|
 2001 оноос хойш буюу МЗЭ-ийг залуучууд удирдах болсон цагаас манай зохиолчдын
гадаад харилцаа эрс өргөжсөн. Өнгөрсөн зургаан жилийн хугацаанд зохиолчид
маань Хятад, Орос, Америк, Вьетнам, Энэтхэг, Солонгос, Тайвань зэрэг олон
орноор айлчилж, тэдгээр улсын зохиолчид ч гэсэн Монгол Улсад зочилсон.
Орон орны зохиолчид бие биентэйгээ танилцан улмаар хамтран ажиллаж нөхөрлөх,
зохиол бүтээлээ солилцон орчуулж, уншиж судлахад дээрх айлчлалууд үлэмжхэн тус
нэмэр болсон нь дамжиггүй. Зөвхөн энэ намар л гэхэд Монголын зохиолчдын 11 хүний
бүрэлдэхүүнтэй баг Тайвань улсад айлчлаад ирсэн бол саяхан манай таван зохиолч
Хятадын зохиолчдын хорооны урилгаар БНХАУ-ын өмнөд нутаг Юнь-Нань мужаар
зочиллоо.
Энэ айлчлалынхаа тухай болон очсон газар нутгийн сонин хачнаас
уншигчидтайгаа хуваалцъя.
Тус айлчлалын бүрэлдэхүүнд Монголын Зохиолчдын эвлэлийн Удирдах зөвлөлийн гишүүн
Д.Галбаатар, Монгол Улсын төрийн шагналт зохиолч Ц.Доржготов, цагтаа Соёлын
яамны дэд сайд асан, өдгөө УЗДС-ийн захирал Ш.Цэнд-Аюуш, Д.Нацагдоржийн нэрэмжит
шагналт зохиолч Ц.Түмэнбаяр нар болон энэхүү тэмдэглэлийг хөтлөгч миний бие
багтсан юм.
Бидний очсон Юнь-Нань нутаг бол манайхны харьцангуй бага мэддэг, өмнө нь
эдийн засаг, аялал жуулчлалын хувьд хаалттай байсан муж юм байна. Бээжингээс
Улаанбаатар хүртэл онгоц нэг цаг гучин минут нисдэг бол, тус муж руу очиход
Бээжингээс гурван цаг нисдэг чамгүй хол газар юм билээ. Монголын Их гүрэн
дэлхийг захирч байсан XIII зуун буюу Хубилай хаан Хятадыг эзлэн суусан цаг үеийн
түүх дурсгал энэ нутагт олонтаа тааралдаж байлаа. Юнь-Нань мужийн төв Кунь-Мин
хотоос 200 гаруй км зайтай Шин Мэн хэмээх нэгэн тосгон байх. Энэ тосгонд
амьдран суух 5000 гаруй “монголчууд” өөрсдийгөө Монголын удам угсаа
гэдгээрээ ихээхэн бахархана. 700 гаруй жилийн турш монгол гэдгээ марталгүй,
харин ч удам угсаандаа омогшин монгол ёс заншилтай холбоотой гэр музей-цогцолбор
байгуулан, тэр үед энэ нутгийг захирч байсан Ар Төмөр жанжинд зориулан орд харш
босгон, жил бүр үндэснийхээ баярыг тэмдэглэн суугаа нь сайшаалтай. “Монголын
нууц товчоо”-ны 750 жилийн ойд зориулан Хэрлэнгийн Хөдөө аралд босгосон хөшөөнөөс
маань огтхон ч дутахааргүй томоос том хөшөөг тосгоныхоо төвд сүндэрлүүлж,
дээр нь “Бид 750 жилийн турш монгол угсаагаа хамгаалан сууж байна” гэж монгол
бичгээр сийлжээ. “Угсаа нэгт монголчууд маань” хэмээн хөл хөөрцөг болон, том
ширээ засч, тарган мах чанан, монгол дуу дуулах эдгээр хүмүүсийг харж суусан
бид “нутаг усаа гэсэн хүсэл тэмүүлэл гэгч ямар агуу юм бэ” хэмээн ярилцаж
байлаа. Ч.Чимэд гуайн шүлгээр зохиосон “Би Монгол хүн” дууг Өвөр Монголын
дуучин Тэнгэрийн дуулснаар нь тэд их сайн мэддэг юм байна. Ирсэн зочдодоо гурвантаа
архи сөгнөн, монгол хувцсаараа гоёсон охид бүсгүйчүүд нь:
“Аргалын утаа бургилсан малчны гэрт төрсөн би
Атар хээр нутгаа өлгий минь гэж боддог оо”
хэмээн
цангинатал дуулахад Ц.Доржготов гуай маань тэднийг өрөвдөн нулимс унагаж
суугаа харагдсан. Хариуд нь бид ч бас тал нутгаасаа авч гарсан “Чингэс” архиа
задалж, монгол дуу дуулж өглөө. Ц.Түмэнбаяр эгч маань уртын дууг нугалаа юуг
нь тааруулан эвлэгхэн дуулчихдагийн буянд бид хэд ганц энэ тосгонд ч биш
олон газар Түмээ эгчээ урдаа барьсан даа.
“Танай энд урьд нь Ар Монголоос хүн ирж байв уу” гэж намайг асуухад:
“Өвөр Монголоос л хүмүүс хааяа ирдэг. Ар Монголын хүн ирж байгаагүй. Тэр
тусмаа Монголын зохиолчид манай нутагт ирнэ гэдэг бидний хувьд хүндтэй үйл
явдал боллоо” хэмээн ярив. Монголын тал нутагт очиж, цэлмэг тэнгэрийг нь үзэх
хүсэлтэйгээ хэлж, дахин учрахын ерөөл тавин, дуулж бүжиглэсээр биднийг үдсэн
эдгээр хүмүүс энэ аяллын маань мартагдашгүй нэгэн дурсамж болж үлдсэн.
Уг нь бидний аяллын зам Улаанбаатараас- Бээжин, Бээжингээс Юнь-Нань муж,
улмаар тус мужийн нийслэл Кунь Мин хот тэгээд аялал жуулчлалын үзэсгэлэнт орон
Ши Шуан Бань Наа, муждаа хамгийн баян хот Лю Ши, монголчуудын тосгон Шин Мэн
гэх мэтээр үргэлжилсэн боловч би яагаад ч юм бэ энэхүү тэмдэглэлээ Монголын их
байлдан дагуулалтын үед үлдэж хоцорсон “нутаг нэгтнүүд”-ээсээ эхэлчихлээ.
Ер нь Юнь-Нань 43 сая хүн амтай,17 мужтай, мужийн төв Кунь Мэн хотод л гэхэд
таван сая гаруй хүн амьдардаг гэнэ. Нийт 26 үндэсний цөөнх аж төрдөг энэ мужийн
хамгийн баян хот нь Лю Ши юм байна. Хятадын алдартай тамхинууд дээр сүм шиг
хэлбэртэй өндөр цамхгийн зураг байдаг даа. Энэ цамхаг ч бас Монголчуудтай
холбоотой бөгөөд долоон зуун жилийн өмнө энд томоохон цэргийн хуаран байрлаж
байсан хэмээн нутгийнхан нь танилцууллаа. Тус сүмийн дэргэд нэгэн тамхины үйлдвэр
байна. Эргэн тойронд нь цэцэрлэгт хүрээлэн, усан оргилуур, спорт цогцолбор
байгуулагдсан энэ газрыг хэрвээ үйлдвэр гэж хэлээгүй л бол, хэн хүн хараад
мэдэхээргүй тийм сайхан орчинг бурдүүлсэн байх юм. Хубилай хааны үеийн уг
цамхгийг “лого”-гоо болгосон энэ үйлдвэр Хятадын тамхины үйлдвэрлэлд дээгүүр
байр эзэлдэг бөгөөд ажилчид нь нэг сард 6000 юаний цалин авдаг гэж орчуулагчаа
хэлэхэд итгэлгүй дахин лавлахад нээрээ тийм гэх юм. Учир нь үйлдвэр нь бүрэн
автоматжсан, цөөхөн хүн ажилладаг гэнэ. Юнь-Нань муж нь чийглэг дулаан уур
амьсгалтай учир тамхи, цай ихээхэн тариалдаг газар юм байна.
Энэ мужийн бас нэг сонирхол татсан газар бол Ши Шуан Бань Наа. Мужийн төвөөсөө
нэг цаг орчим онгоцоор нисэж очдог, гадаад, дотоодын жуулчдын хөл тасардаггүй
энэ газар үнэхээр үзэсгэлэнтэй. Говь, хангай, тал хээрийн бүсэд дөрвөн
улирлын өнгөнд амьдран суудаг бидний хувьд бол үзэх юмтай л хот. Гэр орноосоо өвлийн
шахуу хувцастай гарсан биднийг арваннэгдүгээр сарын 2-нд Ши Шуан Бань Наа-д
буухад, энэ хот Монголын зохиолчдыг зөөлөн бороо шиврүүлэн, шөнөдөө 20, өдөртөө
31 хэмийн халуун дулаан уур амьсгалаар угтан авлаа. Тус хотынхон ч жуулчдад үйлчлээд
сурчихсан найрсаг гэдэг нь жигтэйхэн улс байх юм. Нэг сая орчим хүнтэй энэ
хотын 30 гаруй хувь буюу 300 мянга нь Дай үндэстэн. Дайчууд нь Тайландын
Тайчуудтай угсаа нэг боловч ёс заншлын хувьд арай өвөрмөц онцлогтой. Үндсэндээ
гурван төрлийн Дайчууд байх бөгөөд тэднийг усан дайчууд, хуурай дайчууд, богино
өмсгөлт дайчууд гэж хуваадаг гэнэ. Өвөл болдоггүй, цас огт үзээгүй энэ нутагт
хамгийн хүйтэндээ л нэмэх 10 хэм хүрдэг байна. Хаа сайгүй далдуу мод ганхах,
хулс найгах, гадил жимс зүгээр л гудамжинд нь ургаж байх битүү ногоон модоор
хучигдсан энэ газрын үзэмжийг үгээр өгүүлээд баршгүй. Тайланд, Лаос, Вьетнам
хаяаханд нь байх чийглэг дулаан энэ газарт аялал жуулчлал хөгжүүлэхэд нэн
тохиромжтой. Үүнийгээ ч тэд сайн мэдэрдэг бололтой хаа сайгүй төрөл бүрийн
жимсний ногоо, үндэснийхээ онцлогийг тусгасан хувцас, гар урлалын бүтээгдэхүүн
худалдаалж сууна. Жуулчдыг “саадаг” гол газар нь “Дай парк”. Ургамлын, амьтдын,
зааны, эрвээхэйн, сармагчингийн, шувууны гэх мэт толгой эргэм олон жижиг
паркаас бүрдэх “Дай парк”-ийн хаалга болгон дээр үндэснийхээ хувцсаар ижилссэн дай
бүсгүйчүүд ганц хүн орж ирсэн ч хамаагүй бүгдээрээ дуулж бүжиглэн, бөмбөр нүдэн
“Ноёнтоон та тавтай морил” хэмээн ялдамхнаар тонголзох нь жаахан хөөргөн хүний
бол “хэдэн бор”-ыг нь дорхноо шавхчихаж мэдэхээр.
Жуулчид дугаарлан зогсох агаарын дүүжин бүхээгэнд нь суугаад эндхийн газар орны
байдлыг дээрээс нь бүхэлд нь харж болно. Гурав, дөрвөн уул дамнуулан, ган
троссоор татсан тус бүхээг нь нэг талдаа дөчин минут орчим зорчино. Тэртээ доор
гол мөрөн мушгиран урсаж, битүү ногоон ой дундаас олон сармагчин бахиралдах нь
сүрдмээр агаад таатай. Лянхуа цэцэг дэлгэрэн, тогос шувуу өдөө дэлгэн, өнгө бүрийн
том том эрвээхэй эргэлдэн нисэх, заан хөлбөмбөг тоглон байх ийм үзэсгэлэнтэй, үзэх
юм ихтэй газрыг байгуулж чадсан нь тэдний гайхамшиг гэлтэй.
Очсон хот бүхэндээ л бид зохиолчидтой уулзалт ярилцлага хийж, уран бүтээл,
эртний түүх дурсгалын тухай халуун яриа өрнүүлж байлаа. Төрийн шагналт
зохиолчтой, Соёлын яамны дэд сайдтай, МЗЭ-ийн Удирдах зөвлөлийн хоёр ч гишүүнтэй,
Зохиолчдын хорооны өдөр тутмын ажлыг мэддэг хүнтэй манай багийнхан хаа ч очсон,
ямар ч зохиолчийн асуултад бүрэн дүүрэн хариултыг өгч, тэдний зүй ёсны хүндлэлийг
хүлээж явсан гэдгийг хэлэх нь зүйтэй байх. Ялангуяа манай Д.Галбаатар ах Японд
олон жил багшилсан тул Хубилайн байлдан дагуулалтын тухай Япон-Хятадыг
харьцуулсан олон сонирхолтой зүйлийг ярьж, тухайн цаг үетэй холбоотой хүндхэн хүндхэн
асуулт тавьж, Хятадын зохиолчдын түүхийн мэдлэгийг шалгаж явсныг энд дурдмаар
байна. Монгол угсааныхан амьдардаг Шин Мэн тосгоны нэгэн гуанзныхан гэхэд л
“Энд Монгол Улсын Соёлын яамны дэд сайд асан хүн ирэв” хэмээн Ш.Цэнд-Аюуш
гуайгаар өөрөөр нь худам монгол бичгээр бичүүлж, дээр нь биднээр мөн хуучин
бичгээр бүгдийнх нь гарын үсгийг зуруулж авсан. Үүнийг нь бид хэд “Манай
хоолон гэрт Монголын ийм ийм том зохиолчид ирж байсан” гэж сурталчлан ашиг
орлогоо нэмэх гэж байгаагаас зайлахгүй хэмээн хошигнож явлаа. Очсон газар
болгондоо дөрвөөс таван одтой зочид буудалд нэг нэгээрээ байрлаж, шөнөдөө
халдаг гудасны градус тохируулсан шигээ тавлагхан явсан бидний аяллыг ая тухтай
байлгахад Хятадын зохиолчдын хороо, тэр тусмаа Зохиолчдын хорооны дэд дарга мөн
Юнь-Нань мужийн дарга Данзан гуай ихээхэн анхаарал тавьж байсныг дурдалгүй өнгөрч
болохгүй. Данзан хэмээх энэ төвд хүн өнгөрсөн зун хэсэг зохиолчийн хамтаар
Монголд айлчилж, Чингэс хааны төрсөн нутаг Хэнтий аймгаар аялсан юм. Энэ
аяллынх нь турш МЗЭ-ийн гүйцэтгэх захирал Х.Чилаажав тэргүүтэй бидний хэдэн нөхөд
хөдөө хамт явж, чадах ядахаараа л сэтгэлээсээ хандсан нь түүнд сайхан сэтгэгдэл
төрүүлсэн бололтой. Байсхийгээд л Монголд айлчилсан тухайгаа дурсан ярьж,
манайханд баярласан талархсанаа дахин дахин илэрхийлж байв аа. Тэрээр хэдийгээр
Бээжинд хурал хуйтай байсан боловч бидний аяллын явцад байнга утсаар холбогдон
ямар санал хүсэлт байгааг асууж, Юнь-Нань мужид очихоороо гэртээ зочлохыг урьж
байв. Улмаар Юнь-Наньд эхнэр нь биднийг тосон авч гэртээ аваачин шар тос
амтагдсан төвд үндэсний цайгаар дайлсан. Мужийн дарга хүн ингэж амьдрахаас яах
вэ гэмээр тансаг байшин, тохилог гэр орон, өнгө өнгийн загас сүлжилдсэн үзэсгэлэнтэй
цөөрөмтэй юм билээ. Аяллын төгсгөлд биднийг Хятадын Зохиолчдын хорооны
удирдлагууд, дэд дарга Данзан, Гадаад харилцааны дарга Ли Жин Ши нар Бээжин
хотод хүлээн авч уулзлаа. Энэ уулзалтад Монгол Улсаас Бээжинд суугаа манай
хэвлэлийн атташе, орчуулагч Я.Ганбаатар байлцав. Хятадаар маш цэвэрхэн, чөлөөтэй
ярих түүнийг Хятадын зохиолчид ихэд хүндэтгэн харьцаж байсан. Манай уншигчид
Я.Ганбаатарыг Утга зохиолын оны шилдэг бүтээл шалгаруулах “Алтан-Өд 2006”
шагнал авснаар нь, “Моодун Шаньюй” түүхэн роман, “Юань улсын үеийн монголчуудын
хятадаар бичсэн шүлгийн сонгомол” хэмээх орчуулгын бүтээлээр нь сайн мэдэх
болсон биз ээ. Хятадын зохиолчдын хороо нь Бээжин хотын төвдөө 12 давхар
байшинд байрлах ба давхар бүрийг нь ресторан зоогийн газар, спорт цогцолбор,
хурлын танхим, усан бассейн, оффис гэх мэт тус тусдаа чиг үүрэгтэйгээр зохион
байгуулсан байх юм. Төрийнхөө халамжид, улсын төсвөөс санжүүждэг 12 дэд
даргатай, 7000 гаруй гишүүдтэй, үндсэн 96, туслах 800-гаад ажилтантай Хятадын
зохиолчдын хороо ч лут гэж жигтэйхэн юм аа. Өөр хаана ч, юунд ч ингэтлээ
атаархаж яваагүй миний бие хэзээ манай зохиолчид ийм сайхан өргөөтэй болно доо
хэмээн бухимдан бодож явснаа нуух юун. Тэрбум хол гарсан хүн амтай энэ улсад
долоо мянгахан зохиолч байна гэдэг бага тоо санагдсан ч Хятадын зохиолчдын хорооны
гишүүн болно гэдэг нь чамгүй өндөр шалгуурыг давдаг бололтой. Учир нь бидний
очсон Юнь-Нань муж гэхэд 1700 зохиолчтойгоос 160 нь л Хятадын зохиолчдын
хорооны гишүүн байх юм. Урьд нь би Хятадын хамгийн баян муж болох Шан-Дунь 3000
гаруй зохиолчтой, тэдний 200 гаруй нь Хятадын зохиолчдын хороонд харьяаллагддаг
гэж дуулж байсан.
Мөн “шар”-ыг минь хөдөлгөсөн нэгэн зүйл бол Хятадын орчин үеийн утга зохиолын
музей. Бао-Жин гэх хүний байгуулсан энэ музейд бид бүхний мэдэх Мао-Дун, Лю-Шин
нарт зориулсан тусгай танхим байх агаад Хятадын шинэ үеийн утга зохиолыг
1920-иод оноос хойш арав арван жилээр нь тоймлон үзмэржүүлсэн байх юм. Энэ ч
бас бидэнд санаа авах нэгэн зүйл болсон.
Манай Утга зохиолын дээд сургууль Лю-Шин-ий нэрэмжит их сургуультай хамтран
ажиллахаар болж, хоёр орны зохиолчид харилцан айлчлалаа уламжлал болгох улмаар
өргөжүүлэх, зохиол бүтээлээ харилцан орчуулах ажлыг шинэ түвшинд гаргахаар
тохиролцсон зэрэг чамгүй олон амжилттайгаар энэ удаагийн айлчлал өндөрлөлөө.
Хааны ордныхоо зүүнтээ босгосон том самбарт олимп болох өдрийг сар, хоног, цаг,
секундээр нь тооцон “Олимп-2008”-д өдөр шөнөгүй бэлдэн, ажил хөдөлмөр буцлан
буй Бээжин хотоос биднийг Хятадын зохиолчдын хорооны гадаад харилцааны хэлтсийн
дарга Ли Жин Ши, тус хэлтсийн ажилтан Ян Сү Ши, орчуулагч Солонгоо нар үдэж
мордуулсан юм.
МЗЭ-ийн бодлого зохицуулалтын албаны дарга, яруу найрагч М.Саруулдалай
Эх сурвалж:http://www.tulhuur.com/index.php?option=com_content&view=article&id=7948%3AYUni-Nani+zamd&Itemid=245
|
|
|
|
|
0 comments:
Post a Comment