tag:blogger.com,1999:blog-350548406934161082024-02-19T18:41:00.325-08:00Мэргэнд буусан чоноEnjgaahttp://www.blogger.com/profile/08565923439062342427noreply@blogger.comBlogger198125tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-80339814582009499512015-04-28T04:55:00.001-07:002015-04-28T04:55:46.477-07:00НАНГИАД ХАТАН<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<iframe width="320" height="266" class="YOUTUBE-iframe-video" data-thumbnail-src="https://i.ytimg.com/vi/d747x___qZ8/0.jpg" src="https://www.youtube.com/embed/d747x___qZ8?feature=player_embedded" frameborder="0" allowfullscreen></iframe></div>
<br />
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-89629725164051033782015-01-09T18:07:00.000-08:002015-01-09T18:11:22.115-08:00Зохиолч Ц.Түмэнбаяр Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор шагнууллаа<div class="head" style="font-family: sans-serif; padding-bottom: 15px;">
<div class="tool">
<div class="clearfix">
<div class="pull-right" style="float: right !important; margin-right: 10px;">
<div class="fb-like fb_iframe_widget" data-action="like" data-href="http://www.hiub.mn/content/read/2110.htm" data-layout="button_count" data-share="true" data-show-faces="false" fb-iframe-plugin-query="action=like&app_id=&href=http%3A%2F%2Fwww.hiub.mn%2Fcontent%2Fread%2F2110.htm&layout=button_count&locale=en_US&sdk=joey&share=true&show_faces=false" fb-xfbml-state="rendered" style="display: inline-block; position: relative;">
<span style="display: inline-block; height: 20px; position: relative; text-align: justify; vertical-align: bottom; width: 120px;"><br /><iframe allowtransparency="true" class="" frameborder="0" height="1000px" name="f37ebf6818" scrolling="no" src="http://www.facebook.com/v2.0/plugins/like.php?action=like&app_id=&channel=http%3A%2F%2Fstatic.ak.facebook.com%2Fconnect%2Fxd_arbiter%2F7r8gQb8MIqE.js%3Fversion%3D41%23cb%3Df18598aeb8%26domain%3Dwww.hiub.mn%26origin%3Dhttp%253A%252F%252Fwww.hiub.mn%252Ff30eee92c4%26relation%3Dparent.parent&href=http%3A%2F%2Fwww.hiub.mn%2Fcontent%2Fread%2F2110.htm&layout=button_count&locale=en_US&sdk=joey&share=true&show_faces=false" style="border-style: none; height: 20px; position: absolute; visibility: visible; width: 120px;" title="fb:like Facebook Social Plugin" width="1000px"></iframe></span></div>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div class="body" style="font-family: sans-serif;">
<div class="contentIntro clearfix" style="color: #363636; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 15px; font-stretch: normal; line-height: 1.8; text-align: justify;">
</div>
<div class="clearfix">
<div class="pull-left" style="float: left !important;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
<img alt="" src="http://resource.hiub.mn/hiub/images/2015/1/bc8436434ba5b1609de3abd72af9d5e8/5sggr46it5m5g9rotbqslfjlf8.jpg" height="265" style="border: 0px;" width="400" /></div>
<br />
<div class="contentContent clearfix" style="color: #363636; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 15px; font-stretch: normal; line-height: 1.8; text-align: justify;">
<div style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;">
Монголын утга зохиолын салбарт өөрийн туурвил бүтээлээрээ тод мөрөө үлдээж яваа, зохиолч Ц.Түмэнбаяр төрийн хүндэт шагнал болох Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор энгэрээ мялааж 2015 оныг амжилт бүтээлээр дүүрэн эхлүүллээ. Түүний туурвисан “Нангиад хатан” өгүүллэг нь “Утгын чимэг-2014” наадмын дэд байрын шагналыг хүртсэн билээ. Оны шилдэг бүтээл шалгаруулах "Алтан өд-2011" наадмын шагналт зохиолч Ц.Түмэнбаяр нь “Утгын чимэг” богино өгүүллэгийн наадамд удаа дараа оролцохдоо 12 удаа эхний байруудад шалгарч байсан юм. Төрийн шагналаар энгэрээ мялаасан зохиолч Ц.Түмэнбаярт цаашдын уран бүтээлд нь их амжилтыг утга зохиол сонирхогчдынхоо өмнөөс хүргэе. <span style="line-height: 1.8; text-align: right;">Б.Номин</span></div>
<div style="text-align: right;">
Эх сурвалж. http://www.hiub.mn/content/read/2110.htm</div>
</div>
</div>
</div>
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-47517701947086434012014-12-12T18:00:00.000-08:002014-12-12T18:00:55.058-08:00НАНГИАД ХАТАН АМАН ХҮЗҮҮДЛЭЭ<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh289nSaVeE4yuC2yHOx3bwbYUGwGF7m1KQ_KpV2h260ebWNh2QBIQ0sEXNmU3rxGSa9uz2u4YR5tLpRCiGorA1y76u9THTplZskcfFSTZkBNZ_5jCdAuvFhWHKcyKBuW0pUU59zAqm4g/s1600/1-1-728.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh289nSaVeE4yuC2yHOx3bwbYUGwGF7m1KQ_KpV2h260ebWNh2QBIQ0sEXNmU3rxGSa9uz2u4YR5tLpRCiGorA1y76u9THTplZskcfFSTZkBNZ_5jCdAuvFhWHKcyKBuW0pUU59zAqm4g/s1600/1-1-728.jpg" height="240" width="320" /></a></div>
<span style="background-color: white; color: #363636; font-family: Tahoma, serif; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">2014 оны “Утгын чимэг” богино өгүүллэгийн наадмыг Монголын хүүрнэл зохиолын нэрт төлөөлөгч, Монгол улсын Төрийн шагналт, Ардын уран зохиолч Сэнгийн Эрдэнийн мэндэлсний 85 жилийн ойд зориулан нэрт зохиолчийн нэрэмжит болгон УДЭТ-т 12 дугаар сарын 12-нд зохион байгуулсан бөгөөд тус наадамд уралдсан 10 өгүүллэгээс МЗЭ-ийн нэрэмжит шагналт зохиолч Б.Золбаярын "Цоожны ганц шүдлэн" дгайнөгүүллэг тэргүүн байрт, Д.Нацагдоржийн нэрэмжит шагналт зохиолч Ц.Түмэнбаярын "Нангиад хатан" аман хүзүүдэж, Б.Пүрэвдашийн "Зээрээ Зүрхээ хоёр" гуравлаж, Төрийн шагналт зохиолч Ц.Доржготовын "Гичий чрнын гиншээ" дөрьөлж, залуу зохиолч М.Энхболдын "Хандгайн уруул" айргийн тавд шалгарав. </span><br />
<a name='more'></a><span class="fullpost">
</span><br />
<div style="text-align: justify;">
<span style="color: #363636; font-family: Tahoma, serif;"><span style="background-color: white; font-size: 14px; line-height: 21px;">Ц.Түмэнбаярын "Нангиад хатан" өгүүллэгийг СУИС-ийн багш МУ-ын Соёлын тэргүүний ажилтан жүжигчин Даваа тайзнаа амилууллаа. </span></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: center; text-indent: 36.0pt;">
<b><span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Нангиад хатан<o:p></o:p></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: center; text-indent: 36.0pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">/өгүүллэг/<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Нангиадын
хаан дэлбэртлээ уурлаж:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">-Өөрсдийгөө
ихэд бодож биеэ тоон, сэхлүүн зан гаргахаас илүүг мэдэхгүй будааны уутнууд минь. Үе үеийн хаадын өдрийн
бодол, шөнийн зүүдэнд өчнөөн зуун жил нэрий нь санахад л зүрхээр нь хатгуулж
ирсэн умардын зэрлэг хүннүг яая гэж бодож байна. Одоо цагаан хэрмийн цаана юу
юугүй галт сумаа бороо шиг асгах гээд ирчихээд байна. Гэтэл бие биетэйгээ эрх
мэдэл булаацалдахаас өөр юманд ухаанаа зарж мэддэггүй сайд, түшмэдтэй би өөрийгөө
хаан гэж бодохоос ч ичиж байна. Та нарын хоорондоо цэцэрхээд байдаг эрдэм чадал
чинь хаана байна. та нарт Хулгана барихын төдий муурын мэх ч олох арга алга. Ерөнхий
сайд та маргааш өглөөний нарнаар наад чулуунаас ч хөлдүү бөнгөрөө цаазын илдэн
дор яаж тавихаа шийдээрэй хэмээгээд суудлаасаа огцом босч их танхимыг орхин
одоход ерөнхий сайд араас нь өргөн ханцуй, урт хормойдоо орооцолдон гүйж
хүрээд, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">-Эзэн дээдэс
минь өршөөж хайрлаач, өчүүхэн миний үгийг ганцхан удаа сонсоотхооч. Умардын
зэрлэгүүдийн төр улсыг өмхөрсөн мод, нуранган балгас болгох ухаан сийлэх
гуравхан хоногийн хугацаа өгөөч хэмээн урт хонгилоор толгой дээгүүр гүйх шахам
хурдлан алхах хааны хажууд шургачиж унах шахам даган гүйв. Хаан:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">- Хүннүгийн
галт сумнууд чиний тэр мэргэн аргыг чинь дайзандаа хүлээж байх уу. Одоо болсон.
Хэдэн жил хүлээх юм гэхэд сайд,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">-Үгүй,
хаантан хүлээгээч дээ, хүлээгээч дээ. Тэгвэл би одоо хэлье гэлээ. Хаан амсхийн
зосгоход сайд чихэнд нь хэдэн үг шамдан шивнэв. Хаан анхааралтайгаар сайдаа
хараад, ёжтой нь аргагүй инээвхийлэн:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">-За
яахав, өнөөдрийн дотор... гээд түргэн алхаж одлоо.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0.0001pt 180pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">х х х<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Нангиад
хатан мөнгөн хүрээтэй толинд үрчлээ сууж, оо энгэсэгэнд түлэгдэн өнгө нь
зэвхийрч хөхөрсөн нүүрээ харж, хурууныхаа өндгөөр хацрынхаа арьсыг дарж үзэхэд шаньюйгийн
хатнаар өргөмжлөгдөж ирсэн орь залуу нас нь эргэн дурсагдлаа. Хааны тансаг
ордонд эрх дураараа өссөн хаан угсааны гүнж хуурай халуун салхи, өвлийн
тачигнасан хүйтэн тас няс буусан хатуу хахир умард хүннүгийн нутагт эсгий
туурган дотор цасан шуурганаас хоргодож, малын шивтэр баасны үнэрт бөөлжис нь
цутгаж, чоно шиг мах зулгааж амьдралаа дуусгана гэж даанч бодоогүй сэн. Мэргэн
зурхайчийн үзэлд бууснаар энэ охиныг “эрлэг” шиг зэрлэгүүдийн шаньюйд богтолж
гэмээ нь хожмын өдөр хойчийн нэгэн сайн өдөр умардын хүннүгийн төр тос шиг
дотроосоо өтөж, голомт нь салхинд хийсэж, нангиадын төр нь төвширч, түмэн олон
нь амгалан аж төрөх ерөөлт цаг ирнэ хэмээжээ. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Лянхуа
хөлт нангиад хатны “илбэн”-д автсан шаньюй ханаж цадахыг мэдэхгүй тачаадан дэмийрч,
төрийн албаа ч сайд шадрууддаа даатган онхи мартжээ. Хорин хоёр жилийг нэг л
мэдэхэд ардаа орхиж, нангиад хатан хоёр хүү, хоёр охиныг шаньюйд бэлэглэв. Нутаг
ус, эцэг эх, элгэн саднаа санахын зовлонд бэтгэрсэн хатан эрх гүнж байх үедээ ордоны
бичээч уурган цагаан залууд сэтгэл алдан сэм учирдаг тэсгэлгүй нэгэн байсан юм.
<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Нэгэнт
залуухан хүннү хатны исгэлэн биений халуун тэвэрт мансуурсан шаньюй, нангиад
гүнжийг тоохоо больсоноос хойш бүр ч гашуудан гуних болсон билээ.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Ямархан
нэгнийг тэсч ядан хүлээж өргөөндөө холхисон хатан хаалганы цаана гарах хөлийн
чимээг, насаараа түүнийг дагаж яваа нангиад шивэгчнийх гэж мэдээд, эгээ л үүд
рүүгээ ухасхийсэнгүй. Шивэгчин ойр хавийг хянамгайлан ажаад хаалгыг татаж оруут
л хатандаа сөгдөн өнөөх захидлыг өглөө. Хатан шүүрч аван задлахдаа урт хумстай
савхан хуруунууд нь яарч оволзсон сэтгэлийг нь гүйцэхгүй тэвдэн салгалж байв.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">“Чиний
өршөөл нигүүлслийг хүссэн захидлыг хаанд уламжилснаар ийм хариу өглөө. Чи
мэргэн сайдын ухааны шидээр зэрлэг хүннүгийн идэр залуу шаньюйгийн анхны хатан болж
очсон. Хүннүгийн хожмын шаньюйгийн төр залгах хүүд нангиад цус холилдуулснаар
барахгүй шаньюйд төрүүлж өгсөн дөрвөн хүүхдийнхээ томыг умардын зэрлэгүүдийн заншлаар
хээрээр гэр хийж, хэцээр дэр хийж, морь унаж, нум сум харвахыг жаргалд тооцдог
болгож, бага хүүгээ нангиад өвөг дээдсийнхээ эрдэм оюунаар хүмүүжүүлж, хаан
эзний зарлигийг биелүүлж, нангиадын төрд хязгааргүй ач буян үйлдсэнийг магтаад
баршгүй. Нэгэнт үүргээ биелүүлсэн эрхэм гүнж таныг “хичнээн дургүй хүннүгийн
шаньюйд хүчээр очсон ч мах цусаа таслан төрүүлж, цагаан сүүгээ хөхүүлж өсгөсөн
алаг үрсийнхээ төр булаалдан цусаа ханалцахыг үзэх аймшигт нүгэлээс зайлуулж, төрсөн
нутагтаа өтөл насаа үдэж ясаа тавихыг хүссэн” гуйлтыг нигүүлсэнгүй хаан ийн болгоолоо.
“Хаан хүний үр удамд хувийн амьдрал гэж байхгүй. Тэр тусмаа бүсгүй хүнд бүр ч
байхгүй. Чамайг хүннүгийн төрийн хатанд өргөмжилсөн буй. Өнөөдөндөө хүннүчүүд
хүчирхэг хэвээр, бидний атганд ороогүй байна. Иймд чиний хүсэлтийг биелүүлж
гэмээ нь төрт ёсоо уландаа гишгэсэн хэрэг болно. Гагцхүү сүнсийг тань нутаг
нугын чинь уул ус, ахан дүүс тань дуртайяа хүлээн авна.” хэмээн уншаад хамаг
бие нь салганан чичирч, үхэтхийн уналаа. Шивэгчин “Хатантаан, хатантан,
туслаарай, хатантан ухаан алдчихлаа” хэмээн хашгирав. Гаднаас харуулууд сандран
орж ирэхэд шивэгчин гэнэт сэхээ орж, хатны гараас газарт унасан захидлыг
шалавхан авч энгэртээ нуулаа. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Шөнө дунд
хатан ухаан орж, юу болсноо эргэн бодлоо. Нулимсандаа хахаж цацан, дэрээ
нэвтэртэл уйлж тайвширсаныхаа дараа “Тиймээ би чинь гүнж, төрийн золиос болох
ёстой гүнж. Би үүргээ биелүүлжээ. Одоо нангиадаас хүүхдүүдийн минь хооронд яс
хаяж эхэлнэ” хэмээн өмөлзсөнөө, уртаар шүүрс алдаж “эмэгтэй хүн яахын тулд
хайрлаж, дурлаж, үр хүүхэд төрүүлдэг юм бэ” хэмээн эмгэнэлтэйгээр инээмсэглэн
бодлоо. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Чингээд
шаньюйд ч, эзэн төрдөө ч хорхойны үнэгүй, алаг махны тасархай үр хүүхдээ ч
хайрлаж эх хүний жаргал эдлэх эрхгүй нангиад хатан хэрэгтэй үед шаньюйгийн
чамархайд хатгуулахаар хорин хоёр жилийн өмнө тусгайлан бэлтгэж өгсөн, ирсэн
цагаасаа хойш толгойноосоо ганц ч өдөр салгаагүй, алтан иш цэцгийн дүрст
гоёмсог цэцгэн иштэй хор шингээсэн үсний хатгуур зүүгээ чичирсэн гараараа
сугаллаа. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Өглөө нь
хатанд ямарч хорлолын ул мөргүй цэвэрхэнээр амь тавьсныг үзсэн хүмүүсээс
“ээжээ, ээж минь ээ” хэмээн тэврэлдэн гашуудах хоёр хүү нь ч, нангиад шивэгчнээс
бусад хэн нь ч хатны хэрхэн яагаад тэнгэрт хальсаныг хэзээ ч мэдэхгүй билээ. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">2014 он <o:p></o:p></span></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-72217939956173681332014-12-12T17:41:00.000-08:002014-12-12T17:41:23.944-08:00УТГЫН ЧИМЭГ 2014<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhVLNpJyj2zE7Nsu8Dzy6BJE3tXzHzM9tCfsEPq42yvaq-E5fMWjQgxfmYkyk44oAK5GyKn6x0H4key2M2hFscHMwLh3dme8sLMKhPEPM2p7bOV81qe-bmMUCaechmXkNRu3w-kzQS8Vg/s1600/6fctui0h1o01d4at1fg2frd0n4.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhVLNpJyj2zE7Nsu8Dzy6BJE3tXzHzM9tCfsEPq42yvaq-E5fMWjQgxfmYkyk44oAK5GyKn6x0H4key2M2hFscHMwLh3dme8sLMKhPEPM2p7bOV81qe-bmMUCaechmXkNRu3w-kzQS8Vg/s1600/6fctui0h1o01d4at1fg2frd0n4.jpg" height="200" width="146" /></a></div>
<span style="background-color: white; color: #363636; font-family: Tahoma, serif; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">Монголын Зохиолчдын Эвлэл 1990 оноос богино хэмжээний өгүүллэгийн "Шувуун саарал" наадмыг зохион байгуулж эхэлсэн бөгөөд 1993 оноос "Утгын чимэг" хэмээн нэрлэх болсон билээ. МЗЭ-ээс уламжлал болгон зохион байгуулдаг “Утгын чимэг” богино өгүүллэгийн наадам нь Монголын утга зохиолын нэгэн өвөрмөц төрөл болох богино өгүүллэгийн урын санг баяжуулах, шинэлэг өвөрмөц хэлбэрээр туурвисан, шинэ үеийн уншигчдын оюуны таашаалд нийцэхүйц шилмэл бүтээлийг олны хүртээл болгох зорилготой юм. <a name='more'></a></span><span style="background-color: white; color: #363636; font-family: Tahoma, serif; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">"Утгын чимэг" наадамд сэдвийн хувьд чөлөөтэй, Монголын утга зохиолд шинэ туурвил зүйг бий болгоход чиглэсэн богино хэмжээний хүүрнэл зохиол, өгүүллэгүүд өрсөлддөг. </span><br style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma, serif; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span style="background-color: white; color: #363636; font-family: Tahoma, serif; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">2014 оны “Утгын чимэг” богино өгүүллэгийн наадмыг Монголын хүүрнэл зохиолын нэрт төлөөлөгч, Монгол улсын Төрийн шагналт, Ардын уран зохиолч Сэнгийн Эрдэнийн мэндэлсний 85 жилийн ойд зориулан нэрт зохиолчийн нэрэмжит болгон зохион байгуулж байна. Уг наадмын урьдчилсан шатанд 10 зохиолчын өгүүллэгүүд шалгарсан байна. Үүнд: </span><br style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma, serif; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><br style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma, serif; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><strong style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma, serif; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;">1. Н.Бадамжав - “Гудамжаар...” <br style="box-sizing: border-box;" />2. Т.Баянсан - “Таалагдах өвчин” <br style="box-sizing: border-box;" />3. Т.Бум-Эрдэнэ - “Сонин зүүд” <br style="box-sizing: border-box;" />4. Ц.Доржготов - “Гичий чонын гиншээ” <br style="box-sizing: border-box;" />5. Б.Золбаяр - “Цоожны ганц шүдлэн” <br style="box-sizing: border-box;" />6. Я.Мөнхжаргал – “Нүд” <br style="box-sizing: border-box;" />7. Б.Пүрэвдаш- “Зээрээ, Зүрхээ хоёр” <br style="box-sizing: border-box;" />8. Ц.Түмэнбаяр- “Нангиад хатан” <br style="box-sizing: border-box;" />9. Ө.Үлэмжтөгс - “Цоожтой гүүр” <br style="box-sizing: border-box;" />10. М.Энхболд- “Хандгайн уруул”</strong><span style="background-color: white; color: #363636; font-family: Tahoma, serif; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;"> </span><br style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma, serif; font-size: 14px; line-height: 21px; text-align: justify;" /><span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-66141696929502265292014-12-11T16:33:00.005-08:002014-12-11T16:33:53.456-08:00Хатагин Го. АКИМ: МОНГОЛЫН ТҮҮХИЙН АВДАРЫН ЦУУРГЫГ ТАЙЛСАН НЭГЭН ТҮЛХҮҮР<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhfiE0hHRKrV_7DQgisHTK4VCEp_1CW6jFpIGzLM7W7_M5Kb1ixipSvSk9hDU8KIvNKZwnYEk5EL-lgcEG6ZoVWVhP34In8xeldQu6q9O7BZFl75M5EahAz_ZMSdPpgh0O72847B9Ewow/s1600/gongor.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhfiE0hHRKrV_7DQgisHTK4VCEp_1CW6jFpIGzLM7W7_M5Kb1ixipSvSk9hDU8KIvNKZwnYEk5EL-lgcEG6ZoVWVhP34In8xeldQu6q9O7BZFl75M5EahAz_ZMSdPpgh0O72847B9Ewow/s1600/gongor.jpg" height="320" width="155" /></a><span style="font-family: 'Times New Roman', serif;">Д.Гонгор
абугайг би огт танихгүй. Нүүр учирч байгаагүй, тэр ч байтугай холоос ч зүс
хараагүй. Гэхдээ танина. Танихгүй гэчихээд танина гэдэг ямар шоглоомтой нөхөр
вэ гэж зарим хүмүүс бодож мэдэх. Хүн юу л гэж бодвол бодог. Тэр нь над
хамаагүй. Үнэхээр танина. Яагаад гэвэл энэ их түүхчийн бичсэн “Халх товчоон”
ном миний ширээн дээр бүүр нийгэм журмын гэдэг үеэс л байсаар байгаа юм. Тэр
ямар шидтэй, ямар идтэй ном болоод ширээн дээр чинь байдаг билээ? гэж шалгаах
хүн бас гарч магад. Яагаад гэвэл зохигч эрдэмтнийг нь одоо мэдэх хүн, “Халх
товчоон”-г гартаа барьж үзсэн хүн өдрийн од шиг болсон. Гэгээн өдөр гэрэл барьж
яваад ч олоход бэрх өвлийн цэцэг шиг болсон. Иймд номынх нь шидийг нь товч хүүрнэсү.
Идийг нь цухас өгүүлсү. “Халх товчоон”-ы нэгдүгээр дэвтэр 1970 онд гарсан юм.
Чингэхэд “цэдэнбализм” гэдэг гаарч, </span><span lang="EN-US" style="font-family: 'Times New Roman', serif;">‘</span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif;">чингисизм</span><span lang="EN-US" style="font-family: 'Times New Roman', serif;">’</span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif;"> хоригдож, </span><span lang="EN-US" style="font-family: 'Times New Roman', serif;">“</span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif;">халхасизм</span><span lang="EN-US" style="font-family: 'Times New Roman', serif;">”</span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif;"> дарагдаж
байсан үе гэвэл зарим нь уурлах л байх, уушиг нь сагсайх л байх. Гэвч үнэн юм
үнэнээрээ.</span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif;"> </span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif;">Тэр үед Чингис гэж дуугарсан хүн шоронд орж, халх монгол гэвэл үндэсний
үзэлтэн болох аюул нүүрлээд олон жил болсон байв даа. Д.Гонгор яг тэр аюулыг
сөрж л “Халх товчоон”-оо туурвисан юм. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif;"></span></div>
<a name='more'></a>Тэр үед Монголын түүхийн олон сурвалж
бичиг номын сангийн тоост тавиур дээр хураалгаастай, тоотой ганц нэг хүн л
салхи оруулбал оруулдаг, ялангуяа мань мэт нь олон сурвалж бичгийн нэрийг
дуулснаас цаашгүй, эдгээрт хүрэх аргагүй байсан юм. Гонгор абугайн “Халх
товчоон” хэвлэгдсэн нь мань мэт “нусан жур”-уудын сүвийг үнэхээр нээгдүүлсэн
билээ. Магадгүй, Гонгор гуайн хувьд ч эр зориг байсан байх аа.<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEip3ZDXIn9m-9voZm9Ig8XXak_F-B76m8PKx14_WaHK-1P0bwRdCUu2rpnpjRO1s8ZxUPHJzgWJ3pecSj7RosXb225obuw0Ws8JQSBR8NrUY8XftBqKTg-MzP_XGN82Z5409ivxLD1yrw/s1600/Halh+tovchoon-2+nuur.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEip3ZDXIn9m-9voZm9Ig8XXak_F-B76m8PKx14_WaHK-1P0bwRdCUu2rpnpjRO1s8ZxUPHJzgWJ3pecSj7RosXb225obuw0Ws8JQSBR8NrUY8XftBqKTg-MzP_XGN82Z5409ivxLD1yrw/s1600/Halh+tovchoon-2+nuur.jpg" height="320" width="217" /></a><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> Гонгор
гуайн тухай дуулсан нэг шогийг ярья л даа, яадаг юм. Гонгор гуай Сайд нарын
эмнэлэгт хэвтэж эмчлүүлж байж л дээ. Тэгсэн нь нэг найз нь эргэж очиж.
Чингэхдээ нэг “гожгор юм” аваад очиж гэнэ. Гонгор гуай өрөөндөө хоёулаа байж.
Нөгөө нөхөр нь хаашаа ч юм алга болчихоод ирж өгдөггүй гэнэ. Хүлээж ядаад,
нөгөөхөөсөө нэг хийгээд залчихаж. Нөгөө нөхөр нь байдаггүй. Уг нь нөхөртэйтээ
хуваах гээд л хүлээгээд байгаа хэрэг л дээ. Гэтэл хажуугийн хүн орж ирдэггүй.
Бага багаар татсаар байтал лонхтой нь дундаа орж байна гэнэ. Нөгөө нөхөр бас л
байдаггүй. Тэгтэл үдийн хоолны цаг хариугүй болох гээд байж. Гонгор гуай бодож
дээ. “За энэ үлдсэнийг орхиод гарвал сувилагч, эмч энэ тэр үзчихвэл бөөн хэл ам
болно” гэж бодож дээ. Тэгээд эд мөрийн баримт үлдээхгүйн тулд нөгөө лонхтойгоо
гүйцээгээд татчихаж. Тэгсэн нь... Тэгсэн нь, яах вэ дээ, ухааны чагтага тас
үсрэхгүй юү. Нэг сэргэсэн нь, цав цагаан бүтээлэгтэй ширээ засчихсан, халбага
сэрээ өрчихсөн ширээнд сууж байна гэнэ. Хажууд нь хүмүүс шуугилдаад л. Гонгор
гуайн чагтага нь тасарсан ухаанд “За би нэг найран дээр ирээд сууж байгаа юм
байна” гэсэн бодол бүүр түүрхэн орсон гэдэг. Тэгээд “За би нэг үг хэлчих үү?”
гээд босоод ирж дээ. Тэгээд яасан? Тэгээд үү? Яах вэ дээ, эмнэлэгт архидаж
согтуурсан хэргээр Академийн хэргэмтэнд хаягласан дагалт бичигтэйгээр эмнэлгээс
хөөгдөхгүй юү. Ганц бөөрөнхий юмны бөглөө мулталсан их эрдэмтнээ, эмчилгээг нь
дуусгалгүйгээр эмнэлгээс хөөнө гэдэг инээдтэй байгаа биз? Гэтэл тэр үед энэ нь
инээд биш ханиад болон эргэж мэдэх байсан. Миний л хар санахад энэ нь “Халх
товчоон”-ыг бичсэн эр зоригтой холбоотой байж магад. Гонгор гуайг өөлөх гээд
өөлөх юм олдохгүйд ийм л нэг шалтаг гаргасан хэрэг. Мөнөөхөн архи аваачиж өгсөн
хүн нь ч хэн юм? Хэн мэдлээ</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">!</span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> Тэр үеийн Академийн удирдлага дагалт бичигний мөрөөр
ямар арга хэмжээ авсаныг би мэдэхгүй. Ямартай ч толгойг нь илээд өнгөрөөгөөгүй
байх. За ингээд, нөгөө номын идийг өгүүлэх хүн хадуураад явчихлаа. </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;">Үгүй нээрээ, тэгээд тэр ид нь юу
юм бэ? Би дээр өгүүллээ л дээ. Бидний оюуны сүвийг нээгдүүлсэн юм аа гэж</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">!
</span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;">Бүр
нарийвчлан хэдэн өгүүлбэр хэлхэе л дээ. Бидний чихний үзүүр шүргэсэн төдий, бүр
шүргээгүй ч сурвалжуудыг ашиглаж, ашиглахдаа зүгээр нэг ишлээд өнгөрөөгүй,
санаа бүрийн утгыг тайлсан, чингэхдээ коммунист суртлын үүднээс биш, шинжлэхүй
ухааны үүднээс хужрыг тунгааж, өөрийн өнцгөөс цэгнэсэн байгаа юм. Энэ нь л тэр
үед бидний хувьд гайхамшиг байсан. Чингэхэд, би л гэхэд “Шашдирын чуулган” </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">(“</span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;">Судрын чуулган</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">”</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> </span><b><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;">Д.Г.</span></b><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">)</span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;">-д юу юу өгүүлсэн тухайтад мэдэхгүй л байв даа. Гонгор
абугай бичсэн нь: “Судрын чуулганаас Хэрлэн, Онон, Туул гурван голын монгол
аймгийн удам угсаа, аймаг тус бүрийн хураангуй түүхийг сэргээн мэдэж, Монголын
нэгдсэн улс байгуулахад тэдний гүйцэтгэсэн үүрэг, Монголын эзэнт гүрний үед
халхчуудын өвөг дээдэс Чингис хааны отгон хүү Тулуйн мэдэлд харъяалагдан
захирагдаж явсан зэрэг олон чухал асуудлыг нээн олж, сэргээн тодруулж болох юм”
гэжээ. Энэ бүхнийг уншаад тэр “Шашдирын чуулган”-ыг “бүхлээр нь унших юмсан,
болж өгвөл орчуулах юмсан” гэсэн сэтгэл төрөгдөж байсныг нуух юун. Тэгээд тэр бодлоо
манай нэртэй нэг эрдэмтэнтэй хуваалцахад “Тэрүүнийг орчуулж яах юм” гэж их л
голонгуй дуугарахад нь гайхаж байсан сан. Тэгсэн нь, манай түүхчид “Шашдирын
чуулган”-аас будаа идээд өөрөө бичсэн мэтээр зүүлт тайлбаргүй гаргадаг байсан
юм билээ л дээ. Хэрэв орчуулаад гаргачихвал тэдний булхай баригдах байсан юм
билээ л дээ. Гэвч молхи би олон жил сэтгэлийн мухарт тээж явсан нандин
мөрөөдлөө өдгөө ажил болгосондоо баярлаж буй бөлгөө. Сайн ном гэдэг хүнийг
заавал нэг сайн юманд өддөгийн жишээ энэ биш гэж үү</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">!</span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> Цаашилбал,
“Юань улсын судар” байна. Энэ хөлгөн судрыг би Монгол Улсын Үндэсний номын
сангийн захирал болж байж л, албан тушаалаа ашиглан байж л барааг нь харав шүү
дээ. Гонгор абугай бичихдээ: “Юань улсын сударт </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">XIII</span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> зууны
хоёрдугаар хагасаас </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">XIY</span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> зууны тэргүүн хагасын шувтарга хүртэлх зуугаад жилийн
монголчуудын түүхийн үндсэн тулгар гэрч баримт буй” гэжээ. “Мэн-да-бэ-лу” </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">(“</span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;">Монгол татарын
бүрэн шастир</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">”)</span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;">, “Хэй-да-ши-лю” </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">(“</span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;">Хар татарын
тэмдэглэл</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">”)</span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> зэргийн тухайтад гэвэл миний хувьд үнэхээр сураггүй
байсан даа, нуугаад яах вэ. Гонгор абугайн “Халх товчоон”-г уншихад “Монголын
нууц товчоон”-г тайлбартай уншиж байгаа мэт л болдог. “Гал барс жил буюу 1206 онд Онон мөрний хөвөөнд
монгол ноёдын хуралдай болж, Монголын нэгдмэл төвлөрсөн улсыг байгуулж,
Тэмүжинийг эзэн хаанд өргөмжлөж, “<b>чингис</b>”
цолыг дахин хүртээжээ. Ийнхүү Чингис цолыг хоёрдох удаагаа олгосон нь Хамаг
Монголын хаан төдийгөөс бүх Монгол туургатны их улсын нийтийн далай хаанд
өргөмжилснийг илэрхийлсэн” гэж Гонгор абугайн дүгнэсэн нь маш оновчтой агаад
энд нэг ажигласнаа хэлэхэд, <b>чингис</b>
гэж толгойн үсгийг жижгээр тавьж үзэл суртлынхны толгойг эргүүлээд, бүтэн цолыг
зориуд тодоор ялгаж, үүнийгээ Чингисийг магтах байтугай нэр дурдаж болохгүй
байсан тэр үед их хаанаа сэтгэлээрээ дээдлэх нэг арга болгожээ гэж үзэлтэй. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> Миний
бие түрүүхэнд “өөрийн өнцгөөс цэгнэсэн” гэж гурван үгийг бичсэн дээ. Үүнээ
нутлах үүднээс нэг өгүүлбэр “Халх товчоон”-оос ишлэсү. “Хувилайн эсрэг нэр
агчдын </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">(</span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;">Ариг бөх, Хайду</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">)</span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> эсэргүүцлийг
өнгөн талаас нь харвал хаан ширээ булаацалдсан мэт боловч чухамхүү хэргийн мөн
чанар нь Монголын эдийн засаг, улс төрийн төвийг эх оронд байлгах чиглэлтэй,
эзэнт гүрний нийслэлийг харь газар шилжүүлэхийг эсэргүүцсэн тэмцэл тул цаг
тухайтад Монголын нийгмийн хэрэгцээ шаардлагыг зөв тусгасан дэвшилт хандлагатай
зүйл гэж үзвэл зохилтой” гэжээ. Тэгвэл “Шашдирын чуулган”, “Юань улсын судар”
хоёрт л лав Гонгор абугайн дүгнэлтээс хахь ондоо дүгнэлт байдаг. Ариг бөх,
Хайду нарыг хаан ширээ булаалцалдсан төдийхэн улс мэтээр гаргасан байдаг билээ.
Гэтэл Елюй Ахай, Едюй Тухуа гэдэг ах дүү хоёр хятан жанжин нь Чингис хааныг Төв
хятадад нэвтэрч эзэн суух талаар санал болгоход, хаантан “Төв Хятадад нэвтэрч
эзэн суух тухайд би ер бодоо ч үгүй зүйл байна” </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">(</span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;">Жү Яотин</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: EN-US;">)</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;">гэж эрсхэн
хариулсан байдаг юм. Чингэхлээр Хувилай хаан их өвгийнхөө гэрээсийг зөрчсөн
болж таараад байдаг юм. Ер Гүюг хааны үед Өгэдэй, Толуй хоёрын үр садын хооронд
улалзаж эхлэсэн түймрийн гал Мөнх хааны үед дүрсхийж, Хувилайн үед уулган
түймэр болсон билээ. Ингээд л Их эзэн Чингис хааны маань Их Монгол Улс задрахын
үүд нээгдсэн дээ. “Хаан нэртэй ноёд
олширсон” гэдгийг Гонгор абугай дурдсанаараа түүнийг л битүүхэн өгүүлээд байгаа
юм аа. Түүхэн үнэн ийм бөлгөө. Түүхэнд сайн тал ч буй, сөрөг тал ч буй. Аль аль
нь ил байх учиртай. “Халх товчоон” номын шид тэр бүхэнд оршино оо.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36.0pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;">Дахин хэлэхэд,
Гонгор абугайн сийрүүлснээр:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> <i>Хангайн ар тур нутаглан сууж<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> Харид дайсанд
чинү<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> Халх болсон<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> Халуун аминд
чинү<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> Түшээ болсон<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> Ирэхийн үзүүр<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> Харахын харуул
болсон<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<i><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;"> Халх түмэн</span></i><span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;">-ийхээ үнэн
түүхийг үнэнийг нуудаг байсан тэр үед өгүүлсэнд л тэр номын ид шид, шинжлэхүй
ухааны нь үнэ цэнэ оршдог билээ.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman",serif; mso-ansi-language: MN;">Гонгор абугайн “Халх товчоон” Монголын түүхийн авдарын
цуургыг тайлсан нэгэн түлхүүр” гэж хэлсний минь ч учир ийм болой.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-left: 324.0pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 11.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin;">2014 оны арванхоёрдугаар
сарын 7.</span><span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-25092651779141747312014-12-10T17:24:00.001-08:002014-12-10T17:24:19.680-08:00ТҮҮХЧ, ОЛХОНУД ДҮГЭРИЙН ГОНГОР<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 36.0pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Түүхийн
шинжлэх ухааны доктор Д.Гонгорын мэндэлсний 90 жилийн ой энэ жил тохиож байна. </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 150%; text-indent: 36pt;">Д.Гонгор
1924 онд Ховд аймгийн Мөнххайрхан сумын ард Дүгэрийн гэр бүлд төрж, 1936-1941
онд бага, дунд, багшийн сургууль, 1954-1957 онд Улсын их сургуулийн түүхийн
ангид суралцан төгсчээ.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 36.0pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;"></span></div>
<a name='more'></a> <o:p></o:p><br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 36.0pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Д.Гонгор
1941 оноос эхлэн бага, дунд сургуулийн багш, аймгийн гэгээрлийн хэлтсийн
байцаагч, дарга, Ховд аймгийн хөгжимт драмын театрын анхны дарга зэрэг ажил
хийж байгаад 1953-1957 онд МУИС-ийн түүхийн ангид суралцаж төгсөөд, сургуульдаа
1960 он хүртэл багшилжээ. 1960 оноос ШУА
байгуулагдахад Түүхийн хүрээлэнд шилжин эрдэм шинжилгээний ажилтан, ахлах
ажилтан, эрдэмтэн нарийн бичгийн даргаар ажилласан байна.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 36.0pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Түүхч
Д.Гонгор нь 1967 онд Улаанбаатар хотноо </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%;">“</span><span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Халх Монголчуудын өвөг дээдэс ба Халхын хаант улс</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%;">”</span><span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;"> /</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%;">VIII-XVII </span><span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">зуун/ сэдвээр түүхийн ухааны дэд эрдэмтний зэрэг, 1974
онд Москва хотноо </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%;">“</span><span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Овгийн байгууллаас феодализмд шилжих үеийн түүхэн зааг
дахь Монгол орон</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%;">”</span><span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;"> /</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%;">XI-XIII
</span><span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">зуун/ сэдвээр түүхийн ухааны докторын зэрэг хамгаалжээ. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 36.0pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Ойг
тэмдэглэх ажлын хүрээнд Архивын ерөнхий газар, Монгол улсын их сургуулийн
Шинжлэх ухааны сургуулийн Түүхийн тэнхмээс хамтран “</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%;">Түүхч</span><span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">,</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%;"> Олхонуд Дүгэрийн Гонгор”
сэдэвт эрдэм шинжилгээний хур</span><span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">лыг 12 дугаар сарын
11-ний өдрийн 14 цагаас МУИС-ийн нэгдүгээр байрны Эрдмийн танхимд зохион байгуулах гэж
байна. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 36.0pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Эрдэмтний
мэндэлсний 80 жилийн ой, 90 жилийн ойд зориулсан эрдэм шинжилгээний хурлын
илтгэлүүд, найз нөхөд шавь нарынх нь дурсамж, Монгол улсын Үндэсний төв архивт
хадгалагдаж байгаа хувийн хөмрөгийн зарим баримт бичиг, гэрэл зургаас бүрдсэн
35 орчим хэвлэлийн хуудас номыг он дотроо багтаан хэвлүүлэхээр бэлтгэж байна. Мөн
ойг тэмдэглэх ажлын хүрээнд телевиз, радиогийн хөрөг нэвтрүүлэг явагдаж, сонины
нийтлэлүүд хэвлэгдэх болно.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 36.0pt;">
<span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Түүнчлэн
2015 онд түүний одоо нэн ховор болсон “Халх товчоон” </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%;">I, “</span><span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">Халх товчоон” </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%;">II </span><span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN;">хэмээх Монголын түүхийн шинжлэх ухааны тулгуур бүтээл
хоёр боть, “Ховдын хураангуй түүх”, эрдэм шинжилгээний илтгэл, өгүүллүүдийг
нэгтгэсэн нэг боть, нийт дөрвөн боть ном хэвлүүлэх юм.<o:p></o:p></span></div>
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-10490527373912837272014-12-10T17:15:00.001-08:002014-12-10T17:15:24.640-08:00“ТҮҮХЧ, ОЛХОНУД ДҮГЭРИЙН ГОНГОР”-ЫГ “ХАЛХ ТОВЧООТОЙ НЬ ДУРСАНА<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiAEPRaiS9jcqb0Zx7WAWAmfrNQePIW_LvGDFRYuKYWUKAxWItzP-YLhvqcXhWhtGWcl_c0UEXCainckEIel6WQyFFMvbqnax6ABI7uIwE9pXASqGhV6alqDYjN7eWK4UzlsKxJu7V_hg/s1600/ded+erdmiin+zereg+hamgaalsan+ni+1973+on.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiAEPRaiS9jcqb0Zx7WAWAmfrNQePIW_LvGDFRYuKYWUKAxWItzP-YLhvqcXhWhtGWcl_c0UEXCainckEIel6WQyFFMvbqnax6ABI7uIwE9pXASqGhV6alqDYjN7eWK4UzlsKxJu7V_hg/s1600/ded+erdmiin+zereg+hamgaalsan+ni+1973+on.jpg" height="197" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 24px; text-indent: 36pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px; text-indent: 36pt;">Түүхийн шинжлэх ухааны доктор Д.Гонгорын мэндэлсний 90 жилийн ойд зориулсан “Түүхч Олхонуд Дүгэрийн Гонгор” сэдэвт эрдэм шинжилгээний хурал </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px; text-indent: 36pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px; text-indent: 36pt;">2014 оны 12 дугаар сарын 11-ний пүрэв гарагийн 14 цагт МУИС-ийн хичээлийн I байрны Эрдмийн танхим /Дугуй заал/-нд эхэлнэ.</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px; text-indent: 36pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px; text-indent: 36pt;">Хурлыг<b> </b></span><b style="text-indent: 36pt;"><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;"> </span></b><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px; text-indent: 36pt;">МУИС-ийн Шинжлэх ухааны сургуулийн Түүхийн тэнхим, </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px; text-indent: 36pt;">Монгол улсын Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Архивын ерөнхий газар</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px; text-indent: 36pt;"> хамтран зохион байгуулж байгаа бөгөөд </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px; text-indent: 36pt;">Архивын ерөнхий газрын эрдэм шинжилгээний зөвлөх ажилтан</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px; text-indent: 36pt;"> </span><b style="text-indent: 36pt;"><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">доктор, профессор Ч.Дашдаваа</span></b><b style="text-indent: 36pt;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">, </span></b><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px; text-indent: 36pt;">МУИС-ийн Шинжлэх ухааны сургуулийн Түүхийн тэнхмийн эрхлэгч</span><b style="text-indent: 36pt;"><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;"> </span></b><b style="text-indent: 36pt;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">д</span></b><b style="text-indent: 36pt;"><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">октор, дэд профессор</span></b><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px; text-indent: 36pt;"> <b>П.Дэлгэржаргал </b>нар даргална.</span></div>
<a name='more'></a><br />
<div class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="margin-left: 0cm;">
<span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">МУИС-ийн Сургалт хариуцсан дэд захирал<b>, доктор, профессор</b> <b>О.Мөнхбат </b>нээж, “<b>Доктор Олхонуд Дүгэрийн Гонгор /1924-1976/” </b>дүрс бичлэг, гэрэл зургийн танилцуулга үзүүлнэ.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoListParagraphCxSpLast" style="margin-left: 0cm;">
<b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">ШУА-ийн Тэргүүлэгчдийн газраас мэндчилгээ дэвшүүлж, </span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">Нүүдлийн соёл иргэншлийн олон улсын хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, <b>Доктор, профессор</b> <b>А.Очир “Нэрт түүхч, сурган хүмүүжүүлэгч Олхонуд Дүгэрийн Гонгор /1924-1976/” хэмээх үндсэн илтгэл тавина.<o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;"> </span></b><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">Мөн Доктор, дэд профессор Ж.Гэрэлбадрах “Монголын дундад үеийн түүхийн судалгаа, тулгамдсан асуудлууд”, доктор, дэд профессор П.Дэлгэржаргал “Монгол овгийн судалгаа, өнөөгийн чиг хандлага”, Доктор, дэд профессор А.Пунсаг “Их Юань улсын түүхийн судалгаанд оруулсан эрдэмтэн Д.Гонгорын хувь нэмэр”, Доктор, дэд профессор Д.Энхцэцэг “Халхын түүхийн судалгаа ба эрдэмтэн Д.Гонгор</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">”, </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">Доктор, профессор Ц.Гантулга</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;"> </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">“</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">Монгол улсад орон нутгийн түүх судлалын эхлэл тавигдсан нь</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">”, </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">Доктор, дэд профессор На.Сүхбаатар</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;"> </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">“</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">Доктор Д.Гонгор ба Монголын түүхийн сурвалж судлал</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">”, </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">Доктор, профессор С.Ганболд</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;"> </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">“</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">Цэргийн түүх судлал ба түүхч Д.Гонгор</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 17.1200008392334px;">” зэрэг илтгүүд тавьж, ахмад эрдэмтэд Гонгор агсаны тухай дурсан ярина.</span></div>
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-80240659730957312612014-12-10T17:04:00.002-08:002014-12-10T17:05:01.564-08:00“Халх товчоо”-ны Гонгор<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEggl7pQutAZWQZ-MBaTikDJawIxduXcURNEb4C7ncMT4pxixHaxJFanNE4CgxnGd7H2St-eaGBP0sa1O-APk53rhPSsi3-vT3WhCLiB1mA59Gfv0J_Cs9-6_NwS1hyphenhyphenibVElCnP6PWOO5g/s1600/Halh+tovchoon-2+nuur.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEggl7pQutAZWQZ-MBaTikDJawIxduXcURNEb4C7ncMT4pxixHaxJFanNE4CgxnGd7H2St-eaGBP0sa1O-APk53rhPSsi3-vT3WhCLiB1mA59Gfv0J_Cs9-6_NwS1hyphenhyphenibVElCnP6PWOO5g/s1600/Halh+tovchoon-2+nuur.jpg" height="200" width="135" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: right; text-indent: 36pt;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgfdXoUHPcQ8bWfZb3MWV5zS-H4D9CruVTpnmuzXRBPRQkjzWAZz5V3GzC0jcXtMBUYRWGusJsLDx9QI3OyK6dU0LahdEW0Q77dO6rt9ylcAqjrBhMEzaTrXCjS5Dted7oy4ihCbY4-Nw/s1600/Halh+tovchoon+nuur.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgfdXoUHPcQ8bWfZb3MWV5zS-H4D9CruVTpnmuzXRBPRQkjzWAZz5V3GzC0jcXtMBUYRWGusJsLDx9QI3OyK6dU0LahdEW0Q77dO6rt9ylcAqjrBhMEzaTrXCjS5Dted7oy4ihCbY4-Nw/s1600/Halh+tovchoon+nuur.jpg" height="200" width="133" /></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 36pt;"></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-size: 12pt; line-height: 150%; text-indent: 36pt;">“Зууны мэдээ”
сонины мэдээллийн төвд 2014 оны 12 дугаар сарын 10-ны өдрийн 11 цагаас “Түүхч,
Олхонуд Дүгэрийн Гонгор” сэдэвт хэвлэлийн бага хурал боллоо. Хэвлэлийн бага
хуралд Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Архивын ерөнхий газрын дарга,
доктор, дэд профессор И.Саруул, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 150%; text-indent: 36pt;">МУИС-ийн Шинжлэх ухааны
сургуулийн Түүхийн тэнхмийн эрхлэгч </span><span style="font-size: 12pt; line-height: 150%; text-indent: 36pt;">д</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 150%; text-indent: 36pt;">октор,
дэд профессор П.Дэлгэржаргал</span><span style="font-size: 12pt; line-height: 150%; text-indent: 36pt;">, түүхч Д.Гонгорын
хүү, МУҮТА-ын эрдэм шинжилгээний ахлах
ажилтан доктор Г.Дашням нар Түүхч, Олхонуд Дүгэрийн Гонгорын мэндэлсний 90
жилийн ойг тэмдэглэх хүрээнд зохион байгуулж буй ажлын талаар мэдээлэл өглөө.</span></div>
<br />
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-76121353650873500612014-12-09T04:46:00.002-08:002014-12-09T04:47:56.599-08:00Ц.ТҮМЭНБАЯР: ОЮУН САНААГААРАА ДЭЛХИЙН ДАЙДЫГ ХЭМЖИХ ЦАГ БОЛСОН<div class="content-title" style="background-color: white; border-bottom-color: rgb(233, 237, 243); border-bottom-style: solid; border-bottom-width: 2px; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 19px; margin: 0px 0px 15px; padding: 0px 0px 15px;">
<h1 style="box-sizing: border-box; color: black; font-family: RobotoCondensed-Regular; font-size: 24px; font-weight: normal; line-height: 1.1; margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="color: #999999; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px;">2014 оны 11 сарын 12</span></h1>
</div>
<div class="content-text" style="background-color: white; box-sizing: border-box; margin: 0px 0px 40px; overflow: hidden; padding: 0px; position: relative;">
<div class="descr" style="box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; font-style: italic; font-weight: bold; line-height: 19px; margin: 0px; overflow: hidden; padding: 0px;">
Та бидний унших, үзэх дуртай танил дотно өгүүллэг, зохиолууд, тайз дэлгэцийн бүтээлүүдийн эзэн Д.Нацагдоржийн нэрэмжит шагналт, Монголын Зохиолчдын Эвлэлийн шагналт зохиолч Ц.Түмэнбаяр Холбооны техникумыг радио электроникийн техникч мэргэжлээр төгсөж, 1998 онд МУИС-ийн Монгол судлалын сургуульд уран зохиол хэл шинжлэлийн мастер хамгаалсан. <strong style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; text-align: justify;"><em style="box-sizing: border-box;"> </em></strong></div>
<div class="text" style="box-sizing: border-box; margin: 15px 0px 0px; overflow: hidden; padding: 0px;">
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<strong style="box-sizing: border-box;"><em style="box-sizing: border-box;">Тэрээр “Утгын чимэг” богино өгүүллэгийн наадамд 12 удаа оролцож эхний байруудад шалгарч байсан төдийгүй У</em></strong><strong style="box-sizing: border-box;"><em style="box-sizing: border-box;">двал сангийн нэрэмжит шагналыг 2008 онд, С.Буяннэмэхийн нэрэмжит шагналыг 2009 онд, Алтан өд-2011 зэрэг нэр хүндтэй шагналуудыг хүртсэн юм. Түүний кино бүтээл гэхэд л “Цагаан сүүний домог”, “Тэнгэр мэднэ”, “Нохойтой нөхцсөн бүсгүй”, “Нүцгэн натур” гээд олон сайхан бүтээлүүдийг нэрлээд байвал дуусашгүй, дундрашгүй авьяас билгийн ундаргатай билээ.</em></strong></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<strong style="box-sizing: border-box;"> Уншигчдынхаа өмнөөс танд энэ өдрийн мэнд хүргье. Юун түрүүнд сүүлийн үед ямар уран бүтээл дээр ажиллаж байгаа тухайд тань ярилцлагаа эхэлье?</strong></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
- Уншигчид болон танай сэтгүүлийн хамт олонд энэ өдрийн мэнд хүргэж, гэрэл гэгээ цог золбоог хүсэн ерөөе. Би одоо Монголын түүхийн том хэмжээний гурван цуврал роман бичихээр судалгаа хийж байна.</div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<img alt="" src="http://resource.solongonews.mn//solongonews/images/2014/11/8777cdb50c2057e88219623e6215f20c/47ev6ra310avk846b27ph1bsgc_l.jpg" style="border: none; box-sizing: border-box; height: 667px; max-width: 600px; vertical-align: middle; width: 500px;" /></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
/<em style="box-sizing: border-box;">"Утгын чимэг" богино өгүүллэгийн наадам</em>/<em style="box-sizing: border-box;"> </em></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<em style="box-sizing: border-box;"></em></div>
<a name='more'></a><div style="color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 19px;">
<em style="box-sizing: border-box;"> </em></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<strong style="box-sizing: border-box;"> Таны өгүүллэгүүд уншигчдад их ойр байдаг. "Утгын чимэг" наадамд хэд дэх жилдээ оролцож байна вэ, Энэ наадмын талаар таны бодол, Дараагийн "Утгын чимэг" наадам ямархуу өнгөтэй байх бол?</strong></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<br style="box-sizing: border-box;" />
-“Утгын чимэг” богино өгүүллэгийн наадам бол уран зохиолын гол төрлийн нэг болох өгүүллэгийг үзэгч олон түмэнд хүргэх, өгүүлэгчдийг дэмжих, чанартай бүтээл төрүүлэх, нэг үгээр хэлбэл Монголын уран зохиолыг хэгжүүлэхэд тодорхой хувь нэмэр оруулах зорилготой юм. Гэхдээ “Утгын чимэг” өгүүллэгийн наадамд шалгарч байгаа өгүүллэгүүд харьцангуй сайн өгүүллэгүүд байдаг. Харин туйлын сайн өгүүллэг л эхний байр эзэлдэг гэж хэлэхэд хэцүү. Гурван хуудсанд багтааж санаагаа гаргана гэдэг амаргүй. Хичнээн гаргая гэвч бас тийм хэмжээнд багтаж гарахгүй явдал бий. Тиймээс өөр сайн өгүүллэгүүд уралдааны гадна талд үлддэг гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй. Энэ наадамд 17 удаа оролцож, дөрвөн удаа аман хүзүүдэж, бусдад нь бусад шагналт байруудыг эзэлж ирлээ. Хүмүүс чи яагаад түрүүлдэггүй юм бэ гэж их асуудаг. Тэрийг би мэдэхгүй. Шүүгч л мэднэ. Харин 17 жил тайзнаасаа буугаагүйгээ чансаа гэж ойлгодог.</div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<strong style="box-sizing: border-box;"> Завхан нутгийн бахархлын тухай таньтай ярилцахгүй байхын аргагүй. Өөрөөр хэлбэл, Завхан бол бусад аймгаас маш их онцлогтой. 14 хутагт, 2 ерөнхийлөгч, нэг тэргүүн хатагтай төрөн гарсан байдаг. Тиймээс Завхан аймгаас төрсөн нэр цуутай нийгмийн зүтгэлтэн болоод уран бүтээлчдийн тухай таныг сонирхолтой зүйл ярих байх гэж бодож байна?</strong></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<br style="box-sizing: border-box;" />
- Мэдээжийн хэрэг Монголын өнцөг булан бүрт, тэр битгий хэл хилийн чанадад ч Монголчууд эрдэм чадал, эрэлхэг зориг, хөдөлмөрч, хүнлэг зан чанараараа гайхагддаг. Завхан аймгийн нэвтэрхий толь, бас хэд хэдэн ном гарсан байна билээ. Орон нутгийнхаа онцлог, бахархал болгоныг олон түмэнд сурталчлах, түүхэнд үнэн зөвөөр нь бичиж үлдээх гэдэг бол чухал ач холбогдолтой гавьяа юм. Аймаг, сум бүр үүх түүхээ нарийвчлан гаргах хэрэгтэй. Яагаад гэвэл хүмүүс мэдэхгүй юмаа байхгүйд их тооцдог. Аль ч аймгийн үүх түүхийг судалж үзэхэд нэг талаараа биш гэхэд нөгөө талаараа нэг нь нэгнээсээ огт дутахгүй. Нэг л монгол.</div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<img alt="" src="http://resource.solongonews.mn//solongonews/images/2014/11/f0cceda2badcbe0b955c9deb10dd2b8f/1gai2dhm5g512klku0ur2ch4ot_l.jpg" style="border: none; box-sizing: border-box; height: 288px; max-width: 600px; vertical-align: middle; width: 425px;" /></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<em style="box-sizing: border-box;">/Дэлхийн яруу найргийн их хурлын үеэр/</em></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<strong style="box-sizing: border-box;"> Монголын уншигчид нэг үеэ бодвол ном их уншиж байгаа ч сүүлийн үеийн номнууд хэт их арилжааны хандлагатай болжээ гэдэг шүүмжлэлд өртөх болсон, таны хувьд уншигчдад ухаарал, гэгээрэл хайрлах номнууд хэр гарч байна вэ?</strong></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<br style="box-sizing: border-box;" />
- “Ном бол ертөнцийг харах цонх мөн” гэдэг үгээр бид хүмүүжиж ирсэн. Нэгэн мэргэн хүн “Ном бол бага насанд минь эцэг эх, идэр насанд нь багш, өтлөх насанд минь найз нөхөр” гэж хэлсэн байдаг. Арилжааны ном мэдээж гарч л байна. Нийгмийн үзэгдэл юм даа. Гагцхүү оюун ухаанд тэжээл болох гоо сайхныг бэлэглэх номыг сонгож авч унших нь уншигчийн өөрийн мэдлэг оюуны хэмжээ юм. Ухаарал гэгээрэл хайрлах номнууд гаралгүй яахав. Зөндөө л гарч байна. Харин хэт арилжааны, цагийн гарз, буруу зүг рүү хөтөлсөн номонд бүү хууртаж, тархиа “хогийн сав” болгохгүй байгаасай гэж хүүхэд, залуучууд, уншигчдаасаа хүсэх юм даа.</div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<img alt="" src="http://resource.solongonews.mn//solongonews/images/2014/11/7e288be13358f8f77bc5e548808d7de7/3u525u2cqov3rnnhf59208qvf7_l.jpg" style="border: none; box-sizing: border-box; height: 319px; max-width: 600px; vertical-align: middle; width: 425px;" /></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<em style="box-sizing: border-box;"> /Дэлхийн яруу найргийн их хуралд төлөөлөгчөөр оролцов/</em></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<strong style="box-sizing: border-box;"> Таны блогт дэлхийн өнцөг булан бүрээс уншигчид ханддаг. Блогоо хэзээнээс эхэлж хөтөлсөн бэ? Үүнд цаг зав их шаардагддаг байх, Энэ талаар?</strong></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<br style="box-sizing: border-box;" />
-Ер нь Интернэттэй 1996 оноос “нөхөрлөсөн”. 2002-2003 онд анхны онлайн сонин “Ил товчоо”-ны вэб мастериар ажиллаж байлаа. Тэр үед холбооны мэргэжлийн бус ихэнх хүн компьютер, интернэт хоёрыг, и-мэйл, вэб сайт хоёрыг ялгадаггүй байлаа. Тиймээс онлайн сонин минь санхүүжилтээсээ шалтгаалаад тэгсгээд унтарсан. Гэвч 2005 оноос хойш Нийслэлийн албан байгууллага, аймаг, сумд интернэтэд холбогдож эхэлснээр хурдан ойлгоцгоосон. Байнгын хэрэглээ ч болсон доо. Цаг их ордог болохоор сүүлийн үед блогоо баяжуулж чадахгүй л байна. Харин онлайн худалдаагаар номоо борлуулж, гадаадад байгаа монгол уншигчид, гадаадын монголч эрдэмтэдтэй холбогдож, уран бүтээлээ танилцуулж байхад тааламжтай байдаг.</div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<img alt="" src="http://resource.solongonews.mn//solongonews/images/2014/11/29bfdb8bc3725444c9fd13c507981775/19nvdongriah2cjv8jok3pg5rl_l.JPG" style="border: none; box-sizing: border-box; height: 711px; max-width: 600px; vertical-align: middle; width: 400px;" /></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<strong style="box-sizing: border-box;"> Өвөр Монгол уншигчид Монголын зохиолчдын бүтээлийг унших дуртай байдаг. Харин та Өвөр Монголын зохиол бүтээлүүдийг хэр уншдаг вэ? Хамгийн сүүлд ямар бүтээлүүд уншсан бэ?</strong></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<br style="box-sizing: border-box;" />
- Өвөр Монголын уншигчид Монголын зохиолчдын бүтээлийг аль эртнээс сонирхон уншиж, судалж бүтээлчээр суралцаж ирсэн. Миний бүтээлүүдтэй ч бүр 1990-ээд оны эхнээс танилцсан. Өвөр Монголын цөөнгүй сэтгүүл, сонин, номонд эх хэлээс гадна хятад хэлээр ч бүтээлүүд маань орчуулагдан хэвлэгдэж, Өвөр Монголын төдийгүй хятадын уншигчид ч бүтээлтэй минь танилцаж, “Дэлхийн шилдэг уран зохиол” сэтгүүлд миний хоёр өгүүллэг орчуулагдан хэвлэгдсэн байна билээ. Хожим мэдсэн. Өвөр Монголын зохиолчдын бүтээлийг уншилгүй яахав. Хамгийн сүүлд Зүүнгар Буянбатын яруу найргийн номыг уншсан. Өвөр Монголын зохиолчдоос суралцах юм бас бидэнд бий. Бидэнд мартагдсан, хуучны оновчтой, яруу тансаг үг хэллэг нэлээд байдаг. Сүүлийн үед Өвөр Монголын зохиолчдын бүтээлийн чансаа сэтгэлгээний хувьд их өөрчлөгдөж байна гэж боддог.</div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<em style="box-sizing: border-box;"> </em><img alt="" src="http://resource.solongonews.mn//solongonews/images/2014/11/dfd57f9ba6dfbe3ee7af5266b15dd4e5/6vqlvpn9mvnovefbqicqolrl75_l.JPG" style="border: none; box-sizing: border-box; height: 300px; max-width: 600px; vertical-align: middle; width: 400px;" /><br />
<em style="box-sizing: border-box;">/Монгол судлаач Мария Петрова, Регина нарын хамт/</em></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<strong style="box-sizing: border-box;"> МЗЭ болон та уран бүтээлийнхээ хувьд Өвөр Монголчуудтайгаа хэр холбоо харилцаатай ажилладаг вэ?</strong><br />
- Зохиолчдын Эвлэлийн шугамаар л ихэвчлэн холбогддог. Ер нь манай МЗЭ Өвөр Монгол зохиолчидтойгоо их холбоотой ажилладаг шүү дээ.</div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<img alt="" src="http://resource.solongonews.mn//solongonews/images/2014/11/cfd26db9c2ae4b71cf0d0b3c7e10046/cvkjdn71asirhps6gmf3u2026_l.jpg" style="border: none; box-sizing: border-box; height: 375px; max-width: 600px; vertical-align: middle; width: 500px;" /></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<em style="box-sizing: border-box;">/Өвөр Монголын яруу найрагч Зүүнгар Буянбатын хос номын нээлтийн үеэр/</em></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<strong style="box-sizing: border-box;"> Та МЗЭ-тэй удаан холбоотой ажилласан хүний хувьд монголын утгазохиол, яруу найргийн хөгжил дэвшлийн тухай юу хэлэх вэ, Таны бодлоор ер нь аль түвшинд явж байна вэ?</strong></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<br style="box-sizing: border-box;" />
- “Утга зохиол урлаг” сонин, “Цог” сэтгүүлд хариуцлагатай нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан. Би судлаач биш учраас дүгнэж цэгнэж хэлэхэд хэцүү. Гэхдээ МЗЭ-ийн төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүний хувьд, бас уран бүтээлчийнхээ хувьд ажиглаж, өөрийн санаа бодлоо хэлж л явдаг. Яруу найраг бол урсгал чиглэлээрээ хөгжиж л байна. Харин хүүрнэл болон жүжиг, кино, хошин шог, хүүхдийн зохиолын хөгжилд төдийлөн ахиц гараагүй. Хүүрнэл зохиол сэдвийн хувьд баяжсан ч сэтгэлгээ, ур чадварын хувьд тийм ч их дэвшилд хүрээгүй л байна. Гэхдээ Монголын уран зохиолыг орчуулж л чадвал ямар ч үндэстнээс дутахгүй баялаг өв сантай. Манай Г.Мэнд-Ооёо Олон улсын хэмжээний том шагнал авлаа. Ардаа хоёр ч Нобелийн шагналтныг орхижээ. Энэ бол Монголын яруу найргийн түвшинг тодорхойлж байгаа нэг л жишээ. Өөр олон жишээг хэлж болно доо.</div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<img alt="" src="http://resource.solongonews.mn//solongonews/images/2014/11/6b049c498deb5b75e4d2d2c485a259ec/3b0ie4j3fbbdqu9kmioi2q4mfc_l.jpg" style="border: none; box-sizing: border-box; height: 334px; max-width: 600px; vertical-align: middle; width: 500px;" /></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<strong style="box-sizing: border-box;"> Солонго сэтгүүлийг /site-ийг/ хэр уншдаг вэ, манай сэтгүүлийн тухай ямар ойлголттой явдаг вэ?</strong><br />
- Хардаг аа. Хэвийн. Онлайн мэдээллийн сайтуудын жишгээр л явж байна. Зорилгоо биелүүлж байна гэж боддог.</div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<strong style="box-sizing: border-box;"> Уран бүтээлийн тань цаашдын төлөвлөгөө?</strong><br />
- Хэд хэдэн түүхэн сэдэвт бүтээл хийхээр төлөвлөж байна.</div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<strong style="box-sizing: border-box;"> Уншигчдад маань хандаж, миний асуугаагүй орхигдуулсан, таны хэлье гэсэн зүйл байгаа байх?</strong><br />
-Нэгэн цагт хурдан морьдын туурай, хурц сэлмийн ирээр дэлхийн дайдыг хэмжиж явсан монголчууд одоо оюун санаа, уран бүтээлээрээ нэгдэж, дэлхийн дайдыг хэмжих цаг болсон гэдгийг л хэлэх байна даа.</div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<strong style="box-sizing: border-box;"> Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцлага өгсөн танд баярлалаа. Цаашдын уран бүтээл, ажил үйлсэд тань гялалзсан их амжилт, амьдралд тань хамгийн сайн сайхан бүхнийг хүсье.</strong><br />
</div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
http://tstumenbayar.blogspot.com/2014/04/blog-post.html “Мэргэнд буусан чоно” блог</div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<img alt="" src="http://resource.solongonews.mn//solongonews/images/2014/11/be16c027162018c5da2fa89f8a600bd5/5qm377h3n60qhtnbtd81miq88g_l.jpg" style="border: none; box-sizing: border-box; height: 533px; max-width: 600px; vertical-align: middle; width: 400px;" /></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<em style="box-sizing: border-box;">/МУСГЗ зохиолч Санжийн Пүрэвтэй Утгын чимэг богино өгүүллэгийн наадмын дараа Драмын театрт/</em></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<img alt="" src="http://resource.solongonews.mn//solongonews/images/2014/11/824e1f5c8c03ac932d6793be19a6acfc/429oflp303li9iqpsjnocqdb7s_l.JPG" style="border: none; box-sizing: border-box; height: 375px; max-width: 600px; vertical-align: middle; width: 500px;" /></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
/<em style="box-sizing: border-box;">Үндэсний телевизийн нэвтрүүлэгт зохиолчидтой хамт оролцов./</em></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<img alt="" src="http://resource.solongonews.mn//solongonews/images/2014/11/b3d943356ab2990314e8847a98040275/5jr51jaqlij41h9q44fac080jl_l.jpg" style="border: none; box-sizing: border-box; height: 376px; max-width: 600px; vertical-align: middle; width: 425px;" /></div>
<div style="box-sizing: border-box; color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<img alt="" src="http://resource.solongonews.mn//solongonews/images/2014/11/53df30a8de7667a123feb2c47876d138/2jrsoahnjmcugi7vliohs7dk9o_l.jpg" style="border: none; box-sizing: border-box; height: 303px; max-width: 600px; vertical-align: middle; width: 450px;" /></div>
<div style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<div style="color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px;">
<img alt="" src="http://resource.solongonews.mn//solongonews/images/2014/11/e005302d3a49fbdd411fc0ad6f3ca4d8/700ko2qei9vfek27u0llnjp96o_l.jpg" style="border: none; box-sizing: border-box; height: 353px; max-width: 600px; vertical-align: middle; width: 500px;" /> <em style="box-sizing: border-box;">Бэлтгэсэн: Э.Үржинханд</em></div>
<i style="color: #363636; font-family: Tahoma; font-size: 12px; line-height: 19px;">Эх сурвалж: </i><span style="color: #363636; font-family: Tahoma;"><span style="font-size: 12px; line-height: 19px;"><i>http://www.solongonews.mn/content/read/239.htm</i></span></span><br />
<span style="color: #363636; font-family: Tahoma;"><span style="font-size: 12px; line-height: 19px;"><i><br /></i></span></span></div>
</div>
</div>
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-62668497996063133512014-05-02T00:45:00.000-07:002014-05-02T00:47:06.124-07:00Ц.Түмэнбаярын номнууд Интернэтээр худалдаалагдаж байнаЦ.Түмэнбаярын "Дөргөнэ хатны алтан зоос" өгүүллэгийн, "Тэнгэрийн зүүд" яруу найргийн, "Шөнийн танго" эротик өгүүллэгийн, "Цагаан сүүний домог" өгүүллэгийн монгол, англи өгүүллэгийн ном Интернэтээр худалдаалагдаж байгаа.<br />
<br />
http://www.bookstore.mn/authormore?id=541<br />
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-63260572248314165922014-04-02T07:24:00.001-07:002014-04-02T07:26:00.664-07:00" Дөргөнэ хатны алтан зоос" гурав дахь удаагаа хэвлэгдлээ.<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjX5U13I4tw348jrhR5_8jAGC6VzkRelGgAFNlbOXUiN5x_u3pcP00ceX0fCJhIzHVRcN4S2orzfU_zK8OEvC2fcW38Nn_oCrZ5tdwxAqXhu05viQ461Ihyt_WqHZLT0Y3jnkla1ga96Q/s1600/Scan11026.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjX5U13I4tw348jrhR5_8jAGC6VzkRelGgAFNlbOXUiN5x_u3pcP00ceX0fCJhIzHVRcN4S2orzfU_zK8OEvC2fcW38Nn_oCrZ5tdwxAqXhu05viQ461Ihyt_WqHZLT0Y3jnkla1ga96Q/s1600/Scan11026.JPG" height="200" width="136" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
Ц.Түмэнбаярын "Дөргөнэ хатны алтан зоос" өгүүллэгийн түүвэр гурав дахь удаагаа хэвлэгдлээ. Ц.Түмэнбаярын өгүүллэгийн
түүвэрт 1988 оноос хойш бичсэн өгүүллэгүүдээс шилж оруулжээ. Жишээ нь “Утгын
чимэг” богино өгүүллэгийн наадамд шалгарч байсан “Цайны дээж”, “Лууны зулзага”,
“Тэнгэрлэг үхэл” зэрэг арав гаруй, "Могойн цустай архи", "Нүцгэн натур, "Удган", "Урд уулын зэрэглээ нийт 50 гаруй бүтээл орлоо.</div>
<a name='more'></a>А5 хэмжээтэй 15 хэвлэлийн хуудас.
Ном “Интерном”, “Номын ертөнц “ дэлгүүрүүдэд худаlдаалагдаж байна. Номын хавтасны зургийг МУЭ-ийн нэрэмжит шагналт зураач Д.Бадам зуржээ.<br />
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-50115582497350328672014-03-07T17:27:00.001-08:002014-03-07T17:27:53.640-08:00Эхийн цагаан сүү ертөнцийг аварна<h3 class="post-title entry-title">
<a href="http://tstumenbayar.blogspot.com/2008/09/blog-post_8370.html">Цагаан сүүний домог</a>
</h3>
<div class="post-inner">
<div class="date-tab">
<span class="month"></span><span class="day"></span>
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhWLTiEeKOkfTxPJGirhjNPoV-coV-kw2sdjfUX0Kzc0vitT8OZvLXNG7Vr97KavfXHuI3xfyoZ9nW4aHUXLRQDIvKGr30e-QkBZqvrzBosbQa2BIrQx3T5_AfgJ7DWfkdfpjQ840pHPQ/s1600/eej.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhWLTiEeKOkfTxPJGirhjNPoV-coV-kw2sdjfUX0Kzc0vitT8OZvLXNG7Vr97KavfXHuI3xfyoZ9nW4aHUXLRQDIvKGr30e-QkBZqvrzBosbQa2BIrQx3T5_AfgJ7DWfkdfpjQ840pHPQ/s1600/eej.jpg" height="320" width="310" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
Амьтай бүхэн цэнгэн жаргамаар
тунгалаг сайхан зуны өдөр. Тэртээ холоос уухайлан хашгирах дуу бүдэг
бадаг сонсдож, тэнгэрийн хаяанаа цагаан тоос манарна. <br />Аарцаг яс нь
задран алдтал өвдөх хоёр тулгар бүсгүй. Гэрийн баруун хатавчинд Ойрадын
Шарбаатарын залуу хатан Насан, тэр тушаа гадаа хаяанд олзны бүсгүй,
хоёул ханын үдээр шажигнатал зуурч ёолон гиншинэ. Олзны бүсгүйн эр нөхөр
халхын баатар жанжин дөнгөж өчигдөрхөн Шарбаатарын хурц илдний ирэнд,
хүүг нь тээж үлдэх залуу хатныхаа нүдэн дээр амь эрсэдсэн. Ойрадын
жанжин “олзны хатнаас охин төрвөл өршөөнө. Хүү төрвөл дор нь ална.
Миний хатнаас голомт залгах хүү төрвөл Халхтай байлдахыг зогсооно” гэж
зарлиг буулгасан нь бүсгүйн чихэнд хадна. <span class="fullpost"> <a name='more'></a><br />Насангийн
нүдэнд алалдан байлдах эрчүүдийн хилэнт царай улангасан дайрч амь өрсөн
бие биенээ хядах хурц ирэнд хяргагдан унах үе тэнгийнхний нь танил
толгой харагдаж, шархандаа тарчлан татвалзаж, амь тэмцэх хүмүүсийн
өршөөл эрсэн, хараан зүхсэн гаслант чимээ, өвдөлт ширүүсэх тусам улам
тод сонсдож байсан...<br />Хатан тэсэхүйеэ бэрх өвдсөндөө уруулаа хөхөртөл
тас зууж, нүүрэнд нь борооны дусал шиг хөлс бөнжигнөн, ар нурууг нь
даган урсах хөлсөнд нимгэн тэрлэг нь нэвчин биеийг нь барина. Гэрийн
хаяанд өвдөх олзны бүсгүйгээс ямар хүүхэд төрөхийг үзэх гэж хоёр
шивэгчин манаж зогсоно. “Ижий” гэж амь тэмцэн хашгирахтай зэрэгцэн хоёр
хүүхэд дуу дуугаа авалцан часхийв. Дөнгөж төрсөн хоёр хүүхдийн хүйг
таслан бооход охин төрүүлсэн Насан хаяанд амаржсан бүсгүйн хүүг харлаа.
Шарбаатарын хатан хажуудаа тавьсан охиноо өндийж аваад, тамирдангуй
дуугаар:<br />–Монголжин! гэв. Олзны бүсгүй хатны зүг хардангуй харцаар цэрвэн харахад, Насан цээж нь ялихгүй түхэлзэн амьсгаадаж,<br />–
Чи бид хаяа, хатавч хоёрт алтан ясаа хэлтэлж, алаг махаа тасалж эх
боллоо! Май миний охиныг ав! Хүүгээ аль! Чамд энээс өөрөөр хүүгийнхээ
амийг аврах арга байхгүй. Охиныг минь өрнөөсөө унагасан үр шигээ
өврөөсөө салгалгүй өсгөөрэй гэлээ... Монголжин гайхан өндийж,<br />–Юу гэсэн үг вэ? Эзэн чинь мэдчихвэл... гэтэл Насан,<br />–Түргэл! Хүн харахаас урьт! гэж шаардангуй хэлэхэд олзны хатан тээнэгэлзэн нэг үг хэлэх гэтэл:<br />-Май гээд охиноо ханын нүдээр цээжин дээр нь зөөлөн унагалаа. Монголжин ч хүүгээ зөрүүлэв.<br />,,, Аяны асарт ташаа тулан бодлогоширч суух Ойрадын Шарбаатар өмнөө сөхрөн унасан хиаг цоо ширтэн<br />–Миний хатнаас хүү төрж, олзны хүүхнээс охин гарлаа гэв үү Хэн хэлүүлэв гэж нухацтай агаад догшин асуув. Хиа:<br />–
Таны залуу хатан Насан ахайтан гэж түргэн хариулаад, өршөөл эрсэн
хүлцэнгүй харцаар нүд цавчилгүй ширтэв. Шарбаатарын зүрх нь цээжиндээ
багтахгүй дэлбэрэх нь үү гэмээр түхэлзэж,<br />–Би өөрийн нүдээр үзнэ гэж намуухан хэлснээ, хөмсөг өргөн,<br />– Морь бэлд! гэлээ.<br />Шарбаатар
мориныхоо амыг таталгүй суран ганзага сарвайтал цогиулсаар шөнө дундаас
хойно дайны газраас алсхан барьсан аяны гэрүүдийн гадаа ирлээ. Тэр
хөхөл нь сэгсэлзэж зүрх нь хөөрсөн борлог мориныхоо амыг татан
ангалзуулж, түмпэнтэй ус барьж, гүйх шахам явсан шивэгчнээс “Хүүхдүүд
хаана байна” гэж өндөр дуугаар асуув.<br />–Тэр! гэж жижигхэн гэрийг
заахад Шарбаатар мориноосоо үсрэн бууж, сул орхиод, гэрийн үүдийг ширүүн
сөхлөө. Гэвч орчин тойрондоо юу болж байгааг гадарлах ч үгүй нам тайван
зэрэгцэн унтаж байгаа алгын чинээхэн хоёр нялх амьтныг хараад зогтусан
хэсэг алмайрав. Цэрвэн дайжсан, аль нэг юмнаас айж эмээсэн, шилэмтэн
шунасан итгэж цөхсөн аль нь үл мэдэгдэх харцаар хүүхдүүдийн зүг бүлтийн
ширтсээр болгоомжлох мэт алгуур дөхөж очлоо. Цээжиндээ багтахгүй оволзох
зүрхээ бахим том гараараа дарахад, төвөнх нь гүрэлзэж хөл нь чичирч
байлаа. Тэр, өлсгөлөн бүргэд гэнэт олз харсан мэт догшин нүдээр
хүүхдүүдийн дээрээс цоо ширтээд “Тэгнээ тэр, Аман хүзүүгээр минь тас
харвах атаатны зулзага төрж” гэж шивнэв. Бүсэндээ хавчуулсан илднийхээ
ишнээс чанга атгаснаа хөмхийгөө зуухад түүний чамархайн судас луг луг
цохилж, тархи нь задарчих шахан ангалзан өвдөнө. Уур хилэн, гомдол цухал
шингэсэн хүрлэгэр өнгөөр царай нь хувирч, гэрээс ухасхийн гарлаа. Хатны
гэрийн зүг түргэн түргэн алхсаар үүдэнд нь ирэхэд, гэрээс домботой цай
барьж гарах шивэгчний “Хатны бие тааруу байгаа шүү” гэж анхааруулах,
гуйх зэрэгцсэн өнгөөр хэлэхийг ч анзааралгүй, шууд л яваад орчихов.Тэр
арай ядан амьсгаагаа дарж, сая амаржсан хатныхаа зүг хэлмэгдсэн хүний
гомдолтой агаад шаардангуй аясаар “Чи юунд намайг мэхлэв” гэж хоолой
чичрүүлэв. Тамирдаж туйлдсан хатан нь Шарбаатарын зүг толгойгоо алгуур
эргүүлэв. Насангийн царай шөнийн сар шиг цонхийж, улаа бутарч асангэрэлт
хацарт нь судлын төдий ч цусны туяа байсангүй. Тормос тормос тоглож
байдаг алаг нүдний нь харц сулран нялхарч, нулимс гүйлгэнэнэ. Тэр цээл
тунгалаг атлаа сонсдох төдий намуун зөөлөн дуугаар<br />–Өршөө намайг! Ах
дүү нарынхаа цусыг урсгасан аян дайны явдалд алжаан сульдлаа би. Зүрх
шимширч, өр минь өмөрлөө. Энэнээс цаашихыг давж чадахгүй нь. Цус
нулимсны өнгөнд нүд минь өвдөж байна. Би өөрөө ч одоо үхэх нь. Үхэх
хүний сүүлчийн гуйлтыг биелүүлээч! Хүүгийн амийг өршөө! Та минь өршөө!
өршөө! гэх дуу нь суларсаар огцом агдасхийв. Түүний өрөвдөн нигүүлсэж,
хайр дүүрсэн мэлмийх нь гал аажим буурахад, танхилхан болцгор гар нь сул
унжлаа. Шарбаатар ухасхийн гарыг нь атгаж, суун тусч сөхрөв. Хатны нүд
“өршөө, өршөө” гэсэн үгийг давтах номхон харцаар ширтсээр... Шарбаатар
нүдний нь зовхийг алгаараа зөөлөн илж, буулгахад задгай цээжинд нь уураг
чинэн томбойх хун цагаан хөхнийх нь товчин дээр сүү түрэн бөнжийснөө,
сугы нь даган нулимс адил урслаа. Шарбаатар яахаа мэдэхгүй манан дунд
төөрсөн мэт алмайран халаглахад, түүний хайрлаж дурлаж явсан жаргалтай
мөчүүд нь зүүд мэт зурсхийн үзэгдлээ. Тэр гүнзгий эхэр татсанаа, хэзээ ч
нулимс гарч байгаагүй болов уу гэмээр хурц догшин нүдэнд нь яах ийхийн
зуургүй харуусал гуниг дүүрч, хатныхаа хар үсээр эмжээрлэгдсэн хөөрхөн
духыг нь удаан үнслээ. Түүний хучлагыг алгуур дээшлүүлэн нүүрий нь
бүтээгээд үлгэн салган амьтан арай ядан хөлөө зөөж гарахдаа үүдэнд
зогсож:<br />-Тунхаглан зарла. Миний хатнаас хүү төрсөн хэмээн хоолой
зангируулан хэлээд гуйвлан цааш алхав. Тэртээ зүүн хаяанаас тэнгэр
өндөрсөн үүрийн сүүн цагаан туяа орчлонг гийгүүлэн мандав аа. <br /> 1991 он Улаанбаатар </span></div>
</div>
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-34287236867793894772014-03-02T16:42:00.004-08:002014-03-02T16:42:52.891-08:00ЯРУУ НАЙРАГЧ Ц.ЦЭДЭНЖАВЫН НЭРЭМЖИТ БОЛГОЖЭЭ<span lang="MN" style="mso-ansi-language: MN;">“Цэл залуу
насныхаа гал дөлөөр бадарч </span>
<div class="MsoNormal">
<span lang="MN" style="mso-ansi-language: MN;">Сэтгэл зүрх
хоёртоо шатаж явах үедээ</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="MN" style="mso-ansi-language: MN;">Чин сайхан
амрагтаа хэлж үзээгүй мөртлөө</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="MN" style="mso-ansi-language: MN;">Чиний төлөө үхье
гэж эх орондоо хэлсэн” хэмээх дөрвөн мөрт шүлгээрээ Монголын ард түмний сэтгэл
зүрхэнд мөнхөрсөн Д.Нацагдоржийн нэрэмжит шагналт яруу найрагч зохиолч, Монгол
улсын шатрын спортын ууган мастер агсан Цэрэндоржийн Цэдэнжавын мэндэлсний 100
жилийн ой өнгөрсөн онд тохиосон. Түүний суугуул нутаг Хэнтий аймгийн Батширээт
сумын ИТХ, ЗДТГ-аас гаргасан саналын дагуу Хэнтий аймгийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн
Хурлын Тэргүүлэгчдийн хурлын </span>2014 <span lang="MN" style="mso-ansi-language: MN;">оны нэгдүгээр сарын 5-ны тогтоолоор тус аймгийн Батширээт сумын соёлын
төвийг Ц.Цэдэнжавын нэрэмжит <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>болгожээ.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="MN" style="mso-ansi-language: MN;"><span style="mso-tab-count: 8;"> </span>Ц.ТҮМЭНБАЯР</span></div>
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-43240809453288570812014-02-28T01:01:00.000-08:002014-02-28T01:01:21.385-08:00Ш.ДУЛМАА БАГШДАА БАЯР ХҮРГЭЕ<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg1kboRqmJPPJ9zoaaqH5u9tuL9xL7mq6liz4BMYV78lkvk0JovMrWQLQQjfQMZVJWGsCRpVKNKKmJPP2Yv-AKCmCiJtN61pHRHDLQ4i0_Uckp5D_K4R3wV6d04-_Wi-mJrm-6jw9qyMg/s1600/dulmaa.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg1kboRqmJPPJ9zoaaqH5u9tuL9xL7mq6liz4BMYV78lkvk0JovMrWQLQQjfQMZVJWGsCRpVKNKKmJPP2Yv-AKCmCiJtN61pHRHDLQ4i0_Uckp5D_K4R3wV6d04-_Wi-mJrm-6jw9qyMg/s1600/dulmaa.jpg" height="259" width="320" /></a></div>
Хаан найргийн хатан Дулмаа хэмээх эрхэм яруу найрагч маань энэ жил Монголын Зохиолчдын Эвлэлийн 85 жилийн ойгоор Монгол улсын ардын уран зохиолч цол хүртсэнд Монголын үе үеийн зохиолчид, тэр тусмаа эмэгтэй зохиолчид, шавь нарынх нь нэрийн өмнөөс халуун баяр хүргэж, улам их онгод хийморьтой, уран бүтээл туурвих ерөөл дэвшүүлье.<br />
Урт насалж удаан жаргаж, бидэндээ хаан найраг, хатан ээжийн ухаанаар түшиг болж яваарай. Тандаа хайртай шүү.<br />
Ц.Түмэнбаяр <br />
<br />
<br />
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-17877513039595345132014-02-10T04:10:00.000-08:002014-02-10T04:17:59.791-08:00Л.К.Герасимович: “Миний сэтгэл зүрхний эгшиглэнг М.Цэдэндорж орчуулсан”<div class="read-hd">
<div class="title">
2014 оны 1 сарын 15
</div>
</div>
<div style="text-align: justify;">
Санкт-Петербургийн Улсын их сургуулийн багш, профессор, доктор,
нэрт монгол судлаач Л.К.Герасимовичтой уулзах гэж яваадаа миний сэтгэл
маш их хөдөлж байв. Миний утга зохиолын багш нартай халуун дотно
нөхөрлөж, бүтээлийг судалж, монголын зохиолчдын дунд амьд домог болсон
энэ их хүн надтай уулзахыг зөвшөөрсөнд, бас энэ их эрдэмтэнтэй нүүр тулж
уулзахад тусалсан Мария Петровадаа хязгааргүй баярлаж явлаа. Энэ өдөр
2013 оны зургадугаар сарын 16-ны ням гараг. 11 цагт уулзахаар тохирсон
болзооноосоо хожигдохгүй хичээн Петрова, хүү бид гурав эртхэн гарлаа.</div>
<div style="text-align: center;">
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><img alt="" src="http://resource2.sodonsolution.org/aravt/photo/2014/1/87514465522877c347ce8e88a1de8b14/tumee.jpg" height="223" style="margin: 10px auto;" width="400" /></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"></td></tr>
</tbody></table>
</div>
<div style="text-align: justify;">
Людмила Константиновна Герасимовичийн бичсэн Монголын уран
зохиолын тухай олон арван өгүүлэл, судалгааны бүтээлийг нэрлэж барахгүй.
1965 онд хэвлэгдсэн “Литература Монгольской Народная республика,
1921-1964 годов” /Монгол Ард Улсын Утга зохиол 1921-1964 он/,
“Монгольская стихосложение” /Монгол шүлгийн тогтолцоо 1975 он/,
“Литература Монгольской Народной Республика” /Монгол Ард Улсын утга
зохиол 1965-1985/, “Очерки прозы –хүүрнэл зохиолын найрууллууд” /1991/,
“Монгольская литература XIII начало-XX вв” /Монголын утга зохиол XIII-XX
зууны эхэн үе/ /2006/ зэрэг судалгааны бие даасан зохиолыг дурдахад л
Монголын уран зохиолын судлалд ямархан хувь нэмэр оруулсан нь тодорхой
юм. Эдгээр бүтээлээс “Монгол Ард Улсын утга зохиол” ном нь англи хэлээр
орчуулагдан Америкт хэвлэгдэж, олон орны уншигчдын хүртээл болсноор
Монголын уран зохиолын судлал дэлхий дахинд бас нэг алхам урагшлахад
чухал нөлөө үзүүлсэн гэдэг юм.<br />
<a name='more'></a></div>
<div style="text-align: justify;">
Ер Монголын уран зохиол төдийгүй олон улсын Монгол судлалыг
Санкт-Петербурггүйгээр төсөөлөх аргагүй юм. Монгол судлалын төв
Петербургт 1853 онд анх байгуулагдсан гэдэг. Анх байгуулагдсан
Петербургийн улсын их сургуулийн яг тэр л бяцхан өрөөндөө одоо болтол
байрлаж байна. Нэрт монголч эрдэмтдийн хөрөг зураг хананд нь өлгөөстэй
байна. Тэнхмийнхэн эдүгээ 90 насыг зооглосон ч ухаан саруул, ид
хөдөлмөрлөж байгаа Герасимович гуайн мэндэлсний түүхт ойг долдугаар
сарын 30-нд тэмдэглэнэ хэмээн ярьцгааж байсан юм.</div>
<div style="text-align: justify;">
Герасимович гуай 1856 онд баригдсан Үнэн алдартны сүмийн
ажилтнуудын суудаг асан үлгэр домог шиг “буурал” байшингийн гурван өрөө
байранд ганцаараа амьдарч байна. Ердөө зүүхэн талд нь Достоевский амьд
ахуйдаа мөргөдөг байсан Үнэн алдартны сүм байна. Тэр сүмд Герасимович
гуай мөргөдөг. Достоевскийн гэр музей сүмийн зүүн талд. Эдүгээ
Достоевский ч мөн энх амгалангийн орноосоо энэ сүмдээ мөргөдөг байх даа
гэж бодогдлоо.</div>
<div style="text-align: justify;">
Людмила Константиновнагийн гэр тэр чигтээ л номын сан. Том
өрөөнийх нь хананд Чингис хааны хөрөг бүхий хивс хадаатай байна. Түүнийг
манай соёлын гавьяат зүтгэлтэн доктор Ч.Билигсайхан Их Монгол улс
байгуулагдсаны 800 жилийн ойгоор бэлэглэсэн хэмээн ихэд бэлэгшээдэг юм
байна.</div>
<div style="text-align: justify;">
Би Санкт-Петербург руу аялахаасаа өмнө түүний “Монгол бол миний
хайртай орон, хоёрдахь эх орон минь билээ” хэмээх номыг уншсан юм. Энэ
номын нэр бол эрдэмтэн зохиолч Д.Цэдэвийн тэмдэглэлийн дэвтэрт 2008 оны
12 дугаар сарын 1-ний өдөр Л.К.Герасимович “Монголия моя любимая страна.
Для меня это вторая Родина” гэдэг үгийн орчуулга ажээ. Номын өргөл
үгэнд:</div>
<div style="text-align: justify;">
“Хүндэтгэхгүй байхын аргагүй хүн гэж байдаг. Олон түмний,
уншигчдын, судлаач сонирхогчдын хүндлэлийг олж авна гэдэг нь тухайн
хүний нөр их хичээнгүй хөдөлмөрч чанар, шинжлэх ухааны арвин их мэдлэг,
тууштай үнэнч голч зан чанар зэргээс шууд хамааралтай. ХХ зууны монголын
уран зохиол судлалд энэхүү хүндлэлийг авч яваа хүн бол яах аргагүй
Санкт-Петербургийн Улсын их сургуулийн багш, профессор, доктор, нэрт
монгол судлаач Л.К.Герасимович мөн юм” гэж доктор, профессор
Ж.Байгалсайхан бичсэнийг эргэн саналаа.</div>
<div style="text-align: justify;">
Биднийг ирнэ хэмээн бяцхан идээ, цай бэлджээ. Тэр хэдийгээр
монголч эрдэмтэн ч гэсэн монголд ирэлгүй хорь гаруй жил болсон болохоор
шууд монголоор ярьж чадахгүй байлаа. Харин миний ярьж байгааг сайн
ойлгож, Герасимович оросоор, би монголоор ярилаа. Бидний яриаг түүний
шавь М.Петрова орчуулж, Регина бидэнд үйлчилж, багшийгаа халамжилж
байлаа.</div>
<div style="text-align: justify;">
<i>Ингээд түүнтэй товчхон ярилцсанаа уншигч танаа толилуулъя.</i></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Таны тухай би уран зохиолын босгыг алхсан цагаасаа эхлэн сонсож
байлаа. Харин тантай энэ их өндөр насанд чинь, алс холын
Санкт-Петербург хотод уулзана гэж тэр үед төсөөлж ч байсангүй. Тантай
уулзсандаа маш их баяртай байна.</b></div>
<div style="text-align: justify;">
Би ч гэсэн Монголын орчин үеийн уран зохиолын дунд үеийн төлөөлөгчтэй
уулзсандаа баяртай байна. Бас Петровадаа баярлаж байна. Би Монголд
очилгүй, монголын зохиолчидтой нүүр учралгүй их уджээ. 20 гаруй жил
болж. Петербург Москваг бодвол хол болохоор монголын зохиолчид энд ирэх
нь ховор юм. Би өндөр настай учир гэрээс бараг гардаггүй. Би таныг ирнэ
гэж эртнээс сонссон. Нэг жижгэвтэр ном тань надад байдаг.</div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Монголд таны ном хэвлэгдсэн. Таны 90 насны ойд зориулж хэвлэсэн
юм билээ. Би олж үзсэн. Бас таны шавь эрдэмтэн С.Байгалсайханы
санаачилгаар Улаанбаатар их сургууль дээр 1997 оноос жил бүр
“Геросимовичийн семинар” нэртэй оюутны эрдэм шинжилгээний хурал болдог.
Энэ хурал утга зохиол судлаач, шүүмжлэгчдийн залуу халааг бэлтгэхэд
чухал үүрэг гүйцэтгэж байгаа. Тэр хуралд оролцсон залуус, ер нь монголын
уран зохиол судлаачид таныг багшаа хэмээн хүндэтгэж явдаг. </b></div>
<div style="text-align: justify;">
Тиймээ. Би Д.Цэдэв, С.Байгалсайхан нарт маш их баярлаж байгаа. Монголын
уран зохиолын тухай бичсэн өгүүлэл, шүүмж, судлал, бас ярилцлага
багтсан сайхан ном хэвлүүлж өгсөнд талархаад барахгүй. Надад нэг хувь
ирсэн. Бас Б.Баастаас захиа ирсэн. Бид нар нас чацуу. Баастын маань
захиа нааш нь илгээснээсээ хойш дөрвөн сарын дараа ирсэн. Би их хүлээсэн
энэ захиаг. Харин хариу захидлаа чамаар өгч явуулбал илүү хурдан хүрэх
юм шиг байна. Бас Цэдэвт талархлаа илэрхийлсэн нэг захиа бичсэн. Түүнийг
ч бас өгнө.</div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Таныг Ц.Цэдэнжав, Д.Пүрэвдорж, М.Цэдэндорж, С.Эрдэнэ зэрэг
миний багш нар үргэлж ярьдаг байлаа. Таны бичсэн утга зохиолын судлалын
өгүүллүүдээс монголд орчуулагдсаныг нь уншсан. </b></div>
<div style="text-align: justify;">
Одоо миний үеийнхэн бараг байхгүй болжээ. Ганц Бааст л үлдээ шив дээ.
Сэтгэл зүрхэнд минь мартагдашгүй сайхан дурсамж үлдээсэн Д.Сэнгээ,
Ц.Дамдинсүрэн, Б.Ренчин, С.Удвал, С.Эрдэнэ, Д.Пүрэвдорж, С.Дашдооров,
М.Цэдэндорж, Ц.Цэдэнжав, Ч.Чимид, Б.Явуухулан, Ц.Гайтав, Д.Мягмар зэрэг
шижир алт шиг зохиолчид, судлаачдаас Ц.Хасбаатар, Ц.Мөнх, Ч.Билигсайхан
нар маань алга. Надад жаахан гунигтай байна. Гэвч уран бүтээл нь тэднийг
мөнхөлж байна. Залуу үеийнхнийг төдийлөн мэдэхгүй юм. Одоо тантай л
уулзаж байна. Танаас юм асууж болох уу?</div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Бололгүй яахав.</b></div>
<div style="text-align: justify;">
Сонсоод байхад Монголд маш олон зохиолчид төрж, маш олон ном хэвлэгдэх
болжээ. Интернэтээр ч зохиол бүтээл их тавигдах болж. Тэр болгон уран
зохиолын чанарын шаардлагыг хангасан байдаг уу? Танай уншигчид шинэ
үеийн уран зохиолыг яаж хүлээж авч байна вэ?</div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Тиймээ, Монголд маш олон зохиолч гарч ирж байна. Эндээс жинхэнэ
зохиолч, жинхэнэ зохиолыг ялгахад бэрх байгаа. Цагийн аясыг дагаад янз
бүрийн урсгал чиглэлээр, янз бүрийн сэдэвтэй зохиолууд гардаг болсон.
Ихэнх нь арилжааны бүтээлүүд. Уншигчдыг дагуулах биш, ихэнхдээ олонхи
уншигчийн сонирхолд тохируулсан бүтээл их гардаг болсон. Тэрэнд ямар
нэгэн босго, үнэлэмж өгөхөд их хэцүү. Хэр настай, чанартай бүтээл
болохыг цагийн шалгуур л мэдэх байх. Интернэтэд маш олон өгүүллэг шүлэг
тавигдаж байна. Залуучууд интернэтээс уншиж байна.</b></div>
<div style="text-align: justify;">
Манайд ч ялгаагүй тийм байна. Хэдийгээр шинжлэх ухааны ололт амжилтыг
үгүйсгэх аргагүй ч ном бол хэвлэмэл л байх ёстой. Би хэвлэмэл номоо л
хүндэтгэнэ. Цаг үе өөр болсон. Миний үе нэгэнт өнгөрсөн. Би өнгөрсөн
үедээ үнэнч байна. Залуу үеийнхэн та нарт нэг хэлэх юм байна. Монголын
орчин үеийн уран зохиол хөгжихөд Орос-Зөвлөлтийн уран зохиол, орос
хэлээр дамжуулан монгол уншигчдын хүртээл болсон өрнийн утга зохиол маш
их үүрэг гүйцэтгэж, монголын зохиолч, уншигчдын нүдийг нээсэн гэж би
боддог. Орос хэлээр дамжсан уран зохиолыг уншсанаар монголын зохиолчид
боловсорсон гэж ойлгодог. Тиймээс Орос хэл сурч, оросын уран зохиолыг их
унших ёстой гэж бодож байна. Миний монгол найзууд энийг их сайн мэддэг
байсан.</div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Таны олон шавь нар Монголын уран зохиолыг судалж байна. Би таны
шавь нараас Петрова, Регина хоёрыг таньдаг. Олон жил нөхөрлөж, хамтран
ажиллаж байна. </b></div>
<div style="text-align: justify;">
Тиймээ. Петрова, Регина хоёр Монголд очиж ажилласан. Би Монголын орчин
үеийн уран зохиолыг судалж байгаа энэ хоёр шавьдаа нилээд найдлага тавьж
байгаа. Танаас бас нэг юм асууя. Монголын зохиолчид хаанахын уран
зохиолыг их уншиж байна вэ?</div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Янз бүр. Америкийн, бас дорно дахины хятад, япон, солонгосын
уран зохиолыг орчуулгаар уншиж байна. Дэлхийн утга зохиолтой монголчууд
танилцахдаа төрөлх хэлээс нь биш ихэвчлэн орос орчуулгаар дамжуулан
уншиж байсан болохоор тухайн орны зан заншил, ахуйг бүрэн ойлгоход
дутагдалтай байсан байх аа. Манай Монголын зохиолчид хуучин социалист
системийн орнуудаас гадна англи, япон, хятад хэлээр бүтээлээ гаргаж
байна. Дорноосоо олон жилээр хөндий байсан нүүдэлчин монголчуудын уран
зохиолыг орчуулахад хэцүү байдаг бололтой. </b></div>
<div style="text-align: justify;">
Тийм биш ээ. Хүн төрөлхтөн гэдэг нэг юм. Хүний дотоод сэтгэл зүрх гэдэг
адилхан зовлон жаргал хосолно. Ази, Америк, Европ, өрнө дорнын ямарч
утга зохиолыг орос хэлээр дамжуулан ойлгож болно. Гагцхүү орчуулагчийн
чадал эрдэм мэднэ. Тэр нь хэцүү, тэр нь амархан гэх юм байхгүй.</div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Оросын уран зохиолыг Д.Нацагдоржоос эхлээд Монголын олон
орчуулагч, зохиолчид орчуулж, монгол уншигчдын хүртээл болгосон. Танд
хэний орчуулга бусдынхаасаа илүү санаанд чинь хүрсэн бэ?</b></div>
<div style="text-align: justify;">
Би бол Монголын уран зохиол судалдаг. Монголын уран зохиолоос
цөөвтөрийг орос хэл рүү орчуулсан. М.Цэдэндоржийн орчуулсан нэг шүлгийн
тухай хэлмээр байна. Блокийн шүлгүүдээс монгол хэл рүү анхааралд өртмөөр
орчуулсан зохиолыг төдийлөн олныг үзээгүй. Миний дуртай шүлгийг
Цэдэндорж монгол хэл рүү санаанд хүртэл орчуулсан. Тэгэхээр бидний
дотоод сэтгэл ижил мэдрэмжтэй санагдсан. Тэр бол: Блокийн “Девушка пела в
церковом хоре” буюу “Сүмийн найрал дуунд бүсгүй дуулав” гэдэг шүлэг.
Энэ шүлэг насан туршид минь миний сэтгэл зүрхний эгшиглэн болж ирсэн юм
гэлээ.</div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Тэр шүлгийг М.Цэдэндоржийн орчуулсан Зөвлөлтийн шилдэг яруу найргийн түүврээс уншиж байснаа саналаа.</b> <b>Тэрээр
Герасимович гуайн хүүхэд ахуй нас дэлхийн хоёрдугаар дайны хүнд бэрх
жилүүдтэй давхцаж, Ленинградын бүслэлтэд өнгөрсөн байдаг. Энэ шүлэг
өлсгөлөн, өнчрөл хагацлын гашууныг нялх балчир сэтгэл, турьхан жаахан
биеэрээ амсаж, амьдралын төлөө бяцхан охинд ахадсан их тэмүүлэл, хатуу
чанга тэвчээрээр туулж ирсэнтэй нь холбоотой юм шиг санагдсан юм. Хань
нөхөр нь өөд болж, эдүгээ үр хүүхэдгүй ганцаараа үлдсэн нь ч тэр дайны
эмгэнэлт үр дагавар гэлтэй. Улаанбаатарт ирсэн хойноо түүний хэлснээр
сэтгэлийнх нь дуулал болсон шүлгийг олж авсан юм/ </b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>СҮМИЙН НАЙРАЛ ДУУНД БҮСГҮЙ ДУУЛАВ </b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Тэнгист гарсан хамаг онгоцны тухай</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Тэртээд яваа хамаг ядрагсдын тухай</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Тэгээд бас мартагдсан баярынхаа тухай</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Сүмийн найрал дуунд бүсгүй дуулав</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Бүсгүйн дуу бөмбөгөр орой өөд хадаж</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Бөмбөгөр цагаан мөр нь гэрэлд цайвалзана.</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Цав цагаан өмсгөлтний гэрэлд дуулахыг</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Хүн болгон харанхуйгаас харан чагнана.</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Хамаг онгоц намуун зогсоолд хүрч</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Харьд яваа ядарсан хүмүүс амарч</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Баясгалант сайхан амьдралыг олж</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Баяр жаргал амсах мэт бүхэнд санагдана. </b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Гэрэл гэгээ нь тодхон, дуу хоолой нь содхон</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Гэтэл эзэн хааны өндөр босгоны тэнд</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Элдэв нууцад холбоотой энхрий хүүхэд уйлах нь</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<b>Эргэж хэн ч ирэхгүй гэж тодхон үглэнэ</b> хэмээсэн шүлэг юм.</div>
<div style="text-align: justify;">
Эрхэм хүнтэй хоёр цаг гаруй ярьжээ. Регина, Петрова, миний хүү
Билэгжаргал бид дөрөв хамтдаа цайлж, Ч.Билигсайхан агсаны бэлэглэсэн
Чингис хааны хөргийн өмнө дурсгалын зураг авахууллаа. Би түүнд гарын
үсэг зурсан номоо дурсгаж, Герасимович гуай надад Христийн элч тэнгэрийн
баримал, нэг гоёмсог алчуур бэлэглэсэн юм. Герасимович гуайнхаас гараад
Достоевский тэр хоёрын шүтээн Үнэн алдартны сүмд ороход мөргөлийн дуу
цангинаж байлаа. Энэ дууг сонсож зогсоход яагаад ч юм Ленинградын
бүслэлтийг тэсч гарах гэж толгойгоо ноосон алчуураар ороож, хар
нялхаараа хэрсүүжсэн ухаалаг нүдээр ирээдүйгээ гэрэлтэй сайхнаар
төсөөлөх гэж оролдон наран зүг ширтсэн бяцхан охин, амьдралын хатуу
хүтүү, сайн сайхныг үзэж амсан, өнгөрсөн амьдралаа эргэцүүлсэн буурал
эмээ хоёр ээлжлэн дүрслэгдэж билээ. Ер дэлхийн хоёрдугаар дайны аюул
гамшигт нэрвэгдсэн орос хүүхдүүдийн хувь заяа элгэнд үргэлж хөндүүрлэж
байдгийг ч хэлэх үү. Тэр хүнд хэцүүгээс гарах гэж тэмүүлсэн гэрэл гэгээ,
амьдралынх нь утга учир Монголын минь уран зохиол байсанд гүн хүндэтгэл
төрөхөөс аргагүй байлаа.</div>
<div style="text-align: justify;">
Багш нарын минь халуун дотны анд Герасимович хэмээх эрхэм хүндэт хүн
амьдралынхаа далаад жилийг монгол, тэр тусмаа монголын уран зохиол
судлалд зориулсандаа сэтгэл дүүрэн сууна. Бас монголчуудад, монголын
уран зохиолд хичнээн хайртайг түүний ярьсан хэлсэн, хийсэн бүтээсэн
болгоноос мэдэрч, гүнзгий ухаан, амьдралын асар их туршлагатай, эдүгээ
өндөр насны оргил ирсэн ч эрчимтэй хөдөлмөрлөсөөр байгаа энэ хүнтэй
уулзсан гайхамшигт тохиол насан туршид минь мартагдахгүй гэдгийг би сайн
мэдэж байна.</div>
<div style="text-align: right;">
<b>Д.Нацагдоржийн нэрэмжит шагналт зохиолч Ц.Түмэнбаяр</b></div>
<div style="text-align: right;">
<b>Эх сурвалж "Зууны мэдээ" сонин </b></div>
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-38254660205526338672013-11-14T19:07:00.001-08:002013-11-14T19:07:10.608-08:00Ц.Түмэнбаяр МОНГОЛ ГУТАЛ <h5 class="uiStreamMessage userContentWrapper" data-ft="{"type":1,"tn":"K"}" style="text-align: left;">
<span style="font-size: 12px;"><span class="messageBody" data-ft="{"type":3,"tn":"K"}"><span class="userContent">
Утгын чимэг 2013-ын тусгай байрын шагналт бүтээл /<br />
<br />
<img alt="" src="http://resource.zone.mn/news/images/2013/11/54a5b03656f129d3c9ce2cbeeb43d095/19uiee.jpg" style="float: left; height: 350px; margin: 10px 15px; width: 350px;" />Би
эртний гуулин тоногтой авдраасаа хэдэн давхар даавуунд нандигнан
баадагнасан хуучин монгол гутлаа гаргаж, хэдэн хором эргүүлж тойруулж
харлаа. Өвөг эцгийн үлдээсэн энэ гутал гөлмөнд удаан үрэгдсэнээс түрий
нь халцарч, зуузай нь хазайж өсгий, ул нь элэгдсэнээс үзэхүл он цагийн
урт, хүнд бэрх аян замыг туулжээ гэдэг нь юм үзэж, нүд тайлсан хүнд
андашгүй танигдана. Элдэв гоёл чимэггүй бүдүүн бааздуухан боловч аян
жин, хар бор ажлын ая даахаар, хэдэн жилийн битгий хэл хэдэн зууныг ч
өлхөнөө элээх гутал санж. Харваас түүнийг өнөөгийн хүн өмсөж хэрэглэхийг
тэгтлээ сонирхохгүй, бас тийм хэрэгцээ ч гарахгүй. Харин музей, үзмэрт
түүхэн үйл явдлын гэрч болгож тавибал илүү ач холбогдолтой байх биз.</span></span></span></h5>
<h5 class="uiStreamMessage userContentWrapper" data-ft="{"type":1,"tn":"K"}" style="text-align: left;">
<span style="font-size: 12px;"><span class="messageBody" data-ft="{"type":3,"tn":"K"}"><span class="userContent">Өвгийн
гутлыг харж суухад морин дэл дээр дөрөө жийн өндийж, махир сэлэм
эргүүлсэн монгол цэргүүдийн уухайн дуу, туурайн тачигнаа, ирт сэлмийн
харшилдаан, газар тэнгэр нийлтэл тоос босгон тулалдах дайчдын эрэмгий
дүр төрх зурсхийн орж ирнэ. Өвөг эцэг минь зуугаад жилийн тэртээ энэ
гуталтайгаа Манлайбаатар Дамдинсүрэнгийн цэрэгт элсэж нэгдсэн Монгол улс
байгуулах их аян дайнд мордож, Цагаан хэрэм хүрээд буцсан гэдэг.<a name='more'></a>Өндөр өвөг минь Манжийн хааны төмөр сүргийн ихэнхийг бичин жилийн
зуданд хиаруулж, ялд унан, банздуулсныхаа дараа шархаа даалгүй шоронд
амиа алдсан аж. Дараа нь миний өвөө хөл хүнд ээжтэйгээ хамт хошуу
дамжигдан зарагдаж, гашуун зовлонгийн туйлд сөхрөхдөө ээж нь хоёр яс
салж чадалгүй төрөхийн хүндрэлээр өөд болсон гэдэг юм. Өвөө минь арван
гурав дөрөвхөн настай хүний нутаг дээр үнсэнд хаягдсан шалз шиг хоцорч,
амь зуухын эрхээр тарвага, зурамны амь тасалдаг болсон гэж ярьж билээ.
Арван долоохон настайдаа зуун тарваганы арьсаар худалдаж авсан энэ
гутлаа өмсөөд, цахиур буугаа үүрэн Манж, хятадаас нутгаа чөлөөлөх цэрэгт
морджээ. Өвөө минь “Цагаан хэрэм хүрдгийн даваан дээр гайтай Гурван
улсын хэлэлцээр болж, бид ялалтын аман дээрээс буцсан юм. Тэгээгүй бол
өдийд хөх толбот монгол угсаатнууд нэгдчихсэн хүчирхэг Монгол улс
дэлхийн цээжин дээр ташаа тулан ханхалзаж байхгүй юу” гэж харамсал,
бахархал хослуулан ярьж суусан нь дөнгөж өчигдөр юм шиг санаанд тодхон.</span></span></span> </h5>
<h5 class="uiStreamMessage userContentWrapper" data-ft="{"type":1,"tn":"K"}" style="text-align: left;">
<span style="font-size: 12px;"><span class="messageBody" data-ft="{"type":3,"tn":"K"}"><span class="userContent">Аав
энэ гутлыг ямар ч шүтээнээсээ илүү нандигнан хадгалж, хэнд ч үл
үзүүлнэ. Өвөө минь их хэлмэгдүүлэлтийн үед ногоон малгайтнууд “феодалын
үлдэгдэл гутал” гээд шатаачих вий гэхээс айж хадны завсар хүртэл нууж
байсан гэдэг. Энэ бол манай удмын чанд нууц, ганц нандин дурсгал, ариун
бахархал юм.<br />
Өвөөгийн минь ар дагзанд тэнгэрийн заадас шиг урт цагаан сорви тархийг
нь хоёр хуваан тодоос тод гялтайн харагддаг сан. Тэр сорви өвөөг минь
орь залуу насандаа хүнд бэрх баатарлаг тулаанд орж, сэлэм, жадны ирэн
дунд амь дэнсэн алалцаж явсныг батлахаас гадна дайчин эрийн зориг
самбааг нь ямар ч үгнээс илүү давхар гэрчилнэ.</span></span></span> </h5>
<h5 class="uiStreamMessage userContentWrapper" data-ft="{"type":1,"tn":"K"}" style="text-align: left;">
<span style="font-size: 12px;"><span class="messageBody" data-ft="{"type":3,"tn":"K"}"><span class="userContent">Хятад,
монгол хоёр хонь, чоно шиг байсан цаг алга урвуулахын төдийд л арилж,
эгээ л өвөр түрийдээ орохын толгой дээр ирсэн цаг. Ганзагын наймаа ид
цэцэглэж, Эрээн, Хөх хот, Бээжин-Улаанбаатарын хооронд монгол, хятад
хүмүүсийн хөл тасрахаа больжээ. Би наймаа арилжаанд дөргүй ч хэдэн
хониныхоо ноос, арьс, махыг замын панзчингуудад хэр тааруу үнээр өгч,
эгэл амьдралаа болгодог. Хэдэн бор юм илүүчилснийх толгойтой болгон
мөрөө гаргахыг хүсдэг, бас өндөр өвгийн хананд нь тулаад буцсан урт
Цагаан хэрмийг үзмээр санагдаад болдоггүй. Ингээд л гутлаа ганзагалан
дотор газрыг зорьсон билээ. Аяны замд “гахай” чирч хамт явсан ганзагын
наймаачид “Наадах гутал чинь дотор газар үнэ хүрэхгүй ээ? Харин эртний
эдлэл цуглуулагчид худалдвал овоо юм чангаана. Гэхдээ Цагаан хэрмэн дээр
ирсэн америк, англичуудад доллараар өгч чадвал харин ч өвөр чинь
түнтийгээд явчихна” гэхчилэн наймаачин хүний ухаанаар элдэвлэнэ. “Ямар
зорилготой өвгийн гутлыг авч яваагаа та нарт битгий хэл эхнэртээ ч
хэлээгүй. Миний холын бодлыг та нар яаж ч ойлгох билээ дээ” гэсэн шүү юм
бодож явлаа.<br />
Хүсэл мөрөөдөл минь биелж, Цагаан хэрэм дээр ч гарлаа. Хэрмийн дээд
хашлагын доод ёроолоор манай нутаг руу харсан талд нь гурав алхаад л нум
сумны зурагтай нүхнүүд байна. Түүгээр лав манай өвөг дээдсийг намнаж
байсан бололтой. Цагаан хэрэм дээр гарчихаад нутгийнхаа зүг харахад
салхи нь хүртэл дотно сэвэлзэх нь цаанаа л элгэнд ойрхон. Би гэдэг хүн
аагим халуун наранд цоргиулж, хар хөлсөө цувуулан, хамаг бие
хувцастайгаа наалдан бүтэж үхэх гэж байсан ч халхгар цэмбэн дээлтэй,
мөнгөн тоногтой суран бүстэй, хэт хутга бүсэндээ хавчуулан аахилж явлаа.
Хамгийн гол нь өвөг эцгийн гутлыг өмсөөд, Цагаан хэрмийн хашлаган дээр
өрөөсөн хөлөөрөө гишгэн ташаагаа тулан ханхалзаж буйгаар зургаа татуулах
л чухам зорилго минь юм. Дөрвөн зүг, найман зовхисоос ирсэн зүсэн
зүйлийн үндэстэн, ястан, хар, шар, цагаан арьстнууд талын монгол дайчин
баатруудаас хятадууд хэрхэн сүнсээ зайлтал айж байсныг гэрчлэх миний
өвөөгийн гутлыг шохоорхон сонирхож зургийг нь аппаратаа час часхийлгэн,
тал талаас гэрэл анивчуулан авч байв.</span></span></span><br />
</h5>
<h5 class="uiStreamMessage userContentWrapper" data-ft="{"type":1,"tn":"K"}" style="text-align: left;">
<span style="font-size: 12px;"><span class="messageBody" data-ft="{"type":3,"tn":"K"}"><span class="userContent">“Хн,
мөн тоогүй. Өвөг эцгийн махир сэлэм байсан болоосой. Тэрийг ташаандаа
зүүчихсэн бол ч мөн догь оо” хэмээн бодож байтал шар арьстан нэг эрхэм
“Та хаанаас ирсэн бэ? Таны энэ гутал хэддүгээр зууных вэ?” гэж
орчуулагчаараа дамжуулан асуухад би “Би дэлхийн дайдад нэрээ ч, мөрөө ч
мөнхөлсөн Чингис хааны удамт монгол хүн. Миний өвөг эцэг зуугаад жилийн
өмнө энэ гутлаа өмсчихөөд шоргоолж шиг язганасан хятад цэргүүдийг тариа
хадах шиг хяргаж, морин туурайгаар гишгэж, энэ урт Цагаан хэрмийг
давуулж байсан гэдэг юм. Одоо би өвөг эцгийнхээ мөрөөдлийг биелүүлж, урт
Цагаан хэрэм дээр гишгэж байна. Би энд татуулсан зургаа томоор
угаалгаад гоё жаазанд хийж, хоймортоо бурханчлан тахина” хэмээн омог
бардам хэллээ. Миний “монгол” гэх омогшил өөрийн эрхгүй төрж, цөс
хөөрөөд ирлээ.<br />
“Морин дэл дээр дарцаглаж<br />
Монголоо гэж цээжээ дэлдсэн<br />
Би монгол эр хүн” гээд Цагаан хэрмийг доргитол дуулмаар омогшиж байна.<br />
За миний хүү, хэзээ нэгэн цагт тэр хүртэл тэмцэж байлдаж явсан гутлын
минь мөрийг Цагаан хэрэм дээр чи л гаргаж өвөг дээдсийнхээ өнийн
захиасыг биелүүлэх болтугай хэмээн үлдээсэн гутал нь юм чинь. Өвгийн
эрхэм захиасыг ийнхүү гүйцэлдүүлсэндээ насны хүсэл биелсэн мэт сэтгэл
хангалуун, цээж бардам алхаж явлаа.</span></span></span>
</h5>
<h5 class="uiStreamMessage userContentWrapper" data-ft="{"type":1,"tn":"K"}" style="text-align: left;">
<span style="font-size: 12px;"><span class="messageBody" data-ft="{"type":3,"tn":"K"}"><span class="userContent">Хэдхэн
хоноод бид нутгийн зүг жолоо заллаа. Бусад маань олз омогтой, надаас
бусад нь арав арван “гахай” чирч, галт тэрэгний өрөө, суудал, ор, завсар
заалхай, бүр нарийхан давчуу хонгилд хүртэл зүү орох зайгүй болтол
бараа чихлээ. Тэр барааны ихэнх нь хятад шаахай, гутал гэдгийг би
төвөггүй мэднэ. “Гаалийн шалгалт” гэх чимээнээр зүс таних нэг бүсгүй “Ах
аа, та энэ арван шаахайг нуугаад өгөөч. Миний бараа хэмжээнээсээ
хэтэрчихээд хураалгачих гээд байна” гэхэд би “Би хаанаа нуух юм, ямар
амандаа үмхэлтэй биш” гэтэл “Таны монгол гутлын түрийнд багтана шүү дээ”
гэлээ. “Очиж очиж өвгийнхөө гуталд хятад шаахай чихэж гутамшиглах
дээрээ тулсан адгийн панзчин гэж намайг санажээ” хэмээн бодогдоод, миний
ар нуруугаар зарганах шиг болж “Битгий галзуур, чи” хэмээн уурандаа
багтарч ядан хэллээ. Хүүхэн айх гайхах зэрэгцэн дүрлийтэл харснаа эргэж
одлоо. Миний амьсгаа түргэсч “Үгүй ер” гээд эргэн “Өнөө гутал минь
байдаг л байгаа даа” хэмээн сэжиглэж, ачаагаа үзлээ. Гэтэл юу үзсэн гэж
санана. Хэн нэг нь аль хэдий нь гутлыг минь түнтийтэл хятад шаахай
чихчихсэн байлаа.<br />
“Ээ, хөх тэнгэр минь. Марал илжигний туурай, маалинган шаахайн мөр
халхын нутагт бүү гарга!” хэмээсэн дээдсийн зарлиг яалаа гэх үг тархин
дундуур минь галтай ташуур шиг тас буух нь тэр ээ. Миний толгой дүйрч,
чих шуугин, галт тэрэгний давчуухан тасалгаанд өөрийн эрхгүй суун
туслаа..</span></span></span></h5>
<h5 class="uiStreamMessage userContentWrapper" data-ft="{"type":1,"tn":"K"}" style="text-align: left;">
<span style="font-size: 12px;"><span class="messageBody" data-ft="{"type":3,"tn":"K"}"><span class="userContent">2013 ОН </span></span></span></h5>
<h5 class="uiStreamMessage userContentWrapper" data-ft="{"type":1,"tn":"K"}" style="text-align: left;">
<span style="font-size: 12px;"><span class="messageBody" data-ft="{"type":3,"tn":"K"}"><span class="userContent">.</span></span></span></h5>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size: 12px;"><a href="http://news.zone.mn/index.htm"><strong><span class="messageBody" data-ft="{"type":3,"tn":"K"}"><span class="userContent"><br /></span></span></strong></a></span></div>
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-83104357529172580642013-10-23T16:57:00.002-07:002013-10-23T16:57:49.268-07:00“ЧИНИЙ ТӨЛӨӨ ҮХЬЕ” ГЭЖ ЭХ ОРОНДОО ХЭЛСЭН ЯРУУ НАЙРАГЧ<div class="Bodytext20" style="background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; line-height: 10.5pt; margin: 0in 0in 1.05pt 1pt;">
<b><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">“Онц хилчин” яруу найрагчийн мэндэлсний 100 жилийн
ойд</span></b></div>
<div class="Bodytext20" style="background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; line-height: 150%; margin: 0in 0in 1.05pt 1pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;"> </span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjTpp-0g_wzGinKnVew77HgUa1prdCyz57ReF-9t5t1aL4DZg2YplAK5qjxsoQwBRm5T5lUDe61xWefSmfdb4Gr3ZaXIf3x6V6-lxeaY8BscDWK5Nqs_6NQwYZ2ZRuX2UOQsm_FcozeLA/s1600/havtsas_zurag.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="221" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjTpp-0g_wzGinKnVew77HgUa1prdCyz57ReF-9t5t1aL4DZg2YplAK5qjxsoQwBRm5T5lUDe61xWefSmfdb4Gr3ZaXIf3x6V6-lxeaY8BscDWK5Nqs_6NQwYZ2ZRuX2UOQsm_FcozeLA/s320/havtsas_zurag.jpg" width="320" /></a></div>
Эх
орныхоо тухай дуулаагүй яруу найрагч нэг ч байхгүй. Гэвч хүн бүрийн сэтгэл
зүрхэнд мөнхөд гэрэлтэх мөрүүдийг бичнэ гэдэг даанч бэрх. <span lang="MN" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">Эх орныхоо торгон хилийн манаанд зогссон эр цэргээр барахгүй монгол хүний сэтгэл зүрхэнд тангараг болж мөнхөрдөг энэхүү алдарт шүлгийг тэртээ 1949 онд </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">ЦЭРЭНДОРЖИЙН ЦЭДЭНЖАВ</span><span lang="MN" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"> багш бичсэн билээ.</span><br />
<div class="Bodytext20" style="background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; line-height: 150%; margin: 0in 0in 1.05pt 1pt;">
<b><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">“Цэлмэг
залуу насныхаа гал дөлөөр бадарч <o:p></o:p></span></b></div>
<div class="Bodytext20" style="background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; line-height: 150%; margin: 0in 0in 1.05pt 1pt;">
<b><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Сэтгэл зүрх
хоёртоо шатаж явах үедээ<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="Bodytext20" style="background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; line-height: 150%; margin: 0in 0in 1.05pt 1pt;">
<b><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Чин сайхан
амрагтаа хэлж үзээгүй мөртлөө<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="Bodytext20" style="background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; line-height: 150%; margin: 0in 0in 1.05pt 1pt;">
<b><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Чиний төлөө
үхье гэж эх орондоо хэлдэг”</span></b><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;"> хэмээх дөрвөн мөрийг мэдэхгүй хүн Монголд байхгүй биз
ээ. </span></div>
<a name='more'></a><br />
<div class="Bodytext20" style="background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; line-height: 150%; margin: 0in 0in 1.05pt 1pt; text-indent: 35pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">1930-аад оны үед Их зохиолч
Д.Нацагдоржтой мөр зэрэгцэн уран зохиолын бүлгэмд суралцаж байхдаа Нацагдоржийн
“Миний нутаг” шүлгийг сонсчихоод эх орны тухай иймэрхүү шүлэг бичиж болох юм
байна гэж бодоод “Нацагдоржоос илүү бичнэ” хэмээн олон жил бодож явсаар 1949
онд “Миний нутаг” шүлгээ бичсэн ажээ. Энэхүү шүлгийн амин сүнс болсон дөрвөн
мөрт хилийн застав, цэргийн ангиудын алдрын танхим, сургууль соёлын
байгууллагын самбар ханан дээр бичигдсэнээс гадна түүний өсөж өндийсөн Хэнтий
аймгийн Батширээт суманд хөшөө болон сүндэрлэсэн юм. Зөвхөн энэ шүлэг ч биш
дайн, самууны хүнд хэцүү үеийг биеэрээ туулсан уран бүтээлчийн хувьд эх орон,
тусгаар тогтнол гэдэг хичнээн үнэтэй болохыг зүрх сэтгэлээрээ мэдэрч, түүх, эх
орон, ялангуяа дархан хилийн сэдэвтэй “Хилчин”, “Өлгий дээр чинь”, “Талын
манхан”, “Миний нутаг” зэрэг шүлэг найраглал, “Баянцагаан” шүлэглэсэн роман
бичсэн нь эдүгээ ч улам үнэ цэнэтэй болж буй билээ. “Хил дээр болсон явдал”
киноны “Хилчин” хэмээх дууг үе үеийн олон дуучид амилуулж, радиогийн алтан санд
хадгалагдаж, хилчин уран бүтээлчид, дайчид дуулсаар ирлээ. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;"> Иймд Д.Нацагдоржийн
болон Монголын Зохиолчдын Эвлэлийн нэрэмжит шагналт, “Онц хилчин” зохиолч
Ц.Цэдэнжав багшийнхаа тухай олныг нуршихыг орхиж, түүний ард түмний сэтгэл
зүрхэнд шингэсэн бүтээлээс уншигч таны мэлмийг мялаая. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;"> <b> Ц.Түмэнбаяр
<o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="mn" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-bidi-language: #0050;">1943 </span><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">онд бичсэн “Хил дээр болсон явдал” киноны “Хилчин”дууны хөгжмийг. Монгол
Улсын төрийн хоёр удаагийн шагналт хөгжмийн зохиолч агсан Л.Мөрдорж бичиж,
Улсын ДБЭТ-ын дуучин О.Лувсандамдин анх дуулж радиогийн алтан санд үлдээжээ.
Мөн эдүгээ Хилийн цэргийн дуу бүжгийн чуулган үе үеийн дуучид дуулсаар ирлээ.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<b><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Хилчин<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Эрх чөлөө
мандсан<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Энхрий
Монгол нутаг минь<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Дархан
сайхан хилээ<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Даатгаж
биднээр мануулав<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;"> Дахилт: Ай хө баатрууд минь ээ<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;"> Халшралгүй
зогсоё<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Тэсгэм
өвлийн жаварт ч <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Аагим зуны
наранд ч<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Хальшралгүй
зогсож<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Хайртай
орноо хамгаалъя<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;"> Дахилт</span><span lang="mn" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-bidi-language: #0050;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Хөгжил
цэнгэл чимэгтэй <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Хүсэлтэй
Монгол нутаг минь<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Ариун сайхан
хилээ<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Ард бидэнд
даалгав<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Дахилт<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Хүйтэн
шуурга шууравч<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Хүний сум
шуугивч<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Ажиггүй
зогсож<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Алтан хилээ
маная<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<b><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">“Гөрөөчин” дууны хөгжмийг Л.Мөрдорж бичиж, УГЖ
В.Долгор С.Цэцэгээ, СТА Д.Бурмаа нар дуулж, Монголын радиогийн алтан санд
үлдээсэн байна.<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<b><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Гөрөөчин<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Цантын
цагаан ууланд<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Цасны будан
цайрна<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Саравчлан
харахад <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Аглаг тайга
дүнхийж<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Цагаан
дээлтэй гөрөөчин<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Альхан талд
нь яваа бол<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Ангийн олон
хурсан <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Аглаг их
тайгыг<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Анчин мэргэн
зорьсон юм<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Алтан намрын
сүүлээр<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Анд гэж
мордсон юмсан<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Альхан талд
нь яваа бол<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Хөвөн цас нь
бүрхсэн<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Хөхрөгч
уулын оройд<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Хүчтэйхэн
мэргэн гарав<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Хөвч их
тайгыг<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Хөндлөн гулд
ширтэв<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Айдаа ангийн
олон тэнд л биз<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Буурал
хангайн оройд<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Будан манан
цайрна<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Бултад нь
цааш нь харахап<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Бургар их
тайга<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Айдаа ангийн
олныг гэсэн<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-language: #0050;">Анчин мэргэн
тэнд л биз.</span><span lang="MN"> </span><span lang="mn"><o:p></o:p></span></div>
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-1579959136519005802013-10-14T17:46:00.001-07:002013-10-14T17:50:20.867-07:00Интервью с монгольской писательницей Цэрэнтулгын Тумэнбаяр<div style="text-align: right;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi-hpP3kWrs8DzX2FkPYm-eZ8Ea2Rd2RKizwWHnP6Ql9gfVXOwaIam3BDcLDOtL5dKvnrUUNh4wwH14l47STbo8zaKNkfnqU0ZJ-jHLLbmmXUHNqLfAZZDXfVKvFmhgoOJ5Sx7LUk5NjQ/s1600/tumee_jijig.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi-hpP3kWrs8DzX2FkPYm-eZ8Ea2Rd2RKizwWHnP6Ql9gfVXOwaIam3BDcLDOtL5dKvnrUUNh4wwH14l47STbo8zaKNkfnqU0ZJ-jHLLbmmXUHNqLfAZZDXfVKvFmhgoOJ5Sx7LUk5NjQ/s200/tumee_jijig.jpg" width="154" /></a><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi-hpP3kWrs8DzX2FkPYm-eZ8Ea2Rd2RKizwWHnP6Ql9gfVXOwaIam3BDcLDOtL5dKvnrUUNh4wwH14l47STbo8zaKNkfnqU0ZJ-jHLLbmmXUHNqLfAZZDXfVKvFmhgoOJ5Sx7LUk5NjQ/s1600/tumee_jijig.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; display: inline !important; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"></a><span style="clear: left; display: inline !important; font-family: Arial; font-size: 13px; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-align: start;">-В основном книги, которые я пишу, конечно, издаются в Монголии. Отдельные произведения и рассказы переведены на русский, корейский, китайский языки, вьетнамский и английский языки - сборник рассказов вышел в Америке. Многие мои рассказы вошли в сборники современных монгольских писателей, которые так же издаются в разных странах на различных языках. <a href="http://www.mongolnow.com/Tumanbayar.html">Интервью с монгольской писательницей Цэрэнтулгын Түмэнбаяр</a></span></div>
Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-88160040461932386202013-09-28T22:01:00.001-07:002013-09-28T22:06:45.638-07:00Монголын Зохиолчдын Эвлэл тэргүүнээ сонголоо<h1>
</h1>
<div class="page padding20">
<a href="http://resource3.sodonvision.com/azkhurproduct/photo/2013/5/1eobiddrhu1gi116a6ovftczu/all%20time%20books-original.jpg"><img alt="" src="http://resource3.sodonvision.com/azkhurproduct/photo/2013/9/f146rbfq2i5jdh9aypjtwecoq/f84174fc787814abig-original.jpg" style="float: left; height: 220px; margin-right: 10px; width: 300px;" /></a>Монголын
зохиолчдын их хурал энэ сарын 20, 21-нд болж өнгөрчээ. Тус хурлаар
зохиолчид өнгөрсөн дөрвөн жилийн үйл ажиллагаагаа тайлагнаж, ирэх
дөрвөн жилд МЗЭ-ийг удирдах бүрэлдэхүүнийг сонгосон байна. МЗЭ-ийн
Удирдах зөвлөлийн даргад Г.Мэнд-Ооёо, П.Батхуяг, Ц.Хулан, Ц.Буянзаяа,
Жа.Баяржаргал гэсэн таван хүнийг нэр дэвшүүлснээс зохиолч Ц.Буянзаяа 96
хүний санал авч Удирдах зөвлөлийн даргаар сонгогджээ. Харин удирдах
зөвлөлийн бусад гишүүдээр Ү.Хүрэлбаатар, Б.Галаарид, Б.Баярсайхан,
Ц.Түмэнбаяр, Б.Золбаяр, Д.Галбаатар, О.Сундуй, Г.Ганболд Л.Одончимэд,
О.Чинбаяр, Ж.Нэргүй, Б.Ичинхорлоо, Лхамноржмаа, Галсанбүх нар сонгогдон, ирэх дөрвөн жилд МЗЭ-ийг удирдан
ажиллахаар болсон байна.<br />
<br />ШИНЭ УДИРДАХ ЗӨВЛӨЛИЙН ХУРАЛДААНААР<br />
<a name='more'></a><br />
<div class="jfdefaulttext">
</div>
<br />
<div style="text-align: justify;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN;"> </span><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN;"> Монголын Зохиолчдын Эвлэлийн </span><span style="font-family: "Arial","sans-serif";">XV </span><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN;">их
чуулган хэдхэн хоногийн өмнө хуралдаж өнгөрсөн 4 жилд хийгдсэн ажлуудаа
нийт гишүүддээ танилцуулж мөн ирэх 4 жилд удирдан авч явах гишүүдээ
сонгосон. Их чуулганаас сонгогдсон Удирдах зөвлөлийн гишүүд өнөөдөр буюу
есдүгээр сарын 26-ны өдөр</span><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif";"> </span><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN;">анхны
хуралдаанаа хийлээ.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN;">МЗЭ-ээс 4 жилд хийх ажлын хөтөлбөрийг хэлэлцэж, мөн
МЗЭ-ийн гүйцэтгэх захирлыг томиллоо. Ирэх 4 жилд хийгдэхээр тусгасан
ажлын эхний хэлэлцүүлгээр МЗЭ-ийн веб сайтыг шинэчлэн сайжруулах, мэдээ
мэдээллийн хувьд тогтворжуулж гишүүдийнхээ уран бүтээлийг тогтвортой
нийтлэж сурталчлах, МЗЭ-ийн эрдэм шинжилгээний хурлын тэнхимийг шинээр
байгуулах, уран зохиолын номын дэлгүүр нээх, МЗЭ-ийн төв хэвлэл “Цог”
сэтгүүл, “Утга зохиол урлаг” сонины менежмэнтийг сайжруулах,
гишүүдийнхээ ном бүтээлийг хэвлэх үйлдвэрүүдэд хөнгөлттэй хэвлүүлэх,
хэвлэх эрхийг худалдан борлуулахад зуучлалын арга хэмжээг зохион
байгуулах,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>залуу уран
бүтээлчдийг дэмжих зорилгоор “Нээлттэй хаалганы өдөр”-ийг сэргээх,
уншигч-зохиолчдын уулзалтыг сэргээн тогтмолжуулах зэрэг олон ажлыг
хэлэлцсэн байна. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-ansi-language: MN;">МЗЭ-ийн дүрмэнд гүйцэтгэх захирлыг нэг удаа улируулан
сонгох заалт байдаг бөгөөд уг заалтын дагуу гүйцэтгэх захирал
Г.Мөнцэцэгийг улируулан сонгох эсэх талаар нууц санал хураалт явуулжээ.
Хуралдаанд оролцсон гишүүдийн<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>100%-ийн саналаар Г.Мөнхцэцэгийг улируулан сонгохоор болсон байна. Мөн энэ
өдөр МЗЭ-ийн Хяналтын зөвлөл бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ хуралдан шинэчилсэн
журмаа баталж хийх ажлуудынхаа чиг үүргийг тодорхойлон ажил хүлээлцэх
комисс байгуулжээ. </span></div>
</div>
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-88849175534179526872013-09-23T05:26:00.001-07:002013-09-23T05:26:12.792-07:00Ц.Буянзаяа: Зохиолчид эвлэлээ шинэчилье гэвэл хандлагаа өөрчлөх хэрэгтэй <h2 class="itemTitle font-text">
</h2>
<ul class="itemToolbar">
<li>
<span class="itemDateCreated">
Бямба, 9 сарын 21 2013 </span>
</li>
<li>
<span class="itemAuthor">
Бичсэн
<a href="http://www.montsame.gov.mn/index.php/mongol/mongolorond2/calendar/itemlist/user/69-%D1%8F%D0%B1%D0%B0%D1%8F%D1%80" rel="author">Я.Баяр</a>
</span>
</li>
</ul>
<div class="itemToolbar-r">
<span class="k2item-print">
<a class="itemPrintLink" href="http://www.montsame.gov.mn/index.php/mongol/mongolorond1/artculture/item/11243-2013-09-20-17-10-02?tmpl=component&print=1" rel="nofollow">
<span>Хэвлэх</span>
</a>
</span>
<span class="k2item-email">
<a class="itemEmailLink" href="http://www.montsame.gov.mn/index.php/component/mailto/?tmpl=component&template=sj_worldnews&link=9baff7a9ab9c63aafeb4bffb087a8a4cded69eab" rel="nofollow">
<span>И-мэйл</span>
</a>
</span>
</div>
<div class="itemImageBlock">
<span class="itemImage">
<a class="modal" href="http://www.montsame.gov.mn/media/k2/items/cache/47d0564a2ed12ba5938a229d62866749_XL.jpg" rel="{handler: 'image'}" title="Click to preview image">
<img alt="Ц.Буянзаяа: Зохиолчид эвлэлээ шинэчилье гэвэл хандлагаа өөрчлөх хэрэгтэй" src="http://www.montsame.gov.mn/media/k2/items/cache/47d0564a2ed12ba5938a229d62866749_L.jpg" style="height: auto; width: 320px;" />
</a>
</span>
</div>
<div style="text-align: justify;">
Зохиолч Цэнд-Аюушийн Буянзаяа
өнгөрсөн УИХ-ын сонгуулийн дөрөвдүгээр тойрогт нэр дэвших үедээ “Маргааш
дахин нар мандана” гэсэн уриа дэвшүүлсэнийг сонсоод би “Зохиолч хүн л
улс төрийн сонгуульд ийм уриа дэвшүүлнэ дээ” гэж бодож билээ. Харин
түүнийг “Монголын уран зохиолын түүхэн товч” хэмээх хоёр боть ном бичиж,
эхний ботио хэвлэлээс аваад буйг нь дуулаад Монголын уран зохиолын
өчигдөр, өнөөдөр, бас маргаашын талаар хөөрөлдөхөөр шийдсэн юм. </div>
<div style="text-align: justify;">
Монгол орны дөрвөн зүг найман
зовхисоос зохиолчид нийслэл хотноо цуглан, МЗЭ-ийн их хурлаа хийж буй
энэ өдрүүдийг таширлан, Монголын их утга зохиолын дэлгэр түүхийг шинээр
товчоолон бичсэн Ц.Буянзаяа зохиолчтой уншигчдаа уулзуулж байна. Тэрбээр
уран зохиолын түүхэнд “Ерээд оныхон” хэмээн нэршсэн нэгэн сонирхолтой
үед хамаардаг уран бүтээлч билээ. </div>
<div class="separator" style="text-align: justify;">
</div>
<div class="itemFullText">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong> </strong></div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-“Ерээд оныхон” гэж утга
зохиолын нэгэн үе байсан нь өдгөө нэгэнт хүлээн зөвшөөрөгджээ. Энэ хуран
үймээний дотор явсан хүний хувьд та бүхэн тэр үед тунхаглаж, хүсэн
зорьсон зүйлдээ хүрсэн гэж боддог уу?</strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Бидний үеийнхэн 17, 18 настайгаасаа л
өөрсдийн үзэл бодлоо илэрхийлж, уран зохиолын амьдралд идэвхтэйгээр орж
ирсэн. Тухайн цаг үе бол шилжилтийн нийгэм байсан. Хүмүүс ямарваа зүйл
дээр санал бодол зөрөлдөх, ойлголцох, үл ойлголцох, үл хүлээн зөвшөөрөх
хандлагууд байсан. Ийм хандлагууд одоо ч байгаа. Өнөөдрөөс эргээд
харахад хувийн ашиг сонирхол гэхээсээ цэвэр уран бүтээлийн язгуур эрх
ашгийг тэргүүнд тавьсан, явцуу эрмэлзлэлээс ангид хөдөлгөөн өрнөж байж
дээ. Хүн төрөлхтний уран зохиолын маш олон дэвшилтэт чиг хандлагууд
социализмын хөшигний ард орчихсон байсан. Тиймээс бид шинэчлэл хийж,
уран зохиолд олон ургалч үзэл, олон урсгал чиглэлийг бий болгохыг
эрмэлзсэн юм. </div>
<div style="text-align: justify;">
Ер нь ерээд онд Монголын уран зохиолд
шинэчлэл хийгдчихсэн. Одоо шинэчлэлээ цааш гүнзгийрүүлэн хөгжүүлэх,
үндэснийхээ уран зохиолын онцлогийг тод тусган харуулсан бүтээл туурвих
шаардлага урган гарч ирлээ. Уран зохиолд хэдхэн жил болоод л шинэчлэл
гэж хашгираад байдаг юм биш. Энэ бол өөрийн зүй тогтолтой зүйл. Ер нь
шинэчлэл гэдэг өөрөө уран зохиолын гол асуудал ч биш. Уран зохиол бол
тогтмол. Шигшмэл алт мэт бүтээл хэзээ ч үнэ цэнээ алдаж хуучирдаггүй.
Өнөөдөр хичнээн шинэчлэл гэж орилоод уран зохиолын сонгодог бүтээл
болсон Монголын нууц товчоо хийгээд бусад зохиолуудыг давж гарахгүй. <a name='more'></a></div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-Та Монголын Уран зохиолын
ертөнцөд 20 гаруй жилийн турш амьдарлаа. Энэ хооронд шүүмжилж,
шүүмжлүүлж явсан нь ч их байх. Хар цагаанаа дэнсэлвэл өчнөөн л зүйл
өгүүлж болно. Гэхдээ энэ хэмжээний даацтай судалгааны бүтээл туурвих
сэдэл, шалтгаан арай өөр зүйл байх нь ойлгомжтой?</strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Миний хувьд энэ бол мэргэжлийнхээ
ажлыг хийж буй явдал юм. Монгол хэл, утга зохиол судлалын мэргэжлийг
эзэмшиж, магистрын зэрэг хамгаалсан үеэсээ хойш би энэ салбарт
тасралтгүй ажиллаж ирсэн. Ер нь гадаад орнуудын уран зохиолын түүх,
тоймтой харьцуулахад манайд олон зүйл учир дутагдалтай байгаа нь
анзаарагддаг. Бидний уншиж ирсэн, ахмад судлаач, уран бүтээлчдийн маань
тойм, судлалын ажлууд үзэл суртлын нийгэмд бичигдсэн учраас дотоод үзэл
санаагаа бага гаргасан, цаг үедээ тааруулсан хандлагатай байдаг. Өөрөөр
хэлбэл судлаач өөрийнхөө чадамж, боломжоо бүрэн төгс илэрхийлж чадаагүй
нь анзаарагддаг. Энэ нь цаашид Монголын уран зохиолын гүн дэх нарийн
нандин зүйлс, сэтгэлгээний өвийг хадгалан авч үлдэх, хөгжүүлэх, ойлгох
боломжийг хааж буй юм. Ингэхээр Монголын уран зохиолын түүхийг шинээр
авч үзэж, тоймлон бичих асуудал зайлшгүй урган гарсан. Үүнийг барьж авч,
бичиж, судалж буй хүмүүс бий байх л даа. Миний хувьд энэ орон зайг олж
хараад, ямар нэгэн үзэл сурталгүй, цэвэр уран бүтээлчийн нүдээр монголын
уран зохиолын тоймыг бичье гэсэн эрмэлзлэл төрсөн. Нэг талаас
мэргэжлийн ажлаа хийсэн, нөгөө талаас уран зохиолыг түүхийг шинэ төвшинд
авч үзэх орчин үеийн шаардлагыг биелүүлсэн хэрэг. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-Монголын уран зохиолыг
тоймлон бичих явдал нь уринаасаа угтай, хэзээнээсээ хэвтэй зүйл. Эдгээрт
хэдийгээр шашин, үзэл сурталын нөлөө буй ч гэсэн ерөнхий тойм, үр дүнг
нь хэрэгсэхгүй өнгөрч болохгүй. Тэдгээр уран зохиолын тоймоос таны шинэ
бүтээл юугаараа онцлог, давуу талтай вэ?</strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Ер нь Монгол Уран зохиолыг тоймлон
бичих явдал XX зуунаас цэгцэрч ирсэн. Энэ ажлыг манай нэрт эрдэмтэн
Ц.Дамдинсүрэн ерөнхийд нь эхлүүлсэн гэж үзэж болно. Ц.Дамдинсүрэн гуай
Монгол уран зохиолын түүхэн тоймын эхний ботийг өөрөө бичиж, бусад
эрдэмтэдтэй хамтран дараагийн хоёр ботийг эмхэтгэсэн байдаг. Энэ бол
Монголын уран зохиолын анхны, томоохон тойм. Энэ тоймын гол онцлог нь
Монголын Уран зохиолын түүхэн дурсгалуудын эх сурвалжийг олж тогтоох,
тэдгээрт хөндсөн үзэл санааг нь тоймлон авч үзсэн явдал. Ц.Дамдинсүрэн
гуай уг номонд уран зохиолыг тоймлон бичих хоёр аргын талаар дурьдсан
байдаг. Нэгдүгээрт, олж цуглуулсан өвөө цэгцлэн судалж, нэгтгэн гаргах,
хоёрдугаарт, уран зохиолын бүх үеийн өв дурсгалтай танилцсаны үндсэн
дээр цаг үеийнх нь онцлогийг тодруулж, уран зохиолын сэтгэлгээний
ололтой уялдуулан туурвил зүйн онцлогийг нь авч үзэх. Ц.Дамдинсүрэн
гуайн хувьд сүүлийн аргыг хэрэглэх нь тухайн нийгмийн байдлаас
шалтгаалан боломжгүй зүйл байсан. Тиймээс ч өв дурсгалуудаа ямартай ч
эмхэтгээд авъя гэсэн бодлого барьсан нь харагддаг. Үүний дараа
Цэдэнсодном гуайн “Монголын уран зохиол. 13 дугаар зуунаас 20 дугаар
зууны эх” гэж бүтээл бий. Энэ бол эх сурвалж талаасаа нэлээд дорвитой
судалсан бүтээл. </div>
<div class="separator">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7vCH2KOkA6V-Z5Vb3oJzmn6l4ZtRs-aavYT-3sUGay38_xuLeUI5_iQz6JDTO7PzcsmUS3chC4UZlj6NXEjkYeIsUk1t3ihldLg-K1fseiDB0a45c4YCpEiJkjhPRhEGsaxn7xlGsJQ/s1600/%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8B%D0%BD+%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD+%D0%B7%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D1%8B%D0%BD+%D1%82%D2%AF%D2%AF%D1%85%D1%8D%D0%BD+%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%87-%D0%A6.%D0%91%D1%83%D1%8F%D0%BD%D0%B7%D0%B0%D1%8F%D0%B0.jpg"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7vCH2KOkA6V-Z5Vb3oJzmn6l4ZtRs-aavYT-3sUGay38_xuLeUI5_iQz6JDTO7PzcsmUS3chC4UZlj6NXEjkYeIsUk1t3ihldLg-K1fseiDB0a45c4YCpEiJkjhPRhEGsaxn7xlGsJQ/s400/%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8B%D0%BD+%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD+%D0%B7%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D1%8B%D0%BD+%D1%82%D2%AF%D2%AF%D1%85%D1%8D%D0%BD+%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%87-%D0%A6.%D0%91%D1%83%D1%8F%D0%BD%D0%B7%D0%B0%D1%8F%D0%B0.jpg" style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" width="266" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
Миний хувьд энэхүү тоймыг бичихдээ,
нэгдүгээрт, эх сурвалж судлалын асуудал манайд нэлээд сайн хөгжсөн гэж
үзээд цэвэр уран зохиолын шинжлэл буюу манайд нэлээд хоцрогдоод буй
туурвилзүйн салбарыг барьж бичсэн. Монголын уран зохиол туурвилзүйн
талаас ямар хэв шинжүүдтэй юм, сэтгэлгээний уламжлал шинэчлэлийн ямар
уялдаа холбоо байна вэ? гэдгийг чухалчлан үзсэн. </div>
<div style="text-align: justify;">
Хоёрдугаарт, түүхэн үечлэлийн хувьд
өөр байгаа. Манай өмнөх тоймууд цаг үеийнхээ хандлагад таацуулж
үечилсэн нь бий. Миний гаргаж тавьж буй үечлэлийн хувьд ямарваа уран
бүтээлийг тухайн цаг үетэй нь шууд хадаж ойлгох биш тухайн зохиолыг
туурвилзүйн талаас нь, уран зохиолын аргыг үндэстний түүхтэйгээ
уялдуулан авч үзсэнээрээ онцлог. Тухайлбал, эхний үечлэл болох “Нэн
эртний уран зохиол” нь дотроо аман зохиол, өвөг монголчуудын уран зохиол
гэсэн хоёр бүлэгтэй. Дараагийн үе болох “Эзэнт гүрний үеийн уран
зохиол” нь дотроо эзэнт гүрний мандал бадралын үеийн уран зохиол, эзэнт
гүрний задралын үеийн уран зохиол гэсэн бүлгүүдтэй. Гуравдугаар үечлэл
болох “Буддын уран зохиол” нь эхэн үе, хөгжингүй үе, төгсгөл үе гэсэн
гурван хэсэгтэй. Энэ бүх үе шатуудыг зүгээр санаанаасаа зохиогоод
тавьчихсан юм биш. Уран зохиолын бүтээлүүдийг туурвилзүйн онцлогоор нь
тоймлож, цаг хугацааны хэлхээнд авч үзсэн хэрэг.</div>
<div style="text-align: justify;">
Гуравдугаарт, энэ бүтээл уран зохиолын
тойм бичлэгт орчин үеийн хандлага оруулсан. Урьд нь бид нүсэр хүнд үг
хэллэг, эрдэм шинжилгээний найруулгаар тоймоо бичдэг байлаа. Тэдгээр нь
энгийн уншигчдад хол хөндий, хүртээлгүй зүйл мэт санагдсанаас хойш нь
тавьдаг байсан. Энэ тоймын хувьд өмнөх тоймуудын өгдөг байсан мэдээллийг
орхигдуулалгүй, орчин үеийн хэл найруулга, зохиомж ашигласнаараа
онцлогтой. </div>
<div style="text-align: justify;">
Дөрөвдүгээрт, уг тоймд эх сурвалжуудыг
дурдах төдийхөн биш нэг бүрчлэн уншин судалж, туурвилзүйн онцлогийг нь
тодорхойлсноороо онцлог гэж судлаачийн хувьд үзэж байгаа. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-Монгол хүн бүр бичиг үсэгтэн
болж, уран зохиолын бүтээл туурвих боломж хүн бүрийн өмнө нээгдсэнээр
100 гаруй жил өнгөрлөө. Энэ он жилүүдэд манай уран зохиол нэлээд
давшингуй хөгжсөн гэж нэг талаар үзэж болно. Харин ерээд он болоход энэ
зам маань сэтгэлгээний хувьд хоцрогдолтой байгааг олж анзаарсан. Өөрөөр
хэлбэл зам товчлох шаардлага гарч иржээ. Тэр аялалын зүтгүүр нь хүссэн
хүсээгүй танай үеийнхэн болж л дээ. Бид хэр хол зам туулчихав аа? </strong><strong>Таныг монголын уран зохиолын тоймлон бичсэн хүний хувьд асууж байна?</strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Социализм уран зохиолд нэлээдгүй
зүйлийг хааж, боомилсон. Гэхдээ хааж дийлээгүй зүйл ч их бий. Ерээд он
гарч, эрх чөлөөтэй боллоо гээд Д.Нацагдоржийн “Харанхуй хад”,
Д.Урианхайн сэтгэлгээний шүлгүүд, өвөрмөц эрэлхийлэлүүд, С.Эрдэнийн
уянгийн гайхамшигт хэлбэршлүүдийг зад тийрээд хаячихсан зүйл алга л
байна. Тэд үнэ цэнэтэй хэвээр, үнэт чанараа хадгалсаар л байна. Ерөөс
энэ ерээд оны уран зохиолын шинэчлэлийн асуудал бол уран зохиолын олон
аргуудыг монголын хөрсөнд туршин хэрэгжүүлэх үйл явц байсан. Үүнийг бүгд
ухамсарласнаас бус “хэдүүлээ товчилчихъё!” гэж хөөрцөглөөгүй. Зарим
утга зохиолын онолчид элдвээр тунхаглах нь бий л дээ. Гэхдээ тунхаглалаа
гээд түүний дагуу явдаггүй л байхгүй юу. Уран зохиол өөрийнхөө зүй
тогтлоор л хөгжиж хөдлөх болно. Ерээд онд гадаад орчны мэдээлэл нээлттэй
болж, түүнээс сэдэл, санаа авсан манай үеийн уран бүтээлчид шинэлэг
хэлбэрийн уран бүтээл туурвих оролдлого хийсэн. Тэр оролдлогууд өнөөдөр
биелэлээ олсон. Өдгөөх цагийн уран зохиолд модернизмын олон урсгал
чиглэл, постмодернист хандлагууд илрэн гарч байна. Биелэлээ олоод
зогсохгүй, тэр хандлагад хэт сүрэглэн хошуурч, эргээд энэ нь өвчин болж
байна. Энэ харин эрүүл биш хандлага. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-Уран зохиол судлаач, шинжлэгч
хүн цагаа олж, цэгээ олж дуугарах ёстой. Таны хэвлүүлсэн тойм чухам
дээр дурьдсан эрүүл биш хандлагын эсрэг чиглэсэн зүйл гэж дүгнэж болох
уу?</strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Санал нийлнэ. Аливаа зүйл үндэснээ
ургаж байж л амьд байдаг. Үндэсгүй цэцэглэсэн зүйл цаг зуурын настай.
Уран зохиолын үндэс бол өөрийн үндэстнийх нь сэтгэлгээ юм. Үндэсний
сэтгэлгээ гэдэг маань ертөнцийн үүслийн тухай домог үлгэрээс эхлээд
ардын аман билгийн яруу найраг зэрэг бидний өвөг дээдсийн бүтээж ирсэн
уран зохиолын туурвилууд юм. Тэр үндэснээсээ бид ургаж төлжиж, өөрийн
гэсэн онцлогтой уран зохиолыг дэлхийн уран зохиолын зах зээл дээр гаргаж
тавих ёстой. Гэтэл дэлхийн уран зохиолын зах зээл дээр байгаа бараа
таваарыг харчихаад дууриамал бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх хандлага газар
аваад байна. Эдийн засагт импортыг хэт шүтвэл дотоодын үйлдвэр элгээрээ
мөлхдөг. Уран зохиол ч яг адилхан. Би сүртэй нэр мандсан судлаач биш.
Гэхдээ энэ салбарт идэвхтэй амьдарч, цөөнгүй жил үзэг цаас нийлүүлсэн
хүний хувьд өнөөдөр монголын уран зохиолд үндэснийхээ уран зохиолд
суурилсан, уран зохиолын орчин үеийн чиг хандлагыг тусгасан, хувь
зохиолчийн бодгаль чанарыг илэрхийлсэн төрмөл шинжтэй бүтээл туурвиж
чадвал манай уран зохиол дэлхийд томоохон дуу хоолой болж чадна гэж
боддог. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-Өнөөдөр 100 роман хэвлэгдэхэд 70 нь түүхийн сэдэвтэй байна. Эдгээр бүтээлүүдийн талаар та ямар үнэлэлт дүгнэлттэй байна вэ?</strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Монголд түүхэн уран зохиолын тодорхой
дэг сургуулийг Бямбын Ринчен гуай үүсгэсэн. Б.Ринчегийн “Гар”, “Нууцыг
задруулсан захиа”, “Их нүүдэл”, “Ану хатан” зэрэг зохиолд орчин үеийн
Монголын уран зохиолын гол дэг, хэлбэршил тавигдсан. Өнөөдөр олны
хүртээл болж буй түүхэн зохиолуудыг эдгээр бүтээлтэй харьцуулахад
дүгнэлт нь аяндаа гараад ирдэг. Уран зохиолыг дүгнэх боломжгүй гэх
өрөөсгөл хандлага манайд байдаг. Гэтэл тийм биш. Түүнийг дүгнэх,
харьцуулан шинжлэх аргууд бий шүү дээ. Уран зохиолын бүтээлийг шинжлэх
хамгийн энгийн арга бол өвтэйгээ харьцуулах. Сүүлийн үед гарч буй, олон
нийтийн хошуураад буй зохиолуудыг Б.Ринчен гуайн бүтээлтэй харьцуулаад
муу байвал, муу л гэсэн үг шүү дээ. Чамаас өмнө амьдарч асан хүмүүс
чамаас сайн зохиол бичсэн байвал чи муу л байна гэсэн үг. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>- Та 2008 оноос хойш хүүрнэл
зохиолын бүтээл хэвлүүлсэнгүй. Хувь уран бүтээлчийн зүгээс сүүлийн үед
ямар бүтээл туурвиж байна вэ? </strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Нэгэнт л сонгосон зам, итгэл үнэмшил
маань болохоор уран бүтээл гэдэг зогсолтгүй өрнөж л байгаа. Уран
зохиолоос өөр мэргэжил байхгүй, өөр салбарт ажиллах дургүй болохоор өөр
яалтай ч билээ. Жаахан хальтирлаа гэхэд хэвлэл мэдээллийн салбарт
ажиллаж, амьдарч ирлээ. Тиймээс өөрийн эрэлхийлэлээ хийж байна. Бэлэн
болсноосоо бага сагаар уншигчидтайгаа хуваалцаж байна. Хэрэв олж үзсэн
бол энэ жил Утгын чимэг наадамд нэг өгүүллэгээ уншуулсан. </div>
<div style="text-align: justify;">
Хамгийн гол нь надад буй итгэл үнэмшил
хэзээ бусдад хүлээн зөвшөөрөгдөх вэ? гэдэг их сонин асуудал. Уншигчид
заримдаа их бүхэллэг болчих нь бий. Ингэж бүхэллэг болоод ирэхээр л
нийгмийн оюун санаа ядуурчихаад байгаа нь харагддаг. Цөөн тоот, ганц нэг
хүн дээр нийгэм бишрэн дагавал оюун санаа нь өвчилсний илрэл. Ертөнц
олон өнгөтэй. Хүний амьдралын хувь зохиол ч олон өнгөтэй, уран зохиол ч
олон өнгөтэй. Амьдралд бүхий л зүйлс нэг өнгөтэй болчихвол тэдгээр
өнгийг мэдэхгүй хүмүүст сайхан л байна байх. Харин олон өнгийг мэддэг
хүнд галзуурал шиг санагдана биз дээ. Гэтэл ийм хандлага манай уран
зохиолд их байна. Тийм ч учраас би зохиол бүтээлээ өөрийнхөө итгэл
үнэмшлээр туурвидаг. Хэзээ нэгэн цагт миний зохиол бүтээлийг өнөөдрийн
түвшинд хүлээж аваагүй хүмүүс хүлээн зөвшөөрөх цаг ирнэ гэж бодож
байгаа. Яагаад гэвэл өнөөдөр нийгмээрээ итгэчихсэн байгаа, уран зохиолын
хүрээнийхэн хошуураад дагачихсан байгаа тэр сэтгэлгээ, бүхэллэг
хамаарлаас би тусдаа яваа. Энэ нь би өөрийгөө үнэлж буй гол үнэлгээ. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-Та С.Зориг агсны дурсгалд
зориулж уран сайхны тууж бичсэн. Манай баримтат зохиолууд хөндөж буй
сэдэв нь зөвхөн хөдсөн дээлтэй хувьсгал, эсвэл байлдан дагуулалын
хүрээнд эргэлдсээр байх шиг санагддаг. Ер нь орчин үеийн монгол уран
зохиолд баримтат зохиолын хөгжлийг та хэрхэн харж байна вэ? </strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Нээлттэй байгаа шүү дээ. Зүгээр л
бичих явдал. Гол асуудал нь манайхан баримт руу “дурсаж” ороод байна.
Ингэхээр уран зохиолын туурвилзүйн арга нь явцуу болчихож буй юм.
Ерөөсөө баримтат зохиол бичихийг хүмүүс дурсамж гэж ойлгоод байна. Тэр
үед тэгж байлаа, энэ үед ингэж байлаа, тэр гуай тийшээ хараад зогсож
байхад би очоод тэгж байлаа, ийм нэг дарга байлаа, тийм нэг арга байлаа
гэх мэтчилэн хөвөрч байна. Монголчуудын хамгийн гайгүй гэж үздэг
сэхээтнүүд нь ингэж бичиж байна шүү. Энэ нь өөрөө баримтат зохиолын хэв
шинж болчихлоо. Яг үнэндээ үйл явдлыг хөндлөнгөөс нь хараад, өнөөдөр
болсон явдлыг маргааш баримттайгаар бичиж болно. Би нийтлэл бичдэг.
Бичсэн нийтлэл дээрээ энэ цаг үеэ л авч үзэхийг хүсдэг. Цаг үеийнхээ
бүтээгдэхүүн учраас энэ цаг үеийнхээ үйл явдалд ямар нэг хэмжээгээр
оролцох ёстой гэж боддог. Түүнээс биш би мундаг яруу найрагч, би бол
гэгээн амьтан, тийм учраас зөвхөн бүтээлээ хийгээд сууж байя гэсэн
бэртэгчин үзэл бодол надад байдаггүй. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-Уран зохиолын шинэчлэл, хөгжлийн түүчээ нь яруу найраг байдаг. Өдгөөх цагийн яруу найргийн дүр төрхийг та хэрхэн харж байна?</strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Яруу найрагт дэвшил гарсаар л байна.
Өнөөх магтаал, тунхаг, эх орон ярьсан, хийрхсэн байдлаасаа холдож, хүний
дотоод ертөнцийн эмзэглэл зовиур, сэрэхүй тал руугаа яруу найраг
явчихлаа. Бас нэг талаас хэт их хэлбэрдэж байна. Дээр хэлсэнчлэн
хүмүүсийн сэтгэлгээний хандлага ойролцоо болчихож. Ялангуяа сүүлийн
үеийн залуучууд нэг төрлийн мэдээллээр хэт их угаагдчихсан нь
анзаарагддаг. Ямар нэгэн байдлаар бие биенээсээ өөр байх ёстой. Энэ
утгаараа ерээд оны их тэсрэлттэй харьцуулвал уналт харагдаж байна.
Гэхдээ би сэргэнэ гэж найдаж байна. Угаасаа уран зохиолын түүхэнд ийм үе
байдаг. Нэгэн цагт бүгдээрээ нэгэн зүйлд хошуурч байгаад алдаагаа
ухааран гарч ирдэг ийм хандлага монголын уран зохиолын эрт үед ч байсан.
Буддизм дэлгэрэх цагт ч монголын бичгийн хүмүүс тэр зүгт хэрхэн
хошуурч, өвөг дээдсийнхээ түүх рүү нулимж байсан талаар би уран
зохиолын тоймын эхний ботьдоо дурьдсан. Хувьсгал ялахын цагт буддист
уран зохиолын үнэ цэнэтэй зүйлсээ бас л үнэ цэнэгүй юмстай нь холиод
шидчихсэн л харагддаг. Жар, далаад оны үеийн романууд баахан хөдөө, мал,
эр эм хоёр сэтгэлийн холбоотой байтал дундуур нь нэг нөлөө бүхий феодал
орж ирж хагацаагаад л, тэр нь явсаар байгаад ардын хувьсгалд оролцож
Д.Сүхбаатар жанжнаас сэлэм аваад дуусдаг өгүүлэмжтэй байдаг биз дээ. Энэ
сэтгэлгээний давтамж өнөөдөр ч манай яруу найраг, уран зохиолд гарч
ирчихээд байна. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-Үүнийг шүүмж судлалын
сулралын илрэл гэж үзэж болох уу? Монголын уран зохиолын шүүмж судлал
өдийг болтол хуучин нийгмийн үед тогтсон догматик хандлагаасаа гарч
чадаагүй байна. Та энэ дүгнэлттэй санал нийлэх үү?</strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Энэ талаар ярих сонирхол тун бага
байна шүү. Ер нь хүний санаанд нийцдэг юм энэ хорвоод ховорхон байдаг юм
байна. Шүүмжлэгчид өөрсдийнхөө ажлыг хийж л яваа байх. Тиймээс надад
таалагдахгүй байна гээд тэр салбар руу давхиж ормооргүй байна. </div>
<div style="text-align: justify;">
Гэхдээ уран зохиол судлал, шинжлэлийн
тухай гэвэл санаа оноо байна. Сүүлийн үед гарч ирж байгаа, манай уран
бүтээлчдийн талархаад байгаа, зарим нэг хүмүүсийн дэмжээд байгаа
шүүмжлэгч нэр зүүж буй хүмүүс орчин үеийн уран зохиолын чиг хандлагыг
мэдэхгүй, орчин үеийн шинжлэлийн арга техник хэв маягийг мэдэхгүй байгаа
нь харагдаад байна. Ардын хувьсгалын дараа Но.Данзан гэж хурц шүүмжлэгч
байсан гэдэг. Тэрбээр, Ц.Дамдинсүрэн гуайг “Буурал ижий минь”
найраглалдаа:</div>
<div style="text-align: justify;">
“Гэнгэнэж гунганаж суухын оронд </div>
<div style="text-align: justify;">
Гэртээ харивал барлаа биз </div>
<div style="text-align: justify;">
Эхийгээ очиж өргөвөл </div>
<div style="text-align: justify;">
Элбэрэл гэдэг нь тэр шүү” гэж бичсэн
нь хувьсгалт цаг үеийг унтуулах гэсэн санаа байна. Ээжийгээ ингэж эвийлж
хөөрхийлхийн оронд ном бичиг сур, малаа сайн хариул гэж бичих байсан юм
гэх зэргээр шүүмжилж байсан нь бий. Ингэж хувь хүний субьектив ертөнц
рүү халдсан хандлага гарч байсан өдгөө ч гарах боллоо. Түүх давтагддаг
юм байна. 1930-аад оны үед гарч байсан тэр бүдүүлэг муйхар дайралт
одоогийн XXI зууны 2013 оны үед гарч ирээд, шүүмжлэгч гэж дүрдээ итгэсэн
нөхөд хүнийг зан ааш, үзэл бодол, харилцаа, илэрхийлэл дээр нь суурилан
доромжилж байна. Энэ бол яав ч уран зохиол судлал, шинжлэл биш юм. Ер
нь уран зохиол шинжлэл гэдэг маань хэд хэдэн талтай. Нэгдүгээрт,
урлагийг нээх урлаг гэж үздэг. Хоёрдугаарт, уран зохиол, уран сайхны
ертөнцийг мэдлэгийн тогтолцоо болгож бусдад түгээдэг. Гуравт,
сэтгэлгээний өвийг онолын сэтгэлгээтэй уялдуулан нээж өгдөг зүйл. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-“Монголын уран зохиолын
түүхэн товч” бүтээл цаашид хоёрдугаар ботиор үргэлжилнэ гэж байна.
Мэдээж хэрэг энэ ботид крилл бичигтэн уран зохиолын талаар гочлон авч
үзнэ байх?</strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Мэдээж хэрэг ХХ зуун гол цөм нь болж
бичигдэнэ. Эх зохиолуудынхаа туурвилзүйн онцлогоос ургуулан ямар
хөгжлийн чиг хандлага бүрэлдэж бий болсон, ямар уламжлал шинэчлэлийн
харилцаа явж ирсэн, туурвилзүйн түвшинд ямар дэвшил бас завхрал гарсан
зэрэг нь нээлттэй бичигдэнэ. </div>
<div style="text-align: justify;">
Түүхэн тоймын тэргүүн дэвтэр нь
“Чулуун номоос Хөлгөн сударт”гэсэн тодотголтой бол хоёрдугаар дэвтэр нь
“Хаан ширээнээс Харцын олбогт” гэсэн тодотголтой гарна. Энд нэг чухал
санаа байгаа. Ер нь бол энэ хоёрдугаар ботийг нь би 2000-аад оны эхэн
үед үндсэнд нь биччихсэн. Гэтэл тэр ботийг бичээд дуустал өмнөх суурийг
нь судалж тоймлохгүйгээр орчин үеийн уран зохиолын талаар бичих нь учир
дутагдалтай нь тодорхой болсон. Тэгээд 2002 оноос тэргүүн ботио эхэлж,
2005 оноос идэвхтэй бичин өнөөдөр гартаа бариад сууж байна. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-Хуучин нийгмийн байгуулалтын
үед зохиолчдыг нэг цэгт төвлөрүүлж, үзэл суртлын хэрэгсэл болгох
зорилготой байгуулсан МЗЭ гэдэг байгууллага өнөөдөр ч үйл ажиллагаа
явуулж байна. Энэ байгууллага албадлага, төрийн оролцоотойгоор нийгэмд
оршин тогтнож байснаа, шинэ нийгмийн үед хөлөө олохгүй, оллоо ч үйл
ажиллагааны чадамж муутай болжээ. Ер нь ийм нэр төдий байгууллага байх
хэрэг байна уу?</strong></div>
<div style="text-align: justify;">
- 2001 онд би МЗЭ-ийн 453 дахь гишүүн
болж, батлах гардан авч байлаа. Саяхан удирдах зөвлөлийнх нь гишүүний
хувьд нийт гишүүдийхээ тоог тодруулахад 900 нэлээд хол давсан байна лээ.
Өдгөө 600 гаруй гишүүд нь энх тунх байна. Өөрөөр хэлбэл 10 гаруйхан
жилийн дотор өмнөх 70 хэдэн жилд байснаас давсан зохиолчид эгнээнд нь
элссэн байна. Уран зохиолын өөр клуб, нэгдэл байгуулах хууль зүйн орчин
нээлттэй байгаа. МЗЭ-г муу муухай юмны бай болгож, түүгээр зогсохгүй
хойд талын хар овоохой болгож, доромжилж байхаар өөрсдөө клубээ
байгуулаад аваад яваач гэж хэлмээр санагддаг юм. </div>
<div style="text-align: justify;">
Саяхан МЗЭ-ийн байрнаас том байшинтай
нэг нөхөр тийм клуб, уран зохиолын нэгдэл байгуулах санхүүгийн бааз
суурь байхгүй гэх утгатай юм ярина лээ. МЗЭ-ийг байшин дээрээ л оршин
тогтнож байгаа гэж ярьдаг. Хэрэв байшин дээрээ оршин тогтнодог юм бол
МЗЭ-ээс том байшинтай хүмүүсийн байшин дээр түүнээс том байгууллага
оршин тогтнох нь яагаав. Тэгэхээр МЗЭ-г үгүйсгэх шаардлага миний л хувьд
лав байдаггүй. Ерэн он гарсаар МЗЭ-тэй зэрэгцээд Монголын чөлөөт
зохиолчдын холбоо, Хөдөөгийн зохиолчдын холбоо гээд өчнөөн зохиолчдын
холбоо байгуулагдсан. Гэтэл тэдгээр байгууллагууд оршин тогтнох арга
замаа олоогүй л хэрэг. </div>
<div style="text-align: justify;">
Ер нь МЗЭ байгаад хэнд ямар гай
тарьсан юм гэсэн асуулт гарч ирнэ. Лавтай л МЗЭ-ийн гишүүд, удирдлага
хүний бичиж байсан зохиолыг очиж урж тасдаж, үзэл суртлын шаардлага
тавьж, Ц.Элбэгдоржид аваачиж өгөөд, хуучных шиг эрх баригчдад матаад
байгаа юм байхгүй. Хэрэв чадалтай бол зохиолоо бичих л хэрэгтэй шүү дээ.
МЗЭ бол уран зохиолын хөгжилд дам холбоотой байгууллага. Нэг суут
зохиолч төрөөд, түүний суут бүтээл үндэстний уран бүтээлийг урагш
алхуулдаг. Түүнээс биш бөөнөөр цуглараад уран зохиолыг хөгжүүлнэ гэж
байхгүй. Тэгвэл энэ байгууллага юунд хэрэгтэй вэ? гэсэн асуудал ургана.
Энэ бол нийтлэг эрх ашгаа л хамгаалах асуудал. Оюуны өмчөө хамгаалах,
нийгэмд тодорхой нэг хамт олон болж, дуртай ажлуудаа дундаа нийлэн
зохион байгуулахад хэрэгтэй зүйл. Түүнээс биш МЗЭ уран зохиолыг
хөгжүүлэхгүй байна, тараа, нураа гэж бахиралдах нь өөрөө эрүүл биш
үзэгдэл. Энэ байгууллагад төрийн албадлагын ямар нэгэн чадамж байхгүй.
Санхүүгийн хувьд ч төрөөс татаас дэмжлэг авдаггүй. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-МЗЭ-г шүүмжилж байгаа нь
өөрөө бас нэг үзүүлэлт гэж ойлгож болно. Мэдээж хэрэг ийм том түүхтэй,
гишүүдтэй энэ байгууллагын үйл ажиллагаа хүссэн хүсээгүй олон нийтийн
анхаарлын төвд орж, нэн ялангуяа залуусын зүгээс хүлээлт, харзнал
үүсгээд байна л даа. Сандал ширээний маргаанаа зогсоож, бодит үйл
ажиллагаа явуулахгүй бол нийгэм дэх имиж нь унаж байгаа нь ч нууц биш.
Өнгөрсөн жил л гэхэд С.Билэгсайхан гэж яруу найрагчийн зүтгэлээр “Алтан
гөрөөс” гэж олон улсын яруу найргийн наадмыг монголд анх удаа зохион
байгуулчихлаа. Утга зохиолын клубүүд ч олноор байгуулагдаж, уран
зохиолын олон талт арга хэмжээг зохион байгуулах боллоо. Гэтэл МЗЭ маань
бахь байдгаараа, наяад онд Д.Пүрэвдорж гуайн санаачилсан яруу найргийн
наадмыг зохион байгуулах төдийхөн байгаа нь халуун шүүмжлэл дагуулах
боллоо шүү дээ?</strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Энэ бол харин зөв, эрүүл шүүмжлэл.
Зохиолчдын эвлэлд шинэчлэл хэрэгтэй юу гэвэл хэрэгтэй. Олон арга зам
байна. Энэ бол нийгмийн шинэчлэлийн салхинд тэсэж үлдсэн ганц төрийн бус
байгууллага юм шүү. Монголд тэртэй тэргүй төрийн үйл ажиллагаа ч, олон
нийтийн үйл ажиллагаа ч, бүх шатанд, бүх газарт дампуурал нүүрлэчихээд
байна. Тэрний нэг жижигхэн хэлбэр нь МЗЭ дээр ажиглагдаж байгаа. Төрийн
энэ дампуу үйл ажиллагааны дэргэд МЗЭ дэх гажуудал арай гайгүй. Гэхдээ
үүнийг өмгөөлөн хамгаалж буй юм биш. Энэ байгууллагын ажлыг сайжруулж
орчин үеийн уран зохиолын байгууллагын байх ёстой жишиг, хандлага руу
оруулах ёстой. Үүний тулд дэлхийн бусад адил төст байгууллагын
туршлагаас суралцан, тодорхой хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлэх ёстой.
Энэ бол итгэл хүлээсэн удирдлагын хийх ёстой ажил. </div>
<div style="text-align: justify;">
Нөгөө талаасаа манай зохиолчид өөрсдөө
сэтгэлгээний өөрчлөлт хийх зайлшгүй шаардлагатай. Хойшоо харж нэг
байгууллагыг байшинтай нь муулчихаад л байж байдаг нэг их том зохиолчид.
Гэтэл хэрэг дээрээ өөрсдөө, уран зохиолдоо хандах хандлагаа өөрчлөхөөс
бүхнийг эхлэх ёстой. Таны хэлж буй зөв. Сандал, ширээ, цом энэ тэрхэн
бодож, булаацалддаг нь үнэн. Энэ өвчин дийлэнх хэсгийг нь хамарсан. Юун
түрүүн энэ хандлагаасаа татгалзах хэрэгтэй. Эвлэлийг шинэчлэх хөтөлбөр
хэрэгжүүлэхийн тулд түүнийг хүлээж авах эрүүл хандлага хэрэгтэй. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-Та нэлээд залуугаасаа энэ
байгууллагыг шинэчлэх талаар бичиж, ярьж, нэгэн үе бодлого зохицуулалтын
газрын даргаар нь ажиллаж байсан. Шинэчлэгч байр сууриа бодит ажил
болгох боломжтой түвшинд ажиллаж байсан хүний хувьд та ер нь ямар зүйл
хийсэн бэ?</strong> </div>
<div style="text-align: justify;">
-Би 28 настайдаа МЗЭ-ийн Бодлого
зохицуулалтын албаны даргаар очсон. Ажил хүлээж авсны дараа сэтгэлгээ,
үйл ажиллагааны түвшинд хэд хэдэн өөрчлөлт хийхийг зорьж ажилласан.
Нийгмийн шилжилтийн үед зарим авьяаслаг зохиолчид маань анхны номоо ч
гаргаж амжаагүй л байсан. Тийм учраас анхны ном гэж хөтөлбөр хэрэгжүүлж,
10 зохиолчийн номыг нэг дор гаргаж байлаа. Дараагийн ээлжинд хүүхэд,
зохиолч хоёрыг холбох асуудал байсан. Ингээд ирээдүйн уншигчдаа бэлдэх
зорилготой “Хүүхдийн номын сан” хөтөлбөр боловсруулж, 50 ном хэвлүүлэх
санаачилга гаргасан. Үүнийг холбогдох яамны зүгээс дэмжилгүй байж
байгаад, сүүлд Дэлхийн банкны санхүүжилтээр зохион байгуулж, тавхан ном
хэвлэн үнэгүй ном тараагаад үлгэр болгочихсон. Уг нь эвлэлийн зүгээс
зохиолын сонголт зэрэг дээр тусгай бодлого бүхий хөтөлбөр хэрэгжүүлэх
санал тавьсан юм. Тэр үед манай саналыг дэмжчихсэн бол өнөөдөр насанд
хүрч буй уншигчид дэлхийн сонгодог уран зохиолын тухай тодорхой
төсөөлөлтэй хүмүүс болж төлөвших боломж байсан. </div>
<div style="text-align: justify;">
Үүний дараа “Алтан өд” арга хэмжээг
санаачилсан. Тэр үед МЗЭ-ээс Утгын чимэг, Болор цом гэсэн хоёр
уралдаанаас өөр дорвитой зүйл хийдэггүй байсан. Тиймээс тухайн онд
хэвлэгдсэн бүтээлүүдийг төрөл бүрээр нь шалгаруулж, шагнаж урамшуулах
үүднээс “Алтан өд”-ийг санаачилсан. “Алтан өд” гарснаар уран зохиолын
зогсонги байсан төрөл зүйлүүд сэргэж ирсэн. 2002 оноос өмнөх хүүрнэл
зохиол бичигчид, шүүмжийн төрлөөр бичигчид, орчуулагчдын идэвхийг
хараарай. Энэ оноос хойш ямар ямар даацтай бүтээлүүд гарсаныг харахад л
энэ шагналын үр нөлөө анзаарагдах болно. Хэдий хожуу ч энэ бол үр дүнтэй
алхам байсан. Одоо харин зохиолчид “Алтан өд” авах гэж “хөөцөлддөг”
болсон байна лээ. Уг нь авах гэж хөөцөлдөх хэрэггүй, авах бүтээлээ
туурвисан нь дээр юм. Ц.Гомбосүрэн гуай шиг “Гэм зэм”, “Мастер
Маргарита”-г барьж аваад, сайн орчуулчихвал хүссэн хүсээгүй, гүйсэн
гүйгээгүй энэ шагналын эзэн болно. </div>
<div style="text-align: justify;">
Бидний хийсэн гол нэг ажил бол МЗЭ-ийн
статусыг тодорхой болгосон. Биднийг ажлаа авах үед МЗЭ төрийн
байгууллага уу, олон нийтийн байгууллага уу гэдэг нь эргэлзээтэй, байр
нь үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээгүй, газар эзэмших гэрчилгээгүй байсан
юм шүү дээ. Одоо хүн болгоны муулдаг энэ гурван давхар байшинг МЗЭ-ийн
өмч болгон авч үлдэх гэж бид гурван жилийг зарцуулсан. Үүний үр дүнд
өнөөдөр өөрийн өмчтэй, олон нийтийн байгууллага болж, үйл ажиллагаагаа
явуулж байна.</div>
<div style="text-align: justify;">
Д.Нацагдоржийн музейг сэргээх ажлыг
бидний үед эхэлсэн. Одоо энэ музей ямартай ч үйл ажиллага явуулах
боломжтой болж, 40 гаруй сая төгрөгийн хуримтлалыг МЗЭ-ийн дансанд бэлэн
байршуулж эхэлсэн. Д.Нацагдоржийн музей боссон нэгэнт өртгөө төлөөд,
уран зохиолын түүхийн музей болгох ажлууд хийж байна. Ингээд яриад
байвал ажлууд бий.</div>
<div style="text-align: justify;">
Ер нь бидний үеийнхэн, тэр үедээ бол
залуус уран зохиолын байгууллагыг шинэчилнэ гэж тэмцсээр тодорхой эрх
мэдэлд ажиллаж эхэлснээс хойш уран зохиолыг хаячихсан, энэ салбарт хэзээ
ч амжилт олохгүй гээд итгэчихсэн явсан хүмүүс буцаж ирсэн юм. Шинэлэг
сэтгэлгээтэй хүмүүс уран зохиолын ертөнцөд хөдөлмөрөө үнэлүүлж, амьдрах
боломж нээгдсэн. Үнэндээ шинэ зуун гарах үед МЗЭ хөшигний ард хэдхэн
хүнийг авч үлдчихээд, бусдыг нь талаар нэг тараагаад хаячихсан тийм л
байдалтай байсан. Ингэж идэвхжүүлснийхээ төлөө зохиолчдынхоо зүгээс би
есөн жорын гүтгэлэг амссан даа. Хүн алсан, хулгай хийсэн, хээл хахууль
авсан гэх мэтээр бичсэн 70 гаруй сонины хайчилбарыг дурсгал болгож
хадгалсан нь надад одоо ч бий. Энэ бол өөрчлөлт шинэчлэлт хийх гэсэн
зориг эрмэлзлэлд манайхан хойрго ханддагийн энгийн нэг жишээ. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-Энэ өдрүүдэд МЗЭ-ийн их хурал
болж байна. Та бүхний хийсэн шинэчлэл, алхамуудын дараа МЗЭ хуучинсаг
хэвээр харагдсаар л байна. Цөөнгүй хүмүүс өөрчлөлт шинэчлэлийн талаар
ярьж байна. Энэ талаар та ямар байр суурьтай байна вэ?</strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Ухамсраа л өөрчил гэж зохиолчдод
хэлмээр байна. “Шинэчилье” гэж орилхоосоо өмнө уураг тархин дахь
ухамсраа өөрчил. Үүний дараа бодитой алхамууд хийж болно. Уран
бүтээлчийн хувьд, нийгэмд эзэлж буй байр суурьтаа сэтгэл дундуур
байгаагийн шалтгаан, алдааг бусдаас хайдаг хандлага манай зохиолчдод их
байна. Энэ шинэчлэл гэж яриад байгаа хүмүүсийг би ингэж л харж байгаа.
Түүнээс биш нийгэм рүү харж хашгираад байлгүй, хурал цуглаан дээрээ авч
хэлэлцээд шийдэлд хүрч, хийж л таарна. Арав гаран жилийн өмнө бид
шинэчлэлийн талаар өнөөдрийн твиттер, фейсбүүкээр орилоод байгаа шиг
барьцгүй юм ярьдаггүй байсан. Уран зохиолын олон талт чанарыг тэтгэе,
одоо бид ганц цонхоор хараад байна гэж ярьдаг байсан. Энэ салбарын
үнэлэмж, үнэлгээг хоцрогдмол, явцуу байгааг шүүмжилдэг байсан. Тэгээд
бид олон цонхоор хардаг болгосон. Үүний үрээр өнөөдөр хэн ч мэдэхгүй,
сайхан бүтээлтэй залуучууд түүнийгээ үнэлүүлэх боломжтой болсон. </div>
<div style="text-align: justify;">
Гэтэл одоо энэ хүмүүс юуг барьж
шинэчлэх гээд байгааг сайн мэдэхгүй юм. Миний хувьд бол нийтлэг эрх
ашгаа хамгаалж чаддаг, бие биенээ хүндэтгэж чаддаг, өөрийнхөө эрх ашиг,
үзэл санааг бусдад тулган хүлээлгэдэггүй хамт олон болох ёстой гэж бодож
байна. Энэ л хамгийн гол шинэчлэл юм. Өнөөдөр энэ номыг бичиж, Монголын
уран зохиолын түүхийг шинэ өнцгөөс харж, хүмүүст түгээн дэлгэрүүлэхийг
эрмэлзэж буй маань миний шинэчлэл. </div>
<div style="text-align: justify;">
Ер нь хурал бүхнээр шинэчлэл гэж
ярьдаг. Сүүлийн 12 жилийн турш манай нэг үеийнхэн ингэж хашгирч
байгаагүй. Бид 2002 онд ганцхан удаа л дуугарч, хөдөлсөн. Энэ
байгууллага чинь хэдхэн хүний гарт орчихлоо гэдгийг зохиолчиддоо
сонордуулсан. Гэтэл сүүлийн үед хурал болохоор л дуугардаг хэсэг хүмүүс
бий болжээ. Бусад үед нь яагаад таг дуугүй болчихоод байдгийг нь би
ойлгодоггүй. Зүй нь хурлаас бусад үед ярьмаар байна шүү дээ. Шинэчлэлийн
үйл явц угтаа тасралтгүй байх ёстой. Зохиолчид их хурлаараа уг нь маш
сайн хөтөлбөр боловсруулах учиртай юм. Өөрөөр хэлбэл элдэв популизм бус
цэвэр хөтөлбөрийн өрсөлдөөн байх ёстой. Ингэснээр юм хийсэн хийгээгүй
гэх мөнхийн хэрүүлд цэг тавина. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-Зохиолчдын бүтээл нь
амьдралын баталгаа болохгүй байгаагаас цаг зуурын нэр алдар, бай
шагналын буулганд орчихоод байх шиг. Тэрнээс ч шалтгаалж таны яриад
байгаа эрүүл бус үзэгдлүүд газар аваад байх шиг санагдах юм. </strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Нэгэнт л ард түмэн даяараа ардчиллын
замыг сонгосон. Энэ бол хуучны ойлголтоор хөрөнгөтний нийгэм. Одоо хэн ч
номыг маань үнэгүй хэвлэж, улс орон даяарх сүлжээгээрээ борлуулж
өгөхгүй. Энэ нийгэмд хэн баялаг бүтээнэ, тэр хүн сайхан амьдардаг. Тийм
учраас зах зээлийнхээ зарчмаар явахаас өөр замгүй. Зохиолч хүн уран
зохиолын зах зээл дээр амьдрах чадвартай байх ёстой. Бусдаас юу ч хүсэх
ёсгүй. Би зохиолч хүн, намайг тэгсэнгүй, ингэсэнгүй гэж гоншигнох нь
өөрөө зохиолч хүний үйлдэл биш. Үзэг байна, цаас байна, өөр юу хэрэгтэй
юм. Зохиолчид өмч хөрөнгөөр бус өөрийнхөө бүтээл туурвилаар юмыг
хэмждэг, бусдын бүтээл туурвилаар ертөнцийг хардаг хүмүүс. Тийм учраас
сайхан бүтээл туурвисан хүн өөртөө итгэлтэй, аз жаргалтай амьдарна л гэж
би боддог. Энэ итгэл үнэмшлийг нь мөнгөөр хэмжих аргагүй. Зэрлэг гэнэ
үү, ямар ч гэнэ үү энэ нийгэмд зохиолч хүн өөрийн итгэл үнэмшлээ
хадгалан амьдрах чадвартай байх учиртай. Зохиолчийн амьдрал хэд нь баян
байна, хэд нь ядуу байна гэж ярих нь өөрөө утгагүй асуудал. Магадгүй
хамгийн эгэл борог амьдрал ч тухайн зохиолчийн сонгосон зам байж болно
шүү дээ. </div>
<div style="text-align: justify;">
Ерөөс уран зохиолын арга хэмжээ гэдэг
нь нэг модны бөөрөнд улаан будаг нялж, хоёр хайс барьчихаад зурагт
дуудаж сайрхах болсон энэ цаг үеийн үзүүлбэрүүдээс ангид зүйл. Уран
зохиолыг бүтээж буй хүмүүс маань дотоод халуун амиараа холбогдож,
өөрсдийн ертөнцийг далд, нам гүм хэрнээ үнэ цэнэтэй байлгаасай гэж би
хүсдэг. Оюуны өмчийг хамгаалах хууль эрх зүйн орчин бол хангалттай
байгаа. Төр үүнийг хэрхэн хэрэгжүүлэх вэ гэдэгт асуудал байна. Төр
үүнийгээ хэрэгжүүлж чадахгүй байвал зохиолчид дуугарах ёстой. Энэ л
бидний нэгдэж тэмцэх асуудал. Хэрэв нэг нэгээр байвал хүчгүй шүү дээ. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-Ерээд оны яруу найргийн
давалгаа хүчтэй байсныг чухам энэ тэмцлийн нийтлэгээр нь одоо хүмүүс
харж байна. Тэгвэл тэмцэгчид маань уран бүтээлчийн хувьд өнөөдөр ямар
хэмжээнд хүрэв?</strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Бидний үеийнхэн олон өнгөтэй, өөр
өөрийн ертөнцөө дуулж чадсан учраас өнөөдрийн өндөрлөгөөс “тэсрэлт” мэт
харагдаж буй юм. Ерээд оныхны хөгжил, төлөвшлийн талаар би удахгүй
хэвлэгдэх “Монголын уран зохиолын түүхэн товч”-ийн хоёрдугаар ботьдоо
дэлгэрэнгүй авч үзсэн. Хоёрдугаар боть маань хараахан хэвлэгдээгүй
учраас нэг чухал хэсгийнх нь талаар дэлгэрэнгүй ярьмааргүй байна. </div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<strong>-Тэгвэл энэ удаагийн
хөөрөлдөөнөө энд хүрээд эвхэе дээ. Монголын уран зохиолын тоймын
хоёрдугаар ботийг хэвлэгдэн гарсны дараа ахин уулзаж ярилцана гэж найдаж
байна. </strong></div>
<div style="text-align: justify;">
-Хоёрдугаар боть маань энэ ондоо багтаад хэвлэгдчихнэ байх. Тэр үед өөр шинэ сонинтой уулзана аа. </div>
<div style="text-align: right;">
<strong> </strong></div>
<div style="text-align: right;">
<strong>Ярилцсан Я.Баяраа</strong></div>
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-79838277985844472652013-08-20T19:08:00.002-07:002013-08-20T19:09:27.777-07:00FACE BOOK - ОЛОН НИЙТИЙН СҮЛЖЭЭ ХЭР НАЙДВАРТАЙ ВЭ?<div class="yiv4322537444MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1377050875951_2068" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1377050875951_2070" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhxgmZs6Y376KrF4OEt12eKtRpyYtRG5UaIpQqWKFZdWUZwlGU1iHF8f4sMBe-YqQHe1RwermH4G-p1KGEkz1zN8q4vY68_N4vfDzFqvp8kNFiQeyS6J2Ltnqi2g8McHFqD8XELr_yxaQ/s1600/FB.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhxgmZs6Y376KrF4OEt12eKtRpyYtRG5UaIpQqWKFZdWUZwlGU1iHF8f4sMBe-YqQHe1RwermH4G-p1KGEkz1zN8q4vY68_N4vfDzFqvp8kNFiQeyS6J2Ltnqi2g8McHFqD8XELr_yxaQ/s1600/FB.jpg" /></a></div>
<span style="color: black; font-size: 12pt;">2004 онд Харвардын Их</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span id="yui_3_7_2_1_1377050875951_2069" style="color: black; font-size: 12pt;">Сургуулийн оюутан Марк Зукербергийн байгуулсан Face Book олон нийтийн сүлжээг дэлхий даяар 800 гаруй</span><span style="color: black; font-size: 9pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">сая хүн, 70 хэл дээр ашиглаж байна.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 9pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1377050875951_1853" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span id="yui_3_7_2_1_1377050875951_1852" style="color: black; font-size: 12pt;">Face Book- ийг зөвхөн хувь хүмүүс хэрэглэхээс гадна пүүс компаниуд,төрийн болон төрийн бус байгууллагууд өөрийгөө суpталчилах, зар мэдээ тараах зорилгоор ашигладаг. Face Book бол ийм төрлийн сүлжээний зөвхөн нэг нь л юм. Xүмүүсийг сонирхолоор нь холбож өгдөг өөр олон төрлийн сүлжээ буй. Жишээ нь: оюутнуудын, аль нэг спортын багийг дэмжигчидийн, кино сонирхогчидын, тогооч нарын, аялагчидын, компютер тоглоомууд болон хөгжим сонирхогчидын гэх мэт. Зарим нь зөвхөн компютер ашиглаж холбогддог, зарим нь зөвхөн гар утсaap холбогддог бол Face Book хоюуланг нь ашиглах боломж олгодог.</span><br />
<a name='more'></a><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1377050875951_2074" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">Хүмүүс ер нь ямар зорилгоор Face Book-т "татагддаг" талаар судлахад доорх хандалага ажиглагдсан байна:</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">- Найз нөхөд, ойр дотнын хүмүүстэйгээ online-aap ч гэсэн хамт байх</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">- Танил тал, хамаатан садан, ойр дотнын андуудынхаа өдөр тутмын амьдралын сонинг сонсох, үзэх, xapax</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">- Сурагчид хамтран гэрийн даалгавараа хийх, тоглоомууд дээр тоглох,</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span>Хэн нэгнээс сэтгэл</span><span style="color: black; font-size: 9pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>-<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">оюуны</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">дэм, дэмжлэг авах, үнэт зүйл, оюун санааны хувьд ойр хүмүүсийг олох</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">- Өөрийнхөө уран бүтээл, авьяaс чадвараа бусдад үзүүлэх, сэтгэгдэлийг нь сонсох</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">- Албан ёсны сургууль, сургалтаас гадуур бие даан суралцах,</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">- Цахим техник хэрэгсэл хэрэглэх чадвараа дээшлүүлэх,</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">- Сонирхолын хүрээгээ тэлэх, судалгаа шинжилгээний ажилдаа шинэ мэдээ, мэдээлэл олох</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">- Мэргэжлийн ур чадвараа дээшлүүлэхэд туслахуйц мэдлэг мэдээлэл хайх</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">- Албан ёсны мэдээллийн хэрэгсэл, сургууль болон гэр орон, ажил албаныхаа хүрээнээс гадуур мэдээлэл олох</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">- Нийгэмд чиглэсэн идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж буй групп, олон нийттэй дуу хоолойгоо нэгтгэх зэрэгт бол Face Book юугаар ч орлуулашгүй хэрэгсэл болж чаджээ.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">Ийм чухал хэрэгсэл болж чадсан зүйл маань хэр зэрэг найдвартай вэ? гэдэг асуулт зайлшгүй гарна.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">Үүнийг мэдэхийн тулд Face Book олон нийтийн сүлжээний зүгээс хэрэглэгчидийнхээ хувийн нууцын хадгалалт, найдвартай байдлын талаар ямар чиг баримтлалтай байдгийг харцгаая:</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 0cm; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
</div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 5pt 0cm; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">“ WE TRY TO KEEP FACEBOOK UP, BUG-FREE, AND SAFE, BUT YOU USE IT AT YOUR OWN RISK…WE DO NOT GUARANTEE THAT FACEBOOK WILL BE SAFE OR SECURE. FACEBOOK IS NOT RESPONSIBLE FOR THE ACTIONS OR CONTENT OF THIRD PARTIES, AND YOU RELEASE US, OUR DIRECTORS, OFFICERS, EMPLOYEES, AND AGENTS FROM ANY CLAIMS AND DAMAGES, KNOWN AND UNKNOWN, ARISING OUT OF OR IN ANY WAY CONNECTED WITH ANY CLAIM.”</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">“Бид <span class="Apple-converted-space"> </span>Face Book - ийг вирусгүй, найдвартай ажиллуулахыг хичээх болно. Гэхдээ та (Face Book – ийг.opч) өөрийнхөө хүсэлтээр ашиглаж байгаа. Бид Face Book бол найдвартай, аюулгүй гэдэг баталгаа гаргахгүй. Face Book <span class="Apple-converted-space"> </span>гурав дахь этгээдийн үйлдэл ба байрлуулж буй зүйлийн төлөө хариуцлага хүлээхгүй, тийм учираас</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">та гомдол шаардлага болoн, танд учирсан хохирлын төлөө манай захирлууд, албаны хүмүүс, ажилтануудад хандах шаардлагагүй. Энэ нь манайд хандсан болон хандаагүй аливаа гомдол саналд хамаарна.”</span><span style="color: black; font-size: 9pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">гэжээ.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">Мөн</span><span style="color: black; font-size: 9pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Face Book - ийн Хувь хүний нууцлалыг хадгалахтай холбоотой FAQ буюу Асуулт, Xариулт нь хоорондоо илэрхий зөрчилдсөн байдалтай байдаг. Жишээ нь: “Бид таны тухай мэдээллийг гурав дахь этгээдэд дамжуулахгүй” гэсэн мөртлөө, өөр нэг газараа, "Бид таны тухай мэдээллийг өөрсдийн харилцдаг гурав дахь этгээд - хариуцлагатай компанитай хамтран эзэмшиж болох юм гэх. Тэгснээ, "хуулийн байгууллагын хүсэлт болон бидний ажил хэргийг хөнгөвчилж байгаа бизнес хамтрагчиддаа "бас өгөх" тухай ч байх aж.<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 9pt;"> </span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Үүнийг та доорхь холбоосоор орж өөрийн нүдээр шалгаад авсан ч илүүдэхгүй:</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 9pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 0cm; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
</div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 0cm; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<a href="http://www.facebook.com/terms.php?ref=pf" rel="nofollow" style="color: #2862c5; outline: 0px; text-decoration: underline;" target="_blank"><span style="color: blue; font-size: 12pt;">http://www.facebook.com/terms.php?ref=pf</span></a><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 0cm; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
</div>
<div class="yiv4322537444MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">Дээрх</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>албан ёсны бичиг баримтаас нь харахад Face Book бидний аюулгүй байдал, хувийн нууцаа алдах эсэхийг өөрсдөд маань даатгаж байгаа болох нь харагдаж байна. Учир нь энэ бол нийгэм, олон нийтийн сүлжээ. Нийгмийн дунд та өөрийгөө хэрхэн авч явахаас таны амь нас, аюулгүй байдал, хувийн болон “хувьсгалын” нууцаа алдах эсэх чинь хамаардагтайн адил, Face Book олон нийтийн сүлжээнд орно гэдэг нь 800 саяас илүү гарсан таних танихгүй хүмүүсийн дунд ороод явчихлаа л гэсэн үг. Энд та өөрөө өөрийнхөө өмнө хариуцлага хүлээнэ. Нэгэнт бид эрсдэлтэй юм хэрэглэж байгаагаас хойш тэр эрсдэлүүд нь ямар юм байж болох вэ гэдэг талаар бага ч гэсэн мэдээлэлтэй байх ёстой. <span class="Apple-converted-space"> </span>Үүнд:</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpFirst" id="yui_3_7_2_1_1377050875951_2143" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Хүмүүс олон нийтийн сүлжээгээр сүрдүүлэг, заналхийлэл, доромжлол, хууралт, <span class="Apple-converted-space"> </span>гүтгэлэг,<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">тэр байтугай аллагад</span><span style="color: black; font-size: 9pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">өртөх нь элбэг<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">болжээ</span><span style="color: black; font-size: 12pt;">.<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Нэгэн залуу бүсгүй хэзээ хаана очихыгоо Face Book, Twitter-тээ бичиж үлдээгээд гарчээ,<span class="Apple-converted-space"> </span> яг тэр газар нь алуурчин отож байгаад алсан нь тогтоогдсон тухай саяханы нэг сонинд гарсаныг үзлээ.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Ялангуяа Face Book дээp,бага насны хүүхдүүдийг залилах, айлгах, сэтгэл санааны дарамтанд оруулах, таньдаг хүнийх нь нэр барьж тэдэнтэй харьцах замаар хулгайлах, хуурах, ашиглах, гэр бүлийнх нь тухай дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах, садар самуун, хүчирхийлэлд татан оруулах явдал байнга гарсаар байна.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Таныг гүтгэж доролжлохын тулд таны тухай мэдээлэл, зураг хөргийг садар самууныг сурталчилсан эсвэл террорист байгууллагуудын сайтууд дээр тавих</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Гэмт хэргийн бүлэглэлд оруулан мэдээлэх</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Хулгай дээрмийн хэрэгт хувийн мэдээлэл, зураг хөргийг тань ашиглах, хуулийн байгууллагад худал мэдүүлэх</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Таны хувь хүнтэй чаталсан хэсэг гурав дахь этгээдэд далжихгүй гэх баталгаа байдаггүй. Ийм тохиолдол олон гардаг. Өнгөрсөн долоо хоногт л гэхэд TechCrunch хэмээх вебсайт хүмүүсийн хувийн чатан дахь бичлэгийг уншиж болдог програм гарсан тухай мэдээлжээ. </span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Таны хувийн мэдээлэл, зураг, чатласан бичлэг, видёо, цагийн хуваарь, ажилын төлөвлөгөө гурав дахь этгээдэд мөн дамжихгүй гэх баталгаа байхгүй</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Face Book өөрийнхөө сүлжээнд ямар нэг өөрчлөлт, сайжрууулалт хийх бүрийд таны Privacy- (Хувийн нууцлал) болон Security (Найдвартай, аюулгүй байдлын) тохиргоо мөн өөрчлөгдөж,<span class="Apple-converted-space"> </span> таны зарим мэдээллээ бусдад үзүүлэхгүйгээр тохируулсан тохируулга <span class="Apple-converted-space"> </span>алдагддаг байна. <span class="Apple-converted-space"> </span>Жишээ нь, зөвхөн миний дотнын найзууд л харж болно гэж тохируулсан утасны дугаар тань нийтэд үзэгдэж харагдахуйцаар болно гэсэн үг.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Уг сүлжээн дээр байрлуулж байгаа бусад байгууллага, компаниудын зар сурталчилгаа, зураг, холбоосууд нь вирустай эсэхийг хэрэглэгчийн зүгээс мэдэх болoмжгүй байдаг.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Face Book дээр байгаа таны жинхэнэ найзууд болон Face Book-ийн найзууд, танил хүмүүс тань санамсаргүй болон санаатайгаар хувийн мэдээллийг тань бусдад дамжуулахгүй гэсэн баталгаа байхгүй. Өөрийн чинь аюулгүй байдал найзаас чинь, найзын чинь аюулгүй байдал өөрөөс чинь хамаарна.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Хаа сайгүй байдаг залилан мэхлэгчид, хулгайч, луйварчид, гэмт этгээдүүд, тагнуул туршуул, хүний хулгайч, алуурчид таны нэрээр, эсвэл<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">өөрсдийн</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>хуурамч хувийн мэдээллийг Face Book дээр тавьж <span class="Apple-converted-space"> </span>гэмт үйлдлээ хийсэн тохиолдол ихэссээр байна. Жишээнь Verisign компаний iDefence группээс мэдээлэхдээ зарим хакер групп</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">Face Book хэрэглэгчидийн <span class="Apple-converted-space"> </span>нэр, нууц үгийг худалдаж байсан тухай мэдээлсэн байна.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">1.5 сая хүний хувийн мэдээллийг нэгийг нь 25 - 45 доллараар зарж байгаад баригджээ.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">Xамгийн сүүлийн үеийн судалгаагаар Автралийн Квинсланд мужид өнгөрсөн сард <span class="Apple-converted-space"> </span>Face Book дахь хүмүүсийн мэдээллийг ашиглаж 19 аллага, 728 гэмт халдлага, 542 секс халдлага, 370 интернет банкны болон бусад хулгай, луйвар гарчээ.</span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Face Book <span class="Apple-converted-space"> </span>дээрээс хүмүүс хамгийн ихээр хувийн мэдээллээ алддаг зам бол Application буюу янз бүрийн тоглоом тоглох, видёо үзэх, гэрэл зургийн бусад сүлжээрүү орох боломж олгодог програмууд юм. Тэдгээр сайтруу та орохдоо тухайн жижиг програмыг өөрийн Profile хуудсанд татаж байгаа, ингэхдээ та өөрөө ч мэдэлгүй гурав дахь этгээдийг таны хувийн мэдээлэлд нэвтрэх боломжийг олгож орхидог. Application татах бүрийд таны хувийн мэдээллийн тохиргоо өөрчлөгдөж байгаа гэж ойлгох хэрэгтэй.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Өөр нэг томоохон сэтгэл сэрдхийлгэсэн зүйл бол Face Book дээрх бидний бүх хувийн мэдээлэл, гаргаж буй зураг хөрөг, бичлэг, чаталж буй яриа хөөрөө, ер нь юу л тавина тэр бүхэн хэзээ ч арилахгүйгээр Face Book-</span><span style="color: black; font-size: 12pt;">ийн</span><span style="color: black; font-size: 9pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">server<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">дээр</span><span style="color: black; font-size: 9pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">хадгалагддаг. Та чаталсан зүйлээ арилгахгээд үзээрэй. Тэнд <span class="Apple-converted-space"> </span>Delete гэсэн товч байхгүй байгаа.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Face Book-ийн Privacy Policy буюу Хувь Хүний Нууцлалын тухай хэсэгт "бид таны тухай мэдээллийг өөр эх сурвалжуудаас цуглуулах бөгөөд сонин хэвлэл, мессенжер ч үүнд орно. Та Face Book- ийг хэрэглээгүй байсан ч таны мэдээллийг бид цуглуулах болно" гэсэн үг бий. Google, Yahoo, YouTube, AOL <span class="Apple-converted-space"> </span>сайтууд дээрх таны имайл</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Face Book-тай холбож болдогийг та мэдэж байгаа. Тэндээс таны мэдээлэл Face Book руу урсаж, цааш АНУ-ын Тагнуулын Ерөнхий Газар, Үндэсний Аюулгүй байдлын Aгентлаг, Холбооны Мөрдөх Товчоо гэх мэт тусгай албадын мэдээллийн санд очиж хадгалагдана. 2013 оны 4 сараас АНУ-ын засаг захиргаа өөрийн иргэдийн болон <span class="Apple-converted-space"> </span>Дэлхийн аль ч өнцөгт байрласан Компютерийн Системд нэвтрэх, тагнах, чагнах, цуглуулах</span><span style="color: black; font-size: 9pt;"></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">хуулийг гаргаж, Призм хэмээх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж эхэлсэн билээ.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">Энэ хөтөлбөрийг эсэргүүцэн илчилж, шүгэл үлээсэн Edward Snowden (whistleblower) эх орноосоо дүрвэхэд хүрсэн билээ. </span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Уг Призм хөтөлбөрийн гол хүний нэг Max Kelly гэгч өмнө нь Face Book-ийн Аюулгүй, найдвартай ажиллагааны хэсгийг хариуцдаг байсныг,<span class="Apple-converted-space"> </span> </span><span style="color: black; font-size: 12pt;">мөн АНУ</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>нь</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>хувь хүний мэдээллийн нууцыг хадгалах, хамгаалах Нэгдсэн Үндэсний Байгууллагын хуулинд гарын үсэг зураагүй орон гэдгийг</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>энд онцгойлон дурьдах хэрэгтэй гэж бодож байна.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
</div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">Энэ бүхнээс харахад бид ихээхэн эрсдэлтэй зүйлээр “наадаж” суугаа аж.</span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;">Тэгвэл эрсдэлийг хэрхэн бууруулах вэ? гэдэг асуулт гарна.</span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
</div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Xамгийн гол нь</span><span style="color: black; font-size: 9pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">жирийн амьдралд юу л тохиолддог вэ тэр бүхэн Интернетийн орчин, олон нийтийн сүлжээ - Face Book<span class="Apple-converted-space"> </span> </span><span style="color: black; font-size: 12pt;">дээр ч</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>мөн л тохиолдоно<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">гэдгийг байнга санаж байх хэрэгтэй</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Ойр дотнын хүмүүс, үр хүүхэд, хамгийн сайн найз нөхөдийн болон хувийн мэдээллээ Face Book-т бүртгэгдсэн Friend гэсэн болгонд тайлагнахгүй байх. Танихгүй хүн тэдний тухай асууж сонирхвол хариулахгүй байх эрхтэй гэдгээ санаж байх хэрэгтэй</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Face Book бол үнэгүй үйлчилгээ. Хорвоо дээр үнэгүй юм байдаггүй гэж бид ярьдаг. Тэгвэл энэ үнэгүй үйлчилгээнийхээ төлөө Face Book бидний мэдээллийг цааш гуравдагч этгээдэд зардаг, дамжуулдаг гэдэгт эргэлзэх хэрэггүй.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Face Book бол мөнгө олох зорилготой хувийн компани</span><span style="color: black; font-size: 9pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">гэдгийг мартаж болохгүй!</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Face Book<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">бол хүмүүс өөр өөр тасалгаанд орчихоод нүүр нүүрээ харалгүй хананы завсараар бичиг солилцоод байгаа юм шиг харилцаа<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">юм.</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span> </span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Friend гээд байгаа хүмүүсийн маш цөөхөн хувь нь таны таньдаг хүмүүс байгаа гэдгийг мартаж болохгүй.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Өөрийнхөө байнга давтагддаг цагийн хуваарь, ажил хэргийн төлөвлөгөөг олонд харагдахаар тавьж болохгүй.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;"> Гэр орон, хаяг адрес, хувийн амьдралын чинь талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөхүйц зураг, видёо гэх мэтийг тавихдаа бодолтой тавих.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Таны дарга, ажил олгогч болон тусгай албад, хууль цагдаагийн байгууллагын хүмүүс Face Book хуудсанд чинь шаардлага гарвал “зочилно” гэдэгт эргэлзэх хэрэггүй.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Face Book бол бизнес, байгууллагын сурталчилгаанд бол маш тохирсон сайт.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Хүний харилцааны 80-90 % нь биеийн хөдөлгөөний хэл ( body language) байдаг, тэгвэл Face Book нь нүүр нүүрээ харж уулзахтай адилтгах аргагүй харилцаа гэдгийг мартаж болохгүй. </span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Face Book Friend чинь хэмээн таньтай холбогдсон, танихгүй хүмүүс таныг хаана юу хийж явааг "сэм ажихаас" гадна, таны дуртай хөгжим, ном, кино, төрсөн газар орон, гэрийн болон ажилын утас, эмайл, хаяг, эрхэлдэг ажил, боловсролын байдал, төрсөн он сар өдөр, хүйсний баримжаа, сонирхол, гэр бүлийн байдал, жинхэнэ найз нөхөд,<span class="Apple-converted-space"> </span> гэр орныхонтойгоо ямар харилцаатай болох, зураг хөрөг, шашин шүтлэг, улс төрийн үзэл бодлыг чинь судлаад таны тухай бүрэн дүүрэн мэдээлэлтэй, таньтай (“уулзахдаа”!!!) яаж харьцах бүх төлөвлөгөөгөө нягт сайн боловсруулах болoмжтой гэдгийг санаж байх.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">Face Book<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">дээрх хувь хүний мэдээллийг ашиглаж хүний худалдаа, хүүхдийн хулгай, хүчин, захиалгат аллагын хэрэг ихэсч байгааг байнга санаж бодол болгоомжтой байх</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpMiddle" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">- <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Эцэст нь, Tа бодит амьдрал дээр биеэ яаж авч явдаг, таних танихгүй хүмүүстэй яаж харилцдаг тэр л</span><span style="color: black; font-size: 9pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">ёс зүйт</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>хандлага, тэр л болгоомжлол тань Face Book хэмээх цахим ертөнцийн амьдралд тань мөн л хэрэг болно гэдгийг хэлэх байна. Ер нь жирийн амьдралд юу л тохиолддог вэ тэр бүхэн Интернетийн орчин, олон нийтийн сүлжээнд мөн л тохиолдоно.</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv4322537444MsoListParagraphCxSpLast" id="yui_3_7_2_1_1377050875951_2207" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt 2.25pt 2.25pt 20.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
</div>
<div align="right" class="yiv4322537444MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1377050875951_2206" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: right; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b id="yui_3_7_2_1_1377050875951_2205"><span id="yui_3_7_2_1_1377050875951_2204" style="color: black; font-size: 12pt;">З.Эрдэнэбат (IT -ийн салбарт ажиллагч)</span></b><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 9pt;"></span></div>
<br class="Apple-interchange-newline" />
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-58509604558171803752013-08-16T20:38:00.002-07:002013-08-16T20:39:44.995-07:00Ц.Түмэнбаяр: Эх оронч байна гэдэг ганц газар шороогоо харамлахын нэр биш <h1>
</h1>
<div class="date">
2013-08-16 14:30:00 </div>
<div class="article-menu clearfix" style="padding: 2px 2px 0 2px;">
<img src="http://www.mongolnews.mn/images/logo-mongol-news-mn.png" style="height: 27;" />
<br />
<ul class="article-share" style="margin-top: 10px;">
<li>
<a href="http://www.mongolnews.mn/subscription/?vdesign=2">Электрон хувилбар</a>
</li>
</ul>
</div>
<br />
<article class="clearfix">
<div style="text-align: justify;">
<i><span style="font-size: x-small;"><img align="left" alt="" height="220" hspace="10" src="http://www.mongolnews.mn/uploads/assets/image/%D0%A2%D2%AF%D0%BC%D1%8D%D0%BD%D0%B1%D0%B0%D1%8F%D1%80.jpg" width="400" /><span style="font-size: small;">МЗЭ-ийн
болон Д.Нацагдоржийн шагналт, зохиолч Ц.Түмэнбаяртай уран бүтээлийнх нь
талаар ярилцлаа. Тэрбээр саяхан хүүтэйгээ Санкт-Петербург хотоор яваад
иржээ.</span></span></i></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;"><b>-Явсан
газрын сонин сайхнаасаа хуучлахг үй юу. Санкт-Петербургт дэлхийн олон
үндэстэн ястан, тэр дундаа Дорно дахины болоод Монголын түүх соёлын
хосгүй дурсгал хадгалагддаг гэдгээрээ алдартай. Та ямар ажлаар яваад
ирэв? </b></span></div>
<a name='more'></a>
<br />
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;">-Санкт-Петербургийн
их сургуулийн Дорно дахины хүрээлэнгийнхний урилгаар явсан. Тэндхийн
Төвд, Монголын тэнхимийн монгол судлалын багш, оюутнуудтай уулзаж,
заримынх нь шалгалтад хүртэл сууж үзлээ. Дорно дахины хүрээлэнгийн номын
санд манайд байхгүй бичгийн ховор дурсгалууд байна. Тухайлбал,
“Ганжуур”, “Данжуур” “Монголын нууц товчоо” хятад хэлээр, Манжийн
хаанаас баруун Монголын ноёнд явуулсан захидал бүрэн эхээрээ гэх мэт
эртний 1000 гаруй эх бичмэл фондод нь байдаг юм байна. “Ганжуур”-ын 113
дэвтэр гэхэд л их сонин тохиолдлоор Монголоос тэнд очсон байх юм. Нэрт
монголч эрдэмтэн П.К.Козлов XX зууны эхэн үед Монголд байхдаа нэг баян
хүн “Ганжуур”-ыг зарах гэж байгаатай тааралдаад, худалдаж авах гэтэл
цаадах нь маш өндөр үнэ хэлж. Тэгэхээр нь Орос руу буцах гэж байснаа
болиод,“Энд “Ганжуур” хэмээх чухал ач холбогдолтой бичгийн дурсгал
байна. Би худалдаж авах гэтэл мөнгө алга, дэмжлэг үзүүлнэ үү” хэмээн
Санкт- Петербургийн их сургууль руу захидал бичин, бүтэн жил хүлээсэн
байгаа юм. Тухайн үед тус сургуулийн багш нар цалингаа нийлүүлж байгаад
нааш нь явуулснаар Козлов “Ганжуур”-ыг худалдаж аваад тэнд хүргүүлсэн юм
билээ. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;"><b>-Хэрэв хүсэлт гаргавал тэр бүтээлүүдээс хуулбарлуулж өгдөг болов уу?</b></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;"> -Би тэр
талаар нарийн асууж тодруулсангүй. Тэндхийн багш, оюутнуудын хэлснээр
хуулбарлуулахад ихээхэн хөрөнгө мөнгө орохоос эхлээд нэлээд ярвигтай юм
шиг байна лээ. Харин тус сургуульд манайхаас Засгийн газрын тэтгэлгээр
хэд хэдэн оюутан түүх, хэлний чиглэлээр суралцдаг юм билээ. Монгол,
Оросын харилцааны түүх, орос, манж хэл судлалаар магистр хамгаалах гэж
буй хүүхдүүд ч байна. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;"><b>-Оросуудыг нэрт зохиолчдынхоо музейгээр алдартай гэдэг. Та ч бас зохиолч учраас тэр түүхэн музейнүүдийг үзэж сонирхсон байх. </b></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;">-Тийм
ээ. Ф.М.Достоевский, А.С.Пушкиний гэр музей, Пушкин хотыг үзлээ.
СанктПетербург дэх Невскийн гудамжийг Ф.М.Достоевскийн зохиолын
баатруудынх гэдэг юм байна. Нэрт зохиолч тэнд амьдарч, эндхийн хүмүүсийн
аж амьдралаас сэдвээ олж, зохиол бүтээлээ туурвиж байсан учраас одоо ч
Ф.М.Достоевскийн зохиолын баатрууд байдаг гэж петербургчүүд үздэг гэнэ.
Үнэхээр ч тэр үеийн байшин барилгууд нь яг хэвээрээ болохоор “Гэм зэм”
романд гардаг хүмүүс гудамжаар нь явж байгаа мэт сэтгэгдэл төрөх өөр юм
билээ. Оросуудын нэг гайхалтай нь “Пушкин халз тулаан хийхийнхээ өмнө
энэ зоогийн газраар үйлчлүүлж, сүүлчийн хундагаа тулгаж байсан”, “Есенин
тэр зочид буудлын хоёр давхарт нас барсан” гэх мэтээр байшин
барилгуудынхаа түүхийг хүртэл хойч үедээ захиж үлдээдэг. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;">А.С.Пушкиний
гар бичмэлүүд, халз тулаан хийсэн гар буунаас эхлээд физикийн хичээлдээ
муу авч байсан дүнгийн хуудсыг нь хүртэл музейд байршуулсан байх
жишээтэй. Тэндхийн хуучин номууд асар үнэтэй. Ямар ч гэсэн зорьж очсоных
хуучин номын дэлгүүрээс нь Пушкиний залуучууд, хүүхдүүдэд зориулж 1914
онд хэвлүүлсэн “Үргэлжилсэн үгийн зохиолын түүвэр”-ийг худалдаж авлаа.
Тэр ном бараг зуун жилийн өмнөх гэхэд зураг хөрөг яг л өнөөдрийнх шиг
тод байх юм. Санкт- Петербургийн аяллын минь бас нэг дурсгалтай, үнэ
цэнэтэй хэсэг нь Монголын эртний болоод орчин үеийн уран зохиолын нэрт
судлаач, эрдэмтэн, академич Л.К.Герасимович гуайтай уулзсан явдал
байлаа. Саяхан 90 нас хүрсэн гэхэд хөнгөн шингэн, ухаан саруул тэр хүн
Монголыг хоёр дахь эх орноо гэж үздэг юм билээ. Тийм сайхан хүн намайг
гэртээ хүлээн авч, манай үе үеийн зохиолчдын тухай дурсамж хууч дэлгэсэн
нь дахин олдохгүй ч байж мэдэх алтан хором байлаа.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;"><b>-Эрмитажаар орсон л биз дээ? </b></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;">-Тэгэлгүй
яахав. Эрмитажийн Дорно дахины болон хэд хэдэн танхимаар нь орлоо.
Манай түүх, соёлын хосгүй үнэт дурсгалуудыг тэнд эхээр нь хадгалж байдаг
шүү дээ. Би 30 жилийн өмнө Санкт-Петербург хотод очиж байсан. Тухайн
үед залуухан байсан болохоор Эрмитажийн тэр олон дурсгалаас яг юуг нь
үзэж харахаа сайн мэдэхгүй байж. Одоо бол арай өөр өнцгөөс нь харах
жишээтэй. I Петр хааны үед байгуулсан гэхэд Эрмитажийн үзмэр, дурсгалууд
янзаараа. Оросын ард түмэн түүх, соёлын дурсгалд ямар их хайртай, яаж
харж хамгаалж ирсэн бэ гэдэг нь тэндээс илт. Жишээ нь,
Санкт-Петербургийн их сургууль нь 1727 онд барьсан байшинд өнөө хэр
байдаг. Тэр байшингийн нэг км урт хонгилд цуварсан 12 хаалгаар Петр
хааны Засгийн газрын 12 сайд гарч ирж, уулздаг байж. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;">Мөн
Монгол судлалын тэнхим 1853 онд Казаниас Санкт-Петербургийн их сургуульд
нүүж ирсэн яг тэр өрөөндөө өнөөг хүртэл байдаг юм билээ. Энэ мэтээр
түүх, соёл, шинжлэх ухаандаа сэтгэлээсээ ханддаг гайхамшигт ард түмнийг
бишрэхийн зэрэгцээ монголчууд бид яавал тэр хүмүүс шиг болох вэ гэж
бодсоор яваад л ирлээ. Хятадууд, өвөрмонголчууд ч тийм байдаг шүү дээ.
Уг нь манай нүүдэлчний ахуйд тэр Эрмитажийн үзмэрүүдээс дутахааргүй,
дэлхий дахины нүдийг хужирлаж, сэтгэлийг соронздох дурсгалууд бий.
Тэгсэн хэрнээ манай дурсгалууд нэг л мэдэхэд алга болдог, эсвэл гадагшаа
гарчихдаг. Үндэсний үзэлтэй, эх оронч байна гэдэг ганц газар шороогоо
харамлахын нэр биш. Түүх, урлаг соёл, төрөлх хэл бичгээ эзний ёсоор
хайрлах сэтгэл манайханд дутаад байна уу даа. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;"><b>-Эрх
чөлөө, тусгаар тогтнол, үндсэрхэг, эх оронч үзэл таны зохиол бүтээлийн
гол сэдэв байдаг шигээ хаана ч явсан дотроос тань хатгаж байдаг
бололтой. Сая наадмаар таны бас нэгэн теле жүжиг үзэгчдийн хүртээл
болсон. Энэ жүжиг “Тусгаар тогтнолын төлөө” жүжгээс юугаараа өөр вэ?</b></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;"> -“Улсын
цол Монгол” нэртэй энэ жүжгийн маань зохиолын уг нэр нь “Зөв эргэсэн
шуурга” байсан юм. Үүнийг манай найруулагч өөрчилсөн ч би санал нэг их
зөрөөгүй. Учир нь энэ жүжигт тусгаар тогтнолоо олсныхоо маргааш Богд
хаанаас Дайчин улсад явуулсан бичигт “Улсын цолыг Монгол хэмээж, умар
зүгийн орон газрыг уул эзэн нь хураан авч бүрэн болгон батлавай” гэж
байдаг. “Улсын цол Монгол” жүжиг маань 2011 онд тохиосон олон түүхт ойн
нэг Үндэсний эрх чөлөөний хөдөлгөөний 100 жилд зориулан бичсэн “Тусгаар
тогтнолын төлөө” жүжгийн үргэлжлэл гэж болно. 2009 онд түүхийн ухааны
доктор Гонгорын Дашням бид хоёр 24 ангит киноны төлөвлөгөө гаргасан юм.
Төлөвлөгөө ёсоор 1900-1924 он хүртэлх Монголын түүхийн сайн
судлагдаагүй, судалсан ч улс төрийн ямар нэгэн нөлөө орж гуйвсан
ээдрээтэй хэсгүүдийг үнэн зөвөөр нь хойч үеийнхэндээ ойлгуулах
зорилготой байсан. Тэгэхдээ зөвхөн түүхийн зохиол төдий бус архивын
баримтад үндэслэсэн уран сайхны бүтээл буюу кино, жүжиг болгохоор
төлөвлөсөн юм. Тухайн үеийн нөхцөл байдал, ивээн тэтгэгч олох зэрэг олон
асуудлаас болоод бүтээл маань цаг хугацааны хувьд энд тэндээсээ
үзэгчдэд хүрч байна. Ер нь түүхэн хүнээс гадна түүхэн чухал үйл явдал
гэж байдаг. 1911 оны үндэсний тусгаар тогтнолын төлөөх тэмцэл бол Манж
Чин улсаас манайд хэрэгжүүлэх гэж байсан Шинэ засгийн бодлоготой салшгүй
холбоотой. Монголын ард түмнийг хятадчилах, улс гэрийг нь эзэлж, ашигт
малтмал, нутаг орныг нь булаан авах, ерөнхийдөө үндэстнийх нь хувьд
мөхөлд хүргэх зорилготой Шинэ засгийн бодлогын талаар “Улсын цол Монгол”
жүжигтээ харуулсан. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;"><b>-Таны хэлсэнчлэн түүхэн чухал үйл явдал нь гарцаагүй мөн учраас жүжиг болгон хүмүүст хүргэхээр шийдсэн үү?</b></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;">
-Түүхийн баримтуудыг уншиж байхад 200 гаруй жилийн өмнө Манжид дагаар
орохдоо Монголын алтан ургийн ноёд зургаан зүйлийг тохиролцсон байдаг
юм. Тэр хүнд хэцүү цагт ухаан сийлж, Манжийн хаанаар зарлиг гаргуулан,
200 гаруй жил огт хөндөж зөрчилг үйгээр ирсэн тэдгээр зүйлсийг дурдмаар
байна. Нэгдүгээрт, Монголын нутагт газар хагалуулахгүй, хоёрдугаарт,
хятад хүнийг монгол нутагт олноор суурьшуулахгүй, монголчуудыг хятад
иргэнтэй ураг барилдуулахг үй, гуравдугаарт, төрийн албан хэргийг хятад
хэл, бичгээр хөтлөхгүй, монгол хүнийг хятад хэлтэй болгохгүй,
дөрөвдүгээрт, газрын хэвлийг хөндөж ашигт малтмал олборлуулахг үй, энэ
чиглэлээр гадаадын хөрөнгө оруулалт оруулахгүй, тавдугаарт, орон нутгийн
засаг захиргааны нэгжийг алтан ургийн ноёд удирдах, зургадугаарт,
Монголд байх манж, хятад цэргийн тоог хязгаарлах зэрэг юм. Гэтэл Манжийн
хааны зарлигаар 1907 оноос эхлээд манайд хэрэгжүүлэх гэж байсан Шинэ
Засгийн бодлого нь энэ бүгдийг зөрчиж, язгуурын эрх ашгийг хөндсөн
учраас үүнийг Монголын алтан ургийн ноёд, томоохон лам нар, ард олон
ихээхэн эсэрг үүцэж байсан. Тэр дундаа Богдод мандал өргөх нэрийдлээр
Хүрээнд цугласан ноёдын нууц чуулган чухал үүрэг гүйцэтгэсэн байдаг юм. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;">Ялангуяа
Түшээт хан аймгийн Чуулганы дарга Г.Чагдаржав, Чин ван М.Ханддорж,
Сэцэн хан аймгийг хамаарсан туслагч жанжин В.Гомбосүрэн, Да лам
Г.Цэрэнчимэд, Түшээт хан аймгийн улсад туслагч гүн Намсрай, Харчин ван
Гүнсэнноровын хошууны дэд зэрэг түшмэл Хайсан нарын зургаан хүн онцгой
идэвхийлэн оролцож, Халхын Хүрээний Бүх хэргийг түр ерөнхийлөн шийтгэх
газар байгуулжээ. Тэд Шинэ засгийн бодлогыг эсэргүүцэж, үүнийгээ тусгаар
тогтнолоо олж авах шалтаг, шалтгаан болгон тэмцэж үр дүнд хүрсэн.
Түүгээр ч зогсохгүй нэгдсэн Монгол Улсыг байгуулах үе шат руу яаравчлан
орсон байдаг. Гэтэл өнөөдөр гурван сая шахам хүн амтай, бүрэн тусгаар
тогтносон, НҮБ-ын гишүүн орон байтал тэр үед манжуудын хэрэгжүүлж
чадаагүй Шинэ засгийн бодлого яг л өнөөх зургаа, долоон зүйлээрээ сэм
хэрэгжээд байна. Монгол цус судсаар нь урсаж байгаа хүн бүрт үнэн
түүхийг л хүргэхийг хүссэн юм. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;"><b>-Тийм
орчин нөхцөлд, улс орныг Алтан ургийн хэдхэн ноён аварч үлдсэний үндэс
нь юу байв. Одоо манайхан дээр байгаа энэ хэдэн олигархи идчихлээ,
уучихлаа, бүгдийг нь өөрчилмөөр байна гэцгээдэг. Таны бодлоор өнөөдрийн
манай төрийн түшээдэд юу дутаж байна вэ?</b></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;"> -Би
түүхч биш, зүгээр л түүхдээ хайртай, түүх сонирхдог зохиолч. Гэхдээ
өөрийнх өө болоод бусад улс орны түүхийг уншиж байхад нарийн дээрээ эх
орноо худалдчихъя гэсэн бодолтой төрийн түшээ байдагг үй юм шиг. Миний
бодлоор манайханд мэдлэг, чадвар, ухаан дутсанаас болоод алдаж
бурууддаг. Бас зориг нь дутдаг. Зориг дутсанаас болоод өөрийнхөө үзэл
бодолд үнэнч байж чадахгүй урваж, хөрвөж, олонхийнхоо нөлөө эрхшээлд
автдаг юм уу даа гэж бодогддог. Миний хэлэх ганц зүйл бол манайхан намын
ялгаа гаргаж талцдагаа болих цаг болсон. Бид бүгдээрээ нэг л монгол шүү
дээ. Түүхээс харсан ч, монголчууд баруун зүүн, ар, өвөр болж
хуваагдсанаасаа болоод л бусдын өгөөш болж байсан. Тийм цөөхүүлээ байж
ялалтад хүрсний гол үндэс нь эв нэгдэлтэй байж чадсаных гэж би боддог.
Түүхийн эх сурвалжаас үзэхэд монголчууд бид XX зуунд 1911, 1921, 1991
оны аль ч хувьсгалыг хийхдээ өөр хоорондоо байлдаж цусаа урсгаж
байгаагүй юм билээ. Харин харийн түрэмгийлэгчийн эсрэг л байлдаж байжээ.
Тухайн цаг үеийн орчин нөхцөлд нь тааруулж бидний ухаант дээдэс зөв
нүүдэл хийж чаддаг байсан. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;"><b>-Бидний
өвөг дээдсийн туулж ирсэн түүхийн үнэнийг харуулсан иймэрхүү бүтээлийг
болж өгвөл олон хүнд, дахин дахин үзүүлэх хэрэгтэй байх. Ингэхийн тулд
театрт тавих, эсвэл телевизийн жүжиг болгох хоёрын аль нь хүмүүст илүү
хүрэх бол?</b></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;"> -Драмын
театрын тайзнаа жүжгээ тавиад арван удаа тоглолоо гэхэд их сайндаа 4000
хүн үзнэ. Харин теле жүжгийн хувьд бол нэг удаа гарсан байлаа ч тухайн
телевизийн фондод хадгалагдана, хувилж, олшруулж ч болно, цахим
ертөнцөөр дамжуулаад орон зайн хязгаарг үйгээр хүмүүст хүргэж болдгоороо
онцлог. “Улсын цол Монгол” жүжгийн үг, үсэг болгоныг түүхийн зөвлөхөөр
ажилласан Г.Дашням хянасан. Үүгээрээ энэ жүжиг үнэ цэнэтэй болсон.</span>
</div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;"><br /></span>
</div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: small;">Л.Ганчимэг </span></div>
</article><span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-57573974249249406602013-08-12T04:51:00.000-07:002013-08-12T05:01:26.631-07:00АМЕРИК ЦЭРГҮҮД АМИА ХОРЛОСООР....<div class="yiv2014164719MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2381" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2386" style="font-size: 12pt;">АНУ-ын Зэвсэгт хүчинд алба хаагчидын амиа хорлох явдал 2012 оноос 15% аар өсчээ. Пентагоны удирдлагууд цэргийнхний амиа хорлох явдалыг багасгах зүйл бүрийн арга хэмжээ авсан ч цэргүүд байлдааны ажиллагаанд оролцсонтой бараг адил </span><span id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2475" style="font-size: 12pt;">тоогоор</span><span style="font-size: 12pt;"> амиа хорлож байгааг хүлээн зөвшөөрсөн байна. </span><span style="font-size: 12pt;">Орчин үеийн дайн нь цахим техник хэрэгслийн тусаламжтайгаар явагддаг дайн болж, байлдааны ажиллагаaнд нисгэгчгүй онгоц, робот техникүүдийг өргөн ашиглах замаар цэрэг техникийн хохирлыг үлэмж багасгасан гэх боловч Америк цэргийн амиа хорлолт багасахгүй байна.</span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2472" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<a name='more'></a><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2474" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2473" style="font-size: 12pt;">АНУ-ын Батлах Хамгаалах Департментын цахим хуудсанд нийтлэснээр бол 2012 оны байдлаар байлдааны ажиллагааны явцад 177 хүн амь үрэгдсэн бол тулаанаас гадуур 126 хүн амиа хорлосон гэж </span><span style="font-size: 12pt;">бичжээ.</span><span id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2479" style="font-size: 12pt;"> 2011 оны сүүлчийн мэдээгээр тулалдаанд 165 цэрэг амь үрэгдсэн бол тулалдаанаас гадуур 118 хүн амиа хорложээ. 2011 онд нийт 301 цэрэг амиа хорлосон бол 2012 он 349 цэрэг амиа хорлож 15% -оор өссөн байна. АП (Асошеитэд Пресс) агенлагийн мэдээгээр бол 2012 онд амиа хорлосон цэргийн тоо мөн онд Афганистанд байлдааны ажиллагаанд оролцож яваад амиа алдсан цэргүүдээс давсан байна. Нийт 295 цэрэг амиа хорложээ.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span style="font-size: 12pt;">Нийт 562 мянган хүний бүрэлдэхүүнтэй дэлхийд хамгийн том армийн нэг АНУ-ын зэвсэгт хүчин дэх амиа хорлолтын тоо мөн том тоо гарч байгаа юм. 100 мянган цэрэг тутамд 32 цэрэг амиа хорлож байгаа ажээ. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span style="font-size: 12pt;">Тэнгисийн цэрэг нийт 202 мянган хүнтэй бол 100000 хүн тутамд 24 нь амиа хорлож байна гэсэн тоо гарчээ. Тэнгисийн явган цэрэг 323000, цэргийн нисэх хүчин 330000 хүнтэй бол 100000 хүн тутамд 18 цэргийн албан хаагч амиа хорлож байгаа тоо гарчээ.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span style="font-size: 12pt;">2012 онд амиа хорлосон байдлыг цэргийн төрөл салбараар жагсаавал:</span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span style="font-size: 12pt;">-Хуурай замын цэрэг - 182,</span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span style="font-size: 12pt;">-Tэнгийсийн цэрэг - 48,</span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span style="font-size: 12pt;">-Tэнгисийн явган цэрэг - 60,</span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span style="font-size: 12pt;">-</span><span style="font-size: 12pt;">Ц</span><span style="font-size: 12pt;">эргийн нисэх хүчинд 59 албан хаагч амиа хорлосон хэмээн бүртгэгджээ.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2484" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2485" style="font-size: 12pt;">Энэ нь 17-оос 60 насны энгийн хүмүүсийн амиа хорлолттой дөхөж очиж байгаа аж. Энгийн хүмүүсийн хувьд 100000 хүн тутамд 25 байгаа бол цэргийн албан хаагчидын тоо 24-т хүрч байгаа аж. Амиа хорлож байгаа цэргүүдийн ихэнх нь Коллежийн боловсролоос доогуур боловсролтой байсан байна. Тэд өөрсдийн эзэмшиж буй галт зэвсэгээ </span><span style="font-size: 12pt;">ашиглан</span><span style="font-size: 12pt;"> амиа хорлодог болох нь тогтоогджээ.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2482" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2483" style="font-size: 12pt;">Пентагон амиа хорлох явдалыг багасгахын тулд олон арга хэмжээ авч байгаагийн нэг нь Амиа Хорлохоос Урьдчилан Сэргийлэх Төв юм. Энэ төвд тухайн цэрэг болон түүний гэр бүлийнхэн жилийн 365 хоног, 7 өдөр, 24 цагийн аль ч үед хандах боломжийг бүрдүүлжээ.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2481" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2480" style="font-size: 12pt;">Мөн амиа хорлох санаа төрсөн цэргүүд ашиглаж болох, тэрхүү бодлыг нь арилгах үйлчилгээтэй хамарт шүрших шингэнийг тавьж олгодог байна. Гэвч энэ бүхэн тус нэмэрээ өгөх нь бага аж.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span style="font-size: 12pt;">Юта хот дахь Нийгмийн Сэтгэл Судлалын Ухааны Коллеж-ийн тэнхимийн эрхлэгч Девид Рудд цэргийнхний алиа хорлолтын талаар судалгаа хийдэг нэгэн, АП агентлагт өгсөн ярилцалагадаа "энэ явдал цаашид улам л ихсэх хандлагатай байна" гэжээ. Рyдд цааш нь хэлэхдээ: - Ирак болон Афганистанд алба хааж байгаа цэргүүдийн амиа хорлож байгаагийн шалтгаан нь депресс, архи уух, цэргийнхэнд зориулсан эм бэлдмэлийг ихээр хэрэглэх, ар гэрийн харилцаа, санхүүгийнх нь байдал, хуулийн хэрэгжилт муугаас болж байна гэсэн байна. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span style="font-size: 12pt;">Цэргээс халагдаж ирсэн дайчдын амиа хорлолт яг алба хааж байгаагаасаа бас давдаг аж. Халагдсан Дайчидад Туслах Байгууллагын гаргасан мэдээгээр өнгөрсөн онд 80 минут тутамд 18 халагдсан дайчин амиа хорлож байгаа тоо гарчээ.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span style="font-size: 12pt;">Батлан Хамгаалахын сайд Лион Паннетта 2012 оны 7 дугаар сард Пентагон болон халагдсан Дайчидад Туслах байгууллагын хамтарсан хуралдаан дээр: "Хичнээн хичээл зүтгэл гаргаад ч, анхаарал халамж тавиад ч энэхүү амиа хорлох явдал эмгэнэлтэйгээр ихэсч байгаад санаа зовж байна" хэмээн хэлсэн байна.</span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2491" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
<span id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2492" style="font-size: 12pt;">Үүн дээр нэмж хэлэхэд АНУ-ын цэргийн зардал 711 миллиард доллар буюу Хятад, Орос, Их Британь, Франц, Энэтхэг, Саудын Араб, Герман, Бразил, Итали, Өмнөд Солонгос, Автрали улсуудын цэргийн зардалын нийлбэрээс давдаг байна. Эдгээр орнуудын цэргийн зардалын нийлбэр 690.9 миллиард аж.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv2014164719MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2490" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt;">
</div>
<div align="right" class="yiv2014164719MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2489" style="background-color: white; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; margin: 2.25pt; text-align: right;">
<b id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2493"><span id="yui_3_7_2_1_1376307882175_2494" style="font-size: 12pt;">З.Эрдэнэбат</span></b></div>
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-8171445503844073632013-08-05T02:41:00.002-07:002013-08-05T02:41:39.528-07:00ЗОХИОЛЧ Д.ЭНХБОЛД: АМЕРИК БОЛ НЭГ ТӨРЛИЙН ТУРШИЛТ ХИЙГДЭЖ БАЙГАА ГАЗАР ЮМУУ ДАА...<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj07EnlO8x72tM8w7OBdMlTwp7ocHO51exY4sIjiIDFkskb9bKZxE408JDqwJunNGLfcMgFPha2glWlb0GTl1796xa8nHcHCj4sDNdv1HXttRUbA_UGhHhsVku0_fzm0Zog8gbUGrFPng/s1600/944502_136014833257758_1027944218_n.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj07EnlO8x72tM8w7OBdMlTwp7ocHO51exY4sIjiIDFkskb9bKZxE408JDqwJunNGLfcMgFPha2glWlb0GTl1796xa8nHcHCj4sDNdv1HXttRUbA_UGhHhsVku0_fzm0Zog8gbUGrFPng/s320/944502_136014833257758_1027944218_n.jpg" width="320" /></a></div>
<span style="color: black; font-size: 9pt;"> </span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Ярилцлагын хоёрдахь хэсэг</span><b><span style="color: black; font-size: 12pt;"> </span></b><div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2699" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2698" style="color: black; font-size: 12pt;">Асуулт: - Зохиолчид хорвоогийн явдалыг бүхлээр нь харж, харьцуулж, эргэцүүлж, дүгнэж л явдаг. Одоо өөрийн чинь 10 жил амьдарсан Америкийн тухай хэдэн асуулт байна. Юуны өмнө Америкийн талаар хэдхэн үгэнд багтаагаад өөрийн бодол дүгнэлтээ ч гэх юмуу, сэтгэгдлээ хэлээч...</span></b><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2706" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"> </span><span style="color: black; font-size: 12pt;">Энхболд</span></b><span style="color: black; font-size: 12pt;"><b>: </b> -<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2705" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Америк бол нэг төрлийн туршилт хийгдэж байгаа газар юм уу даа гэж боддог юм.Олон үндэстний хүмүүс нэгдэн нэг гэр бүл болж амьдарч чадах уу үгүй юу гэдгийг туршаад байгаа юм шиг санагддаг хэрэг л дээ.Арвангуравдугаар зуунд манай дээдэс бас тэгж туршиж үзсэн.Мэдээллийн хомсдолоос үүдээд манай туршилт бүтээгүй юм болов уу гэж би дотроо л бодож явдаг юм.Хорьдугаар зуунд Зөвлөлт бас ийм туршилт хийсэн систем нь гажуудаад нурсан гэж боддог.</span><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2705" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"> <br /><a name='more'></a></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2706" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2705" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Америкийн талаар одоогоор надад хэлэх юм алга.Зөрчил бол их л байх шиг санагддаг.Гэхдээ зөрчлийг нь баллуурдчихвал бүх юм дагаад арилах нь тодорхой учир энэ зөрчлийг яаж зохицуулж байгаа нь сонин санагддаг юм.Дэлхий дахин Америкчуудыг олон таван хошуутай эрээн далбаагаа дагаад намирч байдаг үндэстэн гэж боддог шиг байгаа юм.Миний хувьд бол тийм биш.Үндэстэн болгон нь өөр өөрийн хөрсөө даган ургаж байгаа олон ургамалтай тариан талбай шиг газар.Задарч мэднэ,эсвэл эсрэгээр улам нягтарч ч мэднэ.Зөрчлийн язгуур нь үндсэндээ яргачихсан байгаа болохоор мань мэтсийн хөрсөн дээрхийг нь л харж байдаг ойрын хараатай хүмүүс олж уншиж чадахгүй л дээ.</span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2586" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2587" style="color: black; font-size: 12pt;">A: Даян дэлхийн хамаг л зовлон зүдгүүр, дарлал мөлжлөг, дайсагнал, дайн самууны голлох шалтгаан нь Америкаас үүдэлтэй байна. Америкийн засаг захиргаа, гадаад улс төрийн бодлого нь нөгөө л империалист, эзлэн түрэмгийлэгч шинжээ хадгалсаар байна гэдэгтэй санал нэгдэхүү? Америк түүний хань хамсаатнууд болох Израйл, Герман, Их Британь, Франц гэх мэт улсууд ардчилал, эрх чөлөөг түгээх нэрийн дор дэлхийн өнцөг булан бүрт түрэмгийлэл үйлдэж дайны галыг шатааж байна шүү дээ. 1798 оноос өнөөг хүртэлх хугацаанд Америк150 орчим их бага дайн хийжээ. Мөн дайтаж байгаа талуудыг хо</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">ё</span><span style="color: black; font-size: 12pt;">уланг нь дэмжиж байлаа. Дэлхийн 2-р дайнд л гэхэд Hацистын Германыг бүх талаар дэмжиж, санхүүжүүлэх мөртлөө, Зөвлөлтийг бас нууцаар дэмжиж тагнуулын мэдээ сэлт хүртэл солилцож байв. Энэ тухайд ямар бодолтой явдаг вэ?</span><span style="font-size: 12pt;"></span></b></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"> </span></b><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2589" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="color: black; font-size: 12pt;">Энхболд</span></b><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2618" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><b>:</b> -Асуулт бол айхавтар хатуу асуулт юмаа.Усыг нь ууж байгаа худгаа хайрлах сэтгэлгээ миний багын хүмүүжил юм даа .Гэхдээ байгаа үнэнийг бас нуух аргагүй.Өнөөдөр АНУ-гийн хүн ам 315 саяд хүрсэн гэсэн нэг тоо байдаг.Үүний тун багахан хэсэг нь ажил эрхэлдэг бололтойдог.Гэхдээ тэр ажил эрхэлж байгаа хүмүүс нь ихэвчлэн цагаан захтнууд.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Эгэл бор ажлыг нь цагаач нар хийдэг.Үйлчилгээний ажил бол ерөнхийдөө цагаачдын гарт орсон бололтойдог.Шатахуун түгээгүүрийн газрууд нь Энэтхэгчүүдийн,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">түргэн хоолны газрууд нь Мексикчүүдийн,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">томоохон зоогийн газрууд ресторанууд нь Хятад,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Япон,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Солонгос,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Италичуудын гарт байдаг бололтой.Өөрөөр хэлбэл энэ улс бүхэлдээ маш том шимэгч</span><span style="color: black; font-size: 12pt;">,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>аа бас асар олон шимэгчдийг тэжээгч ийм л дүр зургаар надад харагддаг.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Дээхэн нэг сонин дээр гаалийн нэг ажилтны ярилцлага гарсан байсан л даа.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Өдөр бүр Хятадаас хэдэн арав зуун том том хөлөг онгоцнууд пиг дүүрэн бараатай ирээд хоосон буцацгааж байхыг нь хараад уйлмаар санагддаг гэсэн утгатай.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Нарийндаа бол уйлах дэндүү багадна.Эх оронч Америк хүн буугаа шүүрээд босмоор.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Гэтэл харин ч цэргүүд нь Арабуудтай дайтахаар явцгааж ард нь Япон,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Германчууд машинуудаа энэ улс орон руу шахаж байна сүүлийн үед Солонгос нэмэгдлээ.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Өндөр технологи нь ч эдгээр орнуудын мэргэжилтнүүдийн гар руу зугуухан шилжиж байгаа дүр бууж байна.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Би Хайрлейгийн нэг үйлдвэрт ажиллаж үзсэн л дээ.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Инженерүүд нь бүгд Япончууд,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">супэрвайзер ,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2588" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">мастер ээлжийн ахлагч нар нь Америкчууд байх жишээний.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Иймэрхүү хандлагад эмзэглэдэг Америк хүмүүс байдаг ч дуу хоолой нь дэндүү сул байдаг шиг санагддаг.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Харин олонхи Америк хүмүүс ийм зүйлд сэтгэлээ чилээхийн оронд том том дэлгүүр хоршоогоороо хэсэж өөрийгөө гоёх бас дахин хэлэхэд бусдын үйлдвэрлэсэн хувцасаар биеэ ороохоо л гол болгодог шиг санагддаг.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Ийм байдал өдөр ирэх бүр лавширч тэр хэмжээгээр иргэд нь төрөөсөө,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">төр нь банкнаасаа,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">банк нь Хятад</span><span style="color: black; font-size: 12pt;">,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>Японоос хараат болсоор байна.Өнөөдөр жирийн Америк иргэн банкны хэдэн буман долларын барьцаанд харин цаад банк нь Хятадын барьцаанд байна.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Цагтаа дайнд нэрвэгдэж ядарч сульдсан Герман,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Япон,Солонгос улсыг түүртэлгүй чирээд босгоод ирж чадсан Америк өнөөдөр өдөр бүр сульдаж байгаа нь илэрхий мэдрэгддэг болсон.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Аргагүй ч байх өөрөөсөө дөрөв дахин олон хүн амтай Хятадыг чирж явна шүү дээ.Гэхдээ өгөөмөр сайхан сэтгэлээр биш залхуурлаасаа болж.</span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2591" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2590" style="color: black; font-size: 12pt;">A: Америк дотоод зөрчил, ялзрал, ялгаварлан гадуурхах хандлагадаа идэгдэж, нийгмийн тодорхой хэсгийн эсэргүүцэл тэмцэлийг цэрэг цагдаагийн хүчээр дарж унтрааж байна. Жилд саяас дээш оюутан сурагчид галт зэвсэг сургууль дээрээ хэрэглэсний золиос болж, шархдаж гэмтэж байна. Xүн амын 14% буюу 40 сая орчим хүн бичиг үсэг гүйцэд тайлагдаагүйгээсээ болж сонин болоод ямар нэг зүйлийн зааварыг уншиж чадахгүй байна. Америк өнөөдөр 2.3 сая буюу дэлхийд хамгийн их хоригдолтой, хамгийн олон хунийг цаазаар авдаг улс болоод байна. 20-оос 24 насны хар арьст залуусын нэг нь шоронд байх жишээтэй. Нөгөө ардчилсан, хүний эрх, эрх чөлөөг дээдэлдэг зарчим хааччихваа? Энэ талаар Америк-т байгаа манай монгол тв-нүүд, сэтгүүлч, зохиолчид маань таг л байх юм. Тэр байтугай Америкийн суртал нэвтүүлэгчийн ажил албатай болчихсон юмуу гэмээр харагдах юм. Нөгөө үнэн мөнийг эх орон нэгтнүүддээ хэлэх чинь юу болсон бэ? гэж асуумаар санагддаг л даа. </span></b><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2617" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="color: black; font-size: 12pt;">Энхболд</span></b><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><b>:</b> -Энэ чинь асар их үзэл сурталжсан нийгэм юм байна лээш дээ.Энэ талаараа хуучны манайхтай их адилхан.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Би өөрөө тэр нийгэмд залуу насаа өнгөрөөсөн болохоор их танил байгаа юм чинь.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2616" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Харин манай залуучууд бол нэг их сайн ойлгодоггүй юм шиг санагддаг л даа.Тэгээд л тэр хүрээнд нь орчихдог байх.Гэхдээ Америк тас хар нүх биш нь бас тодорхой.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Энд боломж ч бас бий.</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Нөгөөтэйгүүр манай монголчууд Америкийн сүүдрээс их ангид аж төрцгөөдөг нь ч нөлөөлдөг байх.Ер нь л шаруудтай нь барьцаад явдаг шүү дээ.Харуудын юм уу Латинчуудын хороолол руу барагтай бол шагайхгүй.Чайна таун руу нь хааяа л нэг хятад хоол идэх гэж л очицгоодог.Тэгээд гэрэлтэй талд нь амьдраад явцгаадаг болохоор нөгөө талд нь юү болоод байгааг бараг ойлгодог ч үгүй байх.Тэгээд яахав өөрсдийн аж төрдөг орчныхоо тухай нийтлэл нэвтрүүлэг хийгээд байдаг юм болов уу даа л гэж бодож байна шүү дээ.Энэ бол том өвөр.Ухаад байвал юм юм л гарах нь ойлгомжтой.Өөрсөддөө нэг их хамаагүй хар өврийг нь ухаад ашиг байна уу гэж боддог байлгүй дээ.Төлдөр оройн мэдээгээр нэг Англи хүүхэн Ройтэрийнх байсан байх шүү Бангладешид болсон үйлдвэрийн ослын талаар авч өгч байнаа.Хөөрхий Бангладеш бол өрөвдмөөр л аж төрцгөөдөг ард түмэнтэй улс юм байна л даа.Нэг байшин нураад баахан бүсгүйчүүд дарагдчихсан юм байж.Нөгөө Англи хүүхэн чинь нүдээ гурвалжлуулж,хөмсгөө зангидаж байгаад л эрх баригчдынх нь арчаагүйн тухай,барилга байшингийнх нь хэврэгийн тухай яагаад ийм байшин барьж байгаа юм ч гэх шиг загнаж гарч байна.Үгүй тэр хэн бэ.Эцсийн эцэст тэрэнд түүний эх орон Англид ,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">загнаж зандарч байгааг нь олон сувгаараа гаргаж байгаа Америкад Бангладешийн тэр осол ямар хамаа байнаа.Хөмсгөө зангидчихаад л загнаад байгаа тэр хүүхэн нурангийн дороос арав гаруй хоногийн дараа амьд гарсан ядарсан Бангладеш бүсгүйд гурван доллар өгчихгүй л байгаа шүү дээ.Тийм хэвтэж бусдын хэрэгт оролцох ямар вэ дээ.Түүн шиг л бид энд ирчихээд эдний орон гэргүйчүүдийг зурагтаараа гаргаад л өмхий Трампп ингэж баяжиж байхад хөөрхий Смит энд ингээд гүүрэн доор орогнож байна гээд үзүүлээд байх ямар бол.Бидэнд өөрсдөд маань асуудал хангалттай байгаа шүү дээ.</span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2594" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2593" style="font-size: 12pt;">A:<span class="Apple-converted-space"> </span><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2592" style="color: black;"><span> </span>Америк ер нь амьдын диваажин, адгийн там хоёр зэрэгцчихсэн нийгэм юм бишүү? Хүн амын 1% нь хагартлаа баяжиж хөлжчихсөн, үрээс үрд , үеэс үед төрийн эрх мэдлээ дамжуулж "өмчилж" байдаг, хэн ч халдашгүй эрх дархтай, хүссэн хэмжээгээрээ цалин пүнлүүгээ тогтоодог дээд ангитай, 99% нь насан туршийн өр ширэндээ баригдаад бие, сэтгэл, оюуны боолчлолд нэрвэгдчихсэн, шудрага ёсоор цалин хөлс авдаггүй мөлжигдөж байдаг нийгэм юм бишүү?</span></span></b></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2596" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="color: black; font-size: 12pt;">Энхболд</span></b><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">:-Нийгэм өөрөө ер нь хэн юм бэ гэсэн асуулт энд нуугдаж байна.Хүн сүрэг хонин сүрэг хоёрын хооронд ямар ялгаа байдаг юм бэ.Яагаад манай хашир малчид хонин дотроо хэдэн сайхан сэрх,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2615" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">хэсэг саваагүй эм ямаа агуулаад явдаг юм бэ.Ноолуурт нь болдог уу.Үгүй л байхгүй юу даа.Тэр хэдэн саваагүй ямаа чинь сүргээ соргог сайхан бэлчээрт хөтлөж хүргэдэг хөтөч нь.Нөгөө хэдэн том сэрх нь эм ямаагаа хөр цас хүйтэн жавартайд нөмөрлөж байдаг нөмөр нөөлөг нь.Нийгэм ч адилхан.Ямаатай бол ямаатай сэрхтэй бол сэрхтэй.Тэр хэдгүй бол нийгэм чинь дороо л эргэлдээд байна.Энэ тухай Маркс багш чамгүй сайн бичсэн тул мань мэт түүний онолын бэлчээрийн эхэн дээр дороо эргэцээд яах вэ.Бид социализмийн үед төгсөшгүй дугаарлалт дунд амьдарч явлаа.Хоногийн хоолны махаа авах гээд хүнсний хорьдугаар дэлгүүрт оочерлоно,эмэгтэй хүний гоёлын саатай алчуур ээждээ авчих санаатай оочерлосон нэг оочерлолтоо би тод санаж байна.Улсын их дэлгүүрийн дөрөвдүгээр давхарт тэр алчуурыг зарж байсан.Харин алчуурийн оочер дөрөвдүгээр давхарт хэд нугалараад доошоо шатаар хөвөрч нэгдүгээр давхарт бас хэд нугаларч цагираглаад гудамжинд гарсан байсан.Миний хувьд өглөөний арван нэгэн цагаас оройн долоо хүртэл оочерлож байж эр хүн гэсэндээ ээждээ ямар ч гэсэн тэр алчуурыг Улсын их дэлгүүрээс салгаж аваад л харьж байсан юм.Би ч яахав эр бор зүрхээрээ оочерлосон ,над шиг хүн ямар олон байсныг мөнөөх гогцоорсон урт оочероос ойлгож болноодоо айн.Гэтэл тэгж оочерлодоггүй хүмүүс бас байсан.Тийм хүмүүсийг арын хаалгачид гэдэг байсан даа.Дарга нар, тодорхой хэмжээний хөрөнгө мөнгөтэй хүмүүс тэр арын хаалгачдад багтдаг байсан.Анги мөн үү гэвэл мөн шүү дээ.Хүүхдүүд нь уралдаандт шалгалтанд орохгүй орсон ч хоосон цаасан дээр өөрийн нууц код дугаарыг бичээд л хамгийн дээд оноо авч Ардчилсан Герман,Унгар,Чех зэрэг арай дөнгүүр хөгжилтэй орны сургуулиудад явчихна.Төгсөж ирээд мэдээлэлийн эх сурвалжууд дээр суучихна.Түүнийхээ ачаар үе залгамжилсан арын хаалгачид болно.Харин нийгмийн 99 хувь нь оочерлоно.Орон сууцны өргөдлийнхөө араас,ганц хос костюмны төлөө,хоёр зуун грамм цөцгийн тос авахын төлөө оочерлоод л байна оочерлоод л байна.Насаараа оочерлоод орон байртай болж чадалгүй хойт насандаа ч оочерлосоор байгаа хичнээн монгол хүн байгаа гэж чи бодноо.Гэтэл АНУ-д тэр алга.Түүний оронд зээлийн систем нэвтрүүлсэн байна.Хүлээхгүй хэрэглэнэ.Хэрэглэснийхээ төлөө төлнө.Хэдийг хэзээ хэрхэн төлөхөө төлөгч өөрөө шийднэ.Энэ бол магадгүй зэгсэн шударга шийдэл байх.Бас хамгийн шударга бус шийдэл ч байж мэднэ.Яагаад гэвэл энэ сонголт Америкчуудыг залхуу болгож байгаа хамгийн том шалтгаан</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>гэж би хараад байгаа юм</span><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2595" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">.Энэ сонголт өөрөө хөөс үйлдвэрлэдэг.Цалингийн хөөс түүнийг дагасан , дагуулсан бараа материалын үнийн хөөс бий болгож Америк өөрөө энэ хөөснийхөө хурдыг гүйцэхээ больсон учраас бусдыг зардаг төд удалгүй л нөгөөдүүл нь хөөсрөөд шуугиад гүйцэгдэхээ больдог Япон Герман Солонгос ингэсэн өнөөдөр Хятад ингэж байна маргааш магадгүй Энэтхэг Индонез улс хөөсөрч эхлэх байлгүй.Гэхдээ энэ бүхнийг өдөөгч нь Обама юмуу түүний засаг захиргаа биш.Ердөө л хувийн өмч.Би хагас солиорчихсон юм уу гэмээр эмч мэднэ.Чикагогийн дунд зэргийн эмнэлгийн нилээн дээгүүр зиндааний нөхөр л дөө.Хир зэрэг мэдлэг чадвартайг нь бол би мэдэхгүй.Харин хувийн өмчийн донтой, донтох бололцоотой түүнийгээ ч чадамгай ашигладаг л нөхөр.Мичиган нуурын баруун талд буюу Чикаго хотод том байшинтай.Зүүн эрэгт нь ч асар том байшинтай.Хоёр хүүхэдтэй энэ гэр бүл Майамид бас Калифорнид том том байшинтай гэж байгаа.Байшингаа улам л томруулаад л байна.Яг өнөөдөр Мичиган нуурын зүүн эргийн байшиндаа өргөтгөл хийж байна.Яах гэж ердөө л үнийг нь өсгөх гэж тэр шүү дээ.Энэ солиотын байшинг авдаг бас нэг солиотой хувийн өмчийн хэнээтэй нөхөр энэ улсад байна шүү дээ.Бүр сая саяараа байна.Ийм хөрс дэвсгэртэй улстай дайн энх ,философи ,ухаан зухаан ярих ямар ашиг байна.Зүгээр л мөрөөрөө унаг л дээ.Гагцхүү бид өөрсдөө энэ унаж байгаа асар том амьтны сүүдэрт дайруулчихгүй байхыгаа л бодох хэрэгтэй.Бас хоёр талд маань энэ галзуурал солиорлын араас мөр даган мөшгиж яваа маргаашийн том том уналтууд байгаа.Түүнд өртчихгүй үлдэхээ бодох хэрэгтэй.Түүний оронд юү ярьж байгаагаа мэддэггүй нөхдийн суртал ухуулга дагаж хуйлраад байвал том мангасын сүүдэрт цохиулаад Ливи,Ирак шиг самуураад л дуусна.</span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="color: black; font-size: 12pt;">A: Монголд ардчилсан хөдөлгөөн дэгдлээ гэхэд CNN, BBC, NBC, Reuters гэх мэт том том мэдээллийн компаниуд "Асар их байгалийн баялагтай энэ орон ардчилсан хувьсгал хийлээ" хэмээн шуугилдаж, улс төрчид нь: - Монголд улсад анд нөхдийн гараа сунгана хэмээн амлацгааж байв даа. Тэр цагаас хойш 23 жил өнгөрлөө. 2.8 сая хүн амтай Монгол улсад тусламжийн гараа сунгах тусам авилгал, хээл хахууль, албан тушаалын арилжаа, хулгай дээрэм цэцэглээд байдаг нь Uncle Sam- ийн "хичээл зүтгэл" юм боловуу гэж бодож явдаг шүү. Ер нь Uncle Sam манайхаас юу хүсээд, юу хийгээд явдаг юм бол?</span></b><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2598" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="color: black; font-size: 12pt;">Энхболд</span></b><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2597" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">:-Танай хөрш маш их сайхан зантай улс байжээ гэж бодъё.Тэр сайхан зангийнх нь төлөө чи сар бүрийнхээ цалингийн тодорхой хувийг өгөх үү.Ийм л юм болоод байна шүү дээ.Өөртөө байгаа мянган долларынхаа зууг нь дараа сард газарт булах юм шүү гэж галзуу хүн ч бодож чадахгүй.Нэгэнт хүний нийгэм хөрөнгөжсөн , амьдралынх нь учир утга хөрөнгө мөнгөтэй салшгүй холбогдсон болохоор энэ тухай бодохоос өөр яах ч юм билээ.Андын гэгээн мутар гэж юм хаа ч байхгүй.Хэн нэгэн гараа сунгаж л байгаа бол хуруунуудынхаа салаанд мөнгө хавчуулаад буцахын тулд гэдгийг ойлгох цаг болсон.Харин тэр салаанд хэдэн төгрөгийг хэзээ хэрхэн яаж хавчуулж буцаахаа л бид мэдэж байх ёстой.Би Баярцогтыг зүгээр л мэдэн будилаад байгаа гэж боддоггүй,Ганбаатарыг ч тэнэг л учраас хашгираад байгаа юм гэж боддоггүй.Ийм юм байх ёстой учраас л болоод байгаа юм.Америк ч тэр баруун Европ Япон ч тэр эдийн засаг нь асар их хөөсрөлттэй шүү дээ.Гурван төгрөгний ажил үйлчилгээг гурван зуун төгрөгөөр хийдэг.Энэ бол солиорол гэхдээ хэн нэгний биш хүн төрөлхөтний солиорол.Өнөөдөр энэ солиорч халуурсан нийгэм рүү эдийн засаг нь хүйтэн байгаа тэр хэсгийнхэн хошуурч байна.Зулгааж байна мэрж байна хулгана шиг л зөөж байна.Нөгөөдүүл ч манай руу айлчилж л байгаа зуун монгол хүний энэ орноос мэрж эх орон руугаа зөөсөн мөнгийг ганц хулгайчийн гарыг цайлгаад ганцхан зангиатай хүн л буцаагаад аваад ирж байна шүү дээ.Эндээс маш том зөрчил үүсдэг ийм зөрчил үүсээсэй ч гэж нөгөө зангиатай нөхөр бодож байдаг.Ийм зөрчил өнөөдөр Сирид хамгийн тодоор харагдаж байна шүү дээ.Манайд гэвэл Дорнотын газрын тосны орд газар дээр харагдаж байгаа.УИХ-ын даргыг яваад очиход өөдөөс нь Бээжин хав шиг нэг жоохон нөхөр боргож угтдаг.Энэ бол Монголчуудыг доромжилж байгаа маш том доромжлол.Ийм юмнаас сургамж аваад ингэж өвчигнөөд байгаа хөрөнгө оруулагчдыг хязгаарлах болж өгвөл огт оруулахгүйгээр үүдээ хааж түгжих хэрэгтэйш дээ.Мөнгө олдож болно харин эрх чөлөө тусгаар тогтнол ганцхан л олдоно дахиж олж авах бараг боломжгүй.</span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="color: black; font-size: 12pt;">A: Ер нь өөрөө Америк явахын өмнө Америкийн талаар ямар бодол төсөөлөлтэй байв? Бас Америкт ирсэн хойноо энэ хүмүүсийг ажиглаж, харж, хамтарч ажиллаж байхад чинь ямар бодол сэтгэгдэл төрж байв? гэдэг талаар жаахан ярихгүй юу?</span><span style="font-size: 12pt;"></span></b></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"> </span></b><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2600" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="color: black; font-size: 12pt;">Энхболд</span></b><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2599" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><b>:</b> -Ний нуулгүй хэлэхэд хүүхэд байхын л Америкад очиж үзэхсэн гэж мөрөөддөг байсан шүү.Гэхдээ тэр үед хэзээ ч биелэхгүй жинхэнэ утопи мөрөөдөл байсан л даа.Мөрөөдөл маань даанч увайгүй жижигхэн эх сурвалжтай.Бохь,хөх жийнсэн өмд цамц,мөрөвчтэй үүрдэг цүнх зэрэгт л Америк мөрөөдөл нуугддаг байлаа шүү дээ.Тиймхэн мөрөөдөлд бүхэл бүтэн нэг хоёр үеэ алдсанаас коммунизм ялагдсан юм болов уу.Ер нь бол Зөвлөлт маягийн нийгэм байгуулах үзэл онол нь зөв байсан гэж би боддог харин хэрэгжүүлэх арга эвээ олсонгүй.Дэндүү хийсвэрлэснээс коммунизм нэг хэсэгтээ нурчихлаа.Би ч тэр нурангийн л нэг тоос шүү дээ.Хэрвээ би АНУ-д ирээгүйсэн бол коммунизм яагаад гарцаагүй вэ гэдгийг ойлгохгүй л өнгөрөх байж дээ</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">гэж боддог.Өнөөгийн залуус коммунизм гэхээр шүлсээ үсчүүлээд пүү пай болдог.Коммунизм гэдэг бол манай Баабарын ойлгоод яриад байгаа тэр богинохон зураас биш л дээ.Коммунизм бол Маркс ч мөн Ленин</span><span style="color: black; font-size: 12pt;">,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>Сталин</span><span style="color: black; font-size: 12pt;">,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>Чөрчилл</span><span style="color: black; font-size: 12pt;">,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>Рейган</span><span style="color: black; font-size: 12pt;">,</span><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2614" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>Горбачев ч мөн.Коммунизм гэдэг бол нурсан ЗХУ өнөөгийн АНУ маргаашийн Европын холбоо нөгөөдрийн Хятад Энэтхэг юм.Гагцхүү энэ коммунизм бий болтлоо маш их зарлага гаргана тэрний нэгд нь өнөөдөр би сууж байна.Бүр тодорхой хэлбэл маргаашийн коммунизмын төлөө өнөөдрийн капитализмд зүтгэж явна даа.</span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Ерөө голын эргээр ямар ямар өвс ногоо ургадаг вэ надаас асуувал би хариулж чадахгүй нь мэдээж.Цөөхөн хэдийг , голын ширэг ганц нэг ялман өвс байдаг байх гэж таах төдий л юм ярина биз дээ.Түүн шиг энэ олон Америкчуудын ааш аягийг тийм ийм гэж хэрхэн хэлж чадах билээ.Ямар ч гэсэн үнэмшчихвэл ч үнэмшчихмээр худлаа инээх юм.Арилжаа наймаа хийвэл харин голчтой хийчих царайтай юм.Хятадууд шиг эхлээд заль үнээ хэлэхгүй ер нь л зарна гэж бодсон тэр л үнээ шууд хэлдэг нэг тал байна.Худлаа үнэн ч гэсэн хүнд тусалчих санаатай ухасхийх юм хаа очиж.Ухаандаа халтираад унах шахан гэдэгнэж байхад гүйлдэж ирээд түшээд авах жишээтэй.Хулгай зэлгий бараг алга юм байна хөөе.Машин тэрэгний хаалга , шил онгорхой хоносон ч доторхи нь байсан газартаа байж байх юм ёстой хачирхмаар.Иймэрхүү л юм ажиглалаа шүү дээ хө.</span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="color: black; font-size: 12pt;">A: Америк болон барууны орнууд Монголд одоо хуулиа яаж хийх, эдийн засгаа яаж явуулах, боловсролоо хэрхэн хөгжүүлэх тухай зааж зааварлаж байна. Монголчуудын хүүхдээ хүмүүжүүлэх, боловсрол олгох чадвар тэгтлээ хоцрогдчихсон хэрэг үү? Тэгээд ч дээр миний хэлсэнчилэн тэд бидэнд заахаар тийм ариун явдалт Uncle Sam мөнүү гэж бодохоор байгаа юм. Tүүний хэлсэн болгоныг дагаад байвал бурантаглуулсан тэмээ гэдэг шиг л юм болмоор санагдах юм.</span></b><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2602" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="color: black; font-size: 12pt;">Энхболд</span></b><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">:</span><span lang="MN" style="font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> -</span></span><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2601" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Хүн болгон хэн нэгэнд ямар нэгийг зааж сургахыг хүсдэг.Тэр бүхнийг дагаад намирчихвал харин ёстой хоосон зэлмүүн үлдэнэ дээ.Өнөөгийн Африк шиг гэчихвэл Анголчууд уурлачихгүй байгаа.Одоо Улаанбаатарт хичнээн ч багш байгаа юм тоогоо алдсан бололтойдог.Хятад барилгачид байшин барихын зэрэгцээ хятад хүүхэд яаж үйлддэгийг заагаад ч байгаа юм шиг.Америк мэргэжилтэн Англи мэнэжэр,Франц биеэ үнэлэгч,үгүй тэр байтугай эртийд цагийн хүрдээр Улаанбаатарын гүн шөнөөр гараа халаасандаа хээвнэг хийчихсэн гүйх тооны алхаж яваа Чили залуу гарч байна.Сурвалжлагч</span><span style="color: black; font-size: 12pt;">:</span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">-Үгүй чи энд юү хийж яваа юм гэсэн чинь</span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">-Зэс боловсруулах талаар монголчуудад заах ухааны юм ярьж байдаг байгаа.Ийм л болсон юм бишүү.Харин үр хүүхэддээ тэднээс ухаан залах талын юм бодож яваа монгол эцэг эх даанч дээ байхгүй байлгүй дээ.Бид чинь үр хүүхдээ миний удам гэж боддогоос миний үүл манан гэж боддоггүй биз дээ.Харин манай УИХ хавьцаа хэсэг бусаг элдэв шалд</span><span style="color: black; font-size: 12pt;">a</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">вын юм ярьдаг нөхөд мэр сэр бий шүү.Чи тэдний яриа хөөрөөг сонсоод эмзэглэж байгаа байлгүй дээ.Тэрэнд нэг их эмзэглээд хэрэггүй биз дээ.Тэд явна монгол үлдэнэ шүү дээ.</span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="font-size: 12pt;">A: Америкийн гадаад өр 170 триллион доллар байна. Xүн амын 15.8 % буюу 47.7 сая хүн хоногийн хоолоо залгах төдий амьдралтай байна. Асар олон сая хүн нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын гадуур үлдчихсэн, орон байргүй, эм тангүй мөхлөө хүлээгээд байж байдаг. Ийм их асуудалтай Uncle Sam маань Монголыг мөлжихгүй, шулахгүй, хулхидахгүй, улс орныхоо эрх ашгийг хамгаалах гэсэн улс төрчидийг авилгадахгүй, аргалахгүй гэх баталгаа байна уу? гэж боддог.</span></b></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="font-size: 12pt;"> Америкийн өндөр өндөр барилга, өнгө, мөнгөнд хууртаж, Америк-т очсоныгоо амьдын диваажинд очсон мэт ар гэрлүүгээ зарлаж тунхаглаж явдаг, эх орон руугаа нэг талыг барьсан ухуулга сурталчилгаа маягийн Америкt тал зассан нэвтрүүлэг хийж, FOX мэт мэдээллийн компаниудын мэдээгээр тархиа угаалгаж яваа эх орон нэгтнүүдээ хараад үнэндээ яс хавталзах шиг болдог доо…</span></b></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="color: black; font-size: 12pt;"> Ер нь Америкийн энэ ноёрхол, түрэмгийлэл, дэлхийн улс орнуудыг "бужигнуулдаг" явдал хэр удаан үргэлжилэх бол, юу гэж бодож байна Энхболд оо? </span></b><span style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;"> </span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2604" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="color: black; font-size: 12pt;">Энхболд</span></b><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2603" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><b>:</b> -Би Америк судлаач биш гэж дээр хэлсэн дээ.Үнэндээ энэ том улс орны хаана нь юү болоод байгааг өмнө харагдаад байгаа жижигхэн бяслагны араас ухаан зулаггүй хөөж яваа мань мэт яаж харах билээ дээ.Орон гэргүйчүүд байна уу гэвэл байна ядуучууд нэмэгдээд л байгаа юм шиг санагддаг уу гэвэл санагддаг.Гэхдээ энэнд чинь санаа нь зовдог түүнийг засаж сайжруулахын тулд ажиллаж байдаг дэлхийн магадгүй хамгийн том засгийн газар энэ улсад чинь байгаа шүү дээ.Тэд санаагаа чилээг.Миний хувьд хэзээ нэг гэрийн бараа харна даа гэж л тарчилж яваа амьтан.Юун тэр дээгүүр сэвэхтэй мантай.</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"> <span class="Apple-converted-space"> </span></span><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2613" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;">Энд ирснийгээ нэг их сүрхий уулын оройд гарчихсан шиг боддог ч үгүй.Яахав миний амьдралд ийм нэг зурвас үе байх зураг төөрөг байсан л юм байж гэж л боддог шүү дээ.Харин ч үр хүүхэд маань энд байгаагаа буруугаар ойлгоод буруу хүмүүжил зуршил шүтээнтэй болчих вий л гэж түгшиж явах юм даа.Хулхидах</span><span style="color: black; font-size: 12pt;">,</span><span lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>авилгадах</span><span style="color: black; font-size: 12pt;">,</span><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2716" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>шулан мөлжихийн тухайд хэнд ч тийм зуршил байгаа.Америкчууд ч хүн л юм чинь</span><span style="color: black; font-size: 12pt;">,</span><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2605" lang="MN" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>эд хөрөнгийг шүтдэг нийгмийн гишүүд л юм чинь тийм зан гаргана.Бид харин тэрнээс нь өөрийгөө хамгаалах л хэрэгтэй.Энд тодорхой хугацаагаар амьдарч үзсэн хүмүүс харин тэр талын сайн дархлаатай болоод нутгаа зорьдог гэж би боддог шүү.</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"> </span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2612" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;"> </span></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2607" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="color: black; font-size: 12pt;">Үргэлжилэл буй...</span><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2611" style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span>Ярилцлагын гуравдахь хэсэгтээ Зохиолч Д.Энхболдтой өнөөгийн<span class="Apple-converted-space"> </span></span><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2606" style="color: black; font-size: 12pt;">Монгол эх opoн, түүний өнөө, ирээдүй, Монгол итгэл бишрэл, Монгол мөрөөдлийн</span><span style="color: black; font-size: 12pt;"><span class="Apple-converted-space"> </span></span><span style="color: black; font-size: 12pt;">тухай</span></b></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2608" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2610" style="color: black; font-size: 12pt;">товч ярилцсан билээ...</span></b></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2609" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span style="color: black; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2713" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2717" lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt;">Жич:: Зургийг өөрийнх нь<span> <span class="Apple-converted-space"> </span></span>зөвшөөрлөөр Face Book хуудаснаас нь авав</span></b></div>
<div class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2712" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span style="color: black; font-size: 12pt;"> </span></div>
<div align="right" class="yiv7474243318MsoNormal" id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2711" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: 'times new roman', 'new york', times, serif; font-size: 19px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 2.25pt; orphans: auto; text-align: right; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2710"><span id="yui_3_7_2_1_1375692989530_2709" style="color: black; font-size: 12pt;">Ярилцсан З.Эрдэнэбат</span></b></div>
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-35054840693416108.post-25951932865727309542013-08-04T22:34:00.000-07:002013-08-04T22:34:18.636-07:00"Мөрөөдлийн үзэг" жүжиг<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<iframe allowfullscreen='allowfullscreen' webkitallowfullscreen='webkitallowfullscreen' mozallowfullscreen='mozallowfullscreen' width='320' height='266' src='https://www.blogger.com/video.g?token=AD6v5dz0IPy5X89QBzgQeEGv2ha2ASEy6pIZ7CH9TLpEDhmA4A1RUwYe1xe0TehCyUlqOLIo7s_nuQmfpK9xYScI' class='b-hbp-video b-uploaded' frameborder='0'></iframe></div>
Үндэсний телевизийн нэвтрүүлэг<br />
<span class="fullpost">
</span>Unknownnoreply@blogger.com0